Herhalingsles Bart

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Uitleg: verschillende grenzen

Er zijn verschillende soorten grenzen ->

1. Harde grens = een grens waar je alleen overheen kunt na controle van je paspoort.

2. Zachte grens = een grens waar je overheen kunt zonder dat je paspoort wordt gecontroleerd.

3. Kunstmatige grens = een grens die door mensen is gemaakt. Bijvoorbeeld een hek, muur of bord.

4. Natuurlijke grens = een grens die het gevolg is van de natuur. Bijvoorbeeld een rivier, berg, zee of woestijn tussen twee landen.

Vaak zijn grenzen een combinatie van deze 4 soorten! -> bijvoorbeeld:

- Hard + kunstmatig

- Zacht + natuurlijk

Hier zie je...

1. Harde grens
2. Zachte grens

Hier zie je een...

1. Harde grens
2. Zachte grens

De grens tussen Nederland en Engeland is een ...

1. Natuurlijke grens
2. Kunstmatige grens

Hier zie je een...

1. Harde + natuurlijke grens
2. Zachte grens + natuurlijke grens
3. Harde + kunstmatige grens
4. Zachte + kunstmatige grens

Welke twee schaalniveaus zie je op de afbeelding?

1. Regionaal + Mondiaal
2. Mondiaal + Lokaal
3. Nationaal + Continentaal
4. Lokaal + Continentaal

De Noordzee grenst aan Nederland en is dus eigendom van Nederland.

1. Juist
2. Onjuist

Uitleg: geografische schaalniveaus

Mondiaal schaalniveau

    - de hele wereld

Continentaal schaalniveau

    - een werelddeel

Nationaal schaalniveau

    - een land

Regionaal schaalniveau

    - een provincie, streek of landsdeel

Lokaal schaalniveau

    - een gemeente of een plaats

Welk schaalniveau zie je op de afbeelding?

1. Nationaal
2. Regionaal
3. Lokaal
4. Mondiaal

Welk schaalniveau zie je op de afbeelding?

1. Nationaal
2. Regionaal
3. Lokaal
4. Mondiaal

Welk schaalniveau zie je op de afbeelding?

1. Nationaal
2. Regionaal
3. Lokaal
4. Mondiaal

Uitleg: Soevereine staat, eenheidsstaat en democratie

Nederland is een:

- Soevereine staat = een zelfstandig en onafhankelijk land

- Eenheidsstaat = een gebied met grenzen eromheen en met eigen wetten en afspraken

- Democratie = een land met een door het volk gekozen regering

Uitleg: Provincies en gemeenten

Nederland heeft 12 provincies

Een provincie is een bestuursvorm tussen het nationale en lokale schaalniveau in.

Er is weinig direct contact tussen de provincie en haar inwoners. BV: Zorgen voor streekvervoer tussen gemeentes, aanleg van langere N-wegen. Dus grote beslissingen 

Nederland heeft 342 gemeenten

Een gemeente is een lokale bestuursvorm die bestaat uit 1 of meerdere dorpen of steden.

Een gemeente voert taken uit die van direct belang zijn voor haar inwoners. Bijvoorbeeld: het ophalen van vuilnis, dus kleine beslissingen. Die alleen voor die gemeente gelden.

Uitleg: Territoriale wateren

Zeeën grenzen bijna altijd aan 2 of meer landen.

Zo grenst de Noordzee aan Nederland, België, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Denemarken en Noorwegen!

Maar van wie is zo'n zee dan eigenlijk?

Afgesproken is dat 22 kilometer van de zee (=12 Engelse zeemijl), gemeten vanaf de kust, bij het aangrenzende land hoort.

De rest van de zee is van niemand.

Welke stelling is NIET waar over
territoriale wateren

1. Behoren tot een land.
2. Vallen onder de soevereiniteit van een land.
3. Liggen deels op het land.
4. Bevinden zich ook rond de Nederlands Caribische eilanden.

Hier zie je een...

1. Harde + natuurlijke grens
2. Zachte grens + natuurlijke grens
3. Harde + kunstmatige grens
4. Zachte + kunstmatige grens

Hier zie je een...

1. Natuurlijke grens
2. Kunstmatige grens

Welke provincie zie je hier?

1. Friesland
2. Groningen
3. Limburg
4. Zeeland

Welk van de onderstaande landen is een soevereine staat?

1. Nederland
2. Tibet
3. Palestina
4. Catalonië

Nakijken paragraaf 3.1 vraag 3

Uitleg: hoe behoor je tot een land?

Mensen horen op drie manieren bij een land:

- Politiek -> als je de Nederlandse nationaliteit hebt, mag je stemmen en bepaal je dus mee hoe het land bestuurd wordt.

- Economisch -> als je in een land woont ontvang je er geld (inkomen uit werk of uitkering) en geef je er geld uit (belasting, huur, boodschappen, verzekeringen, enz).

- Sociaal-cultureel -> mensen die in een land wonen hebben vaak overeenkomsten in taal, godsdienst en gewoonten waardoor ze zich verbonden voelen.

Uitleg: verschillen in identiteit en mentaliteit

Nederland is een multicultureel land; er wonen veel verschillende culturen door elkaar.

Nederland behoort tot de westerse cultuur.

Maar veel moslims die hier wonen behoren tot de Islamitische cultuur en zij mixen deze met de westerse cultuur.

De cultuur waartoe je behoort heeft veel invloed op je identiteit -> je eigen persoonlijkheid.

Binnen Nederland bestaan er ook verschillen in  mentaliteit-> de manier waarop je denkt.

Zo zouden mensen in de Randstad elkaar nauwelijks kennen en afstandelijker zijn (=moeilijker om vrienden mee te maken.) 

En zouden mensen op het platteland elkaar wel goed kennen en meer naar elkaar om kijken/ voor elkaar zorgen. 

Er bestaan dus regionale verschillen in identiteit en mentaliteit door de plek waar je woont!

 

Identiteit

1. Zoek op waar voetbalclub de Graafschap vandaan komt.

2. Door de supporters van welke clubs zullen deze voetballers 'boeren' zijn genoemd en waarom?

3. Vinden ze het in deze stad erg om 'boer' genoemd te worden? Waarom wel/niet?

Uitleg: Leefbaarheid en de gemeente

Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de inrichting en het onderhoud van de ruimte in de gemeente -> bijvoorbeeld:

- Voor de aanleg van fietspaden

- Voor het werken van de straatverlichting

- Voor het ophalen van afval

- Voor het maaien van het gras in parken

- Voor het legen van straatputjes

Als ze dat niet goed doet, dan gaat de leefbaarheid in de gemeente achteruit -> de gemeente verpaupert en mensen willen er niet meer graag wonen.

Uitleg: Ruimtelijke ordening

Nederland is een klein land waar 18 miljoen mensen moeten samenleven.

Door de hoge bevolkings- en bebouwingsdichtheid moet er goed nagedacht worden over hoe we de ruimte inrichten.

Er is niet genoeg plek voor de wensen van iedere Nederlander en soms botsen de wensen.

Bijvoorbeeld: een pretpark en en natuur gaan niet goed samen! (De verschillende dimensies botsen).

De dimensie natuur gaat vaak niet goed samen met de dimensie economie!)

De overheidsafdeling 'Ruimtelijke Ordening' denkt na over de indeling van de weinige ruimte.

Ze schrijft haar ideeën op in een bestemmingsplan = een plan waarin staat wat er met een bepaalde ruimte gaat gebeuren.

Alle bewoners van het gebied mogen dit bestemmingsplan inzien en zij krijgen ook inspraak =  de kans om hun mening te geven over de plannen.

Als de bewoners het echt niet eens zijn met de plannen, dan kunnen zij bezwaar maken = naar de rechter stappen om de plannen tegen te houden.  

Uitleg: De grenzen tussen NL en BE

Nederland en België behoren allebei tot het Westerse cultuurgebied.

Ook spreken ze in een deel van België Nederlands.

Maar toch bestaan er verschillen in identiteit en mentaliteit:

- Belgen zouden beleefd, vriendelijk en echte levensgenieters zijn

- Nederlanders zouden arrogant en gierig zijn en het altijd beter weten

Ondanks de verschillen wordt er in het grensgebied van Nederland en België ook veel samengewerkt in Euregio's:

1. Schelde-Rijnverbinding (vaarroute van Antwerpen naar Dordrecht)

2. Grensmaas (project om overstroming van de rivier de Maas tegen te gaan)

3. IJzeren Rijn (een spoorlijn van België, via Nederland, naar Duitsland)

Verdrag van Schengen

Euregio

Benelux

Schengen

Europese Unie

Vrij verkeer van mensen, goederen, diensten en kapitaal tussen deelnemende Europese landen.

Samenwerking tussen Nederland, België en Luxemburg

Samenwerking tussen Nederland en zijn buurlanden in de grensgebieden.

Vergaande samenwerking op economisch én politiekgebied tussen deelnemende Europese landen.

Uitleg: De grenzen tussen NL en BE

De grenzen tussen Nederland en België zijn open grenzen.

Dat is handig voor de grenspendel -> Nederlanders die net over de grens in België wonen, maar wel werken, naar school gaan en winkelen in Nederland en dus elke dag de grens over gaan.

Ook is het handig voor de mensen die wonen in enclaves -> een gebied dat helemaal door een vreemd grondgebied wordt omsloten. 

In Nederland liggen bijvoorbeeld stukjes België en in België liggen stukjes Nederland!

Enclave -> gebied C ligt in zijn geheel in land A. Maar gebied C hoort bij land B!

Uitleg: De grenzen tussen NL en BE

De grens tussen Nederland en België is voor het grootste gedeelte een kunstmatige grens.

Maar in Limburg vormt de rivier de Maas een natuurlijke grens tussen de twee landen.

Uitleg: de gespletenheid van België

België grenst aan: Nederland, Duitsland, Luxemburg en Frankrijk.

Over België is in de geschiedenis vaak gevochten.

In het verleden hoorde het land weleens bij Frankrijk, bij Duitsland en het hoorde zelfs ook een poosje bij Nederland.

Sinds 1830 is België een soevereine staat. Maar het getrouwtrek om het land is nu nog terug te zien in de officiële talen.

Uitleg: de gespletenheid van België

België bestaat uit drie gemeenschappen:

- Een Nederlandstalige gemeenschap

- Een Franstalige gemeenschap

- Een Duitstalige gemeenschap

Gemeenschappen beslissen oa over cultuur, sport, onderwijs, gezondheid en taalgebruik.

Overal in België zijn diensten voor anderstaligen geregeld. Dat noemen we taalvoorzieningen.

Ieder plaatsnaambordje en ieder foldertje is bijvoorbeeld in drie talen gemaakt! 

Uitleg: de gespletenheid van België

Helaas: hier houdt de gespletenheid niet op.

België bestaat naast 3 gemeenschappen ook uit 3 gewesten:

1. Vlaanderen

2. Wallonië

3. Brussel

De gewesten worden van elkaar gescheiden met de taalgrens.

Maar...

Er kunnen Franstalige gemeenschappen in het overwegend Nederlands sprekende gewest Vlaanderen liggen. En er kunnen Nederlandstalige gemeenschappen in het overwegend Frans sprekende gewest Wallonië liggen.

Volg je het nog?

België kent...

1. 2 gewesten en 2 gemeenschappen
2. 3 gewesten en 3 gemeenschappen
3. 2 gewesten en 3 gemeenschappen
4. 3 gewesten en 2 gemeenschappen

Uitleg: Rusland geografisch

Tot 1992 hoorde Rusland, samen met een heleboel andere landen, bij de Sovjet-Unie.

Veel van deze landen werden na 1992 soeverein -> 

bijv. Oekraïne, Wit-Rusland, Estland, Letland en Litouwen.

Maar er bleef ook een enorm gebied over: Rusland.

Rusland ligt in het westen in Europa en in het oosten in Azië.

In het westen liggen grote steden (Moskou en Sint Petersburg). Maar het oosten is dunbevolkt door de lage temperaturen (= Siberië).

Het oosten is wel zeer belangrijk voor Rusland, omdat er veel grondstoffen (bijv. aardgas en aardolie) in de bodem zit!

Het land behoort tot het christelijk-orthodoxe cultuurgebied. Maar in het zuiden wonen veel moslims.

Een belangrijke rivier in Rusland is de Wolga en een belangrijk gebergte in het zuidwesten is de Oeral.

In het noorden ligt de Noordelijke IJszee. De naam zegt het al: deze zee is het grootste gedeelte van het jaar bevroren.

Rusland, Oekraïne 

De Krim was erg belangrijk vanwege de grote haven. Na de val van de Sovjet-Unie werd Oekraine soeverein. Maar in 2014/2022 bezetten de Russen het gebied. Ook in het oosten waren opstanden. Zij wouden namelijk nauwere banden met Rusland.

Uitleg: De Russische federatie

Rusland is net als de Verenigde Staten een federatie = een land dat bestaat uit meerdere deelgebieden met eigen regeringen en een overkoepelende centrale regering.

Rusland is één van die deelgebieden, maar heeft wel het meeste te zeggen. Daarom hebben we het meestal gewoon over Rusland als het over de federatie gaat.

Al in de tijd van de Sovjet Unie zorgde Rusland er voor dat er overal in de federatie Russen woonden, Russen in het bestuur zaten en het onderwijs in het Russisch werd gegeven -> begrip!

Maar naast Russen wonen er ook andere etnische groepen in de federatie -> volken met een andere afkomst en cultuur.

Zo wonen er ook Turkse en Mongoolse volken.

In totaal zijn er maar liefst 160 verschillende etnische groepen in de Russische federatie.

Deze minderheden hebben het moeilijk in de Russische federatie.

In de Kaukasus, in de buurt van Turkije en Iran zijn veel etnische groepen. 

Uitleg: conflicten in de Russische Federatie

Veel Russen houden van hun eigen land en komen op voor hun eigen land = ze zijn sterk nationalistisch.

Maar in de Russische federatie wonen veel verschillende etnische groepen = mensen met andere culturen.

Dit gaat dus ook niet altijd goed -> er bestaat grote vreemdelingenhaat in Rusland.

Uitleg: conflict met Tsjetsjenië 

In de Russische federatie wonen veel verschillende etnische groepen = mensen met verschillende culturen.

Sommige van deze etnische groepen willen niet bij de federatie horen: ze willen zelfstandig zijn.

Een voorbeeld is Tsjetsjenië ->

Tijdens WOII werden veel Tsjetsjenen naar Azië weggevoerd -> werken + strafkampen.

Toen ze na de oorlog terugkeerden naar hun dorpen had daar russificatie plaatsgevonden -> 

• in hun huizen woonden Russen
• hun bezittingen waren ingepikt door Russen
• het bestuur en onderwijs van Russisch geworden

De Tsjetsjenen waren hier boos over en willen zich sindsdien afscheiden van de federatie en een zelfstandige staat worden. 

Dit noemen we separatisme.

Dit doen ze onder anderen door aanslagen te plegen op metro's in Moskou en door een basisschoolleerlingen te gijzelen.

Uitleg: conflict over de Noordelijke IJszee

Vroeger was de Noordelijke IJszee bijna het hele jaar bevroren. Alleen in de zomer smolt een klein deel van het ijs.

Maar door klimaatverandering wordt het steeds warmer op aarde en smelt er steeds meer ijs in de Noordelijke IJszee en ook voor een langer periode per jaar.

Daardoor worden olie en gasreserves die eerst onbereikbaar waren opeens wel bereikbaar.

Rusland wil profiteren van deze olie- en gasvoorraden en van de nieuwe mogelijkheden tot visserij en handel.

De helft van de Noordelijke IJszee grenst aan Rusland en Rusland heeft alvast zijn vlag op de zeebodem geplant.

Maar de Noordelijke IJszee grenst ook aan Noorwegen, Groenland, Canada en de VS...

Uitleg: Rusland en de economie

Rusland is een van de vijf BRICS-landen = landen waarvan de economie snel groeit.

• Brazilië
• Rusland
• India
• China
• Zuid Afrika

Rusland is zo rijk geworden door de export van grondstoffen zoals aardolie, aardgas en steenkool (fossiele brandstoffen) en delfstoffen zoals nikkel, koper, goud, lood en zink.

Uitleg: Dimensies in de aardrijkskunde

De grondstoffen in de Russische bodem leveren veel geld op, maar ook problemen.

Die problemen zijn in te delen op basis van dimensies.

Dimensies bij aardrijkskunde zijn: economie, politiek, natuur/milieu en sociaal-cultureel.

1. De dimensie economie gaat over geld.
2. De dimensie politiek gaat over wetten, regels en het bestuur van een land.
3. De dimensie natuur/milieu gaat over natuur en milieu ;)
4. De dimensie sociaal-cultureel gaat over hoe mensen met elkaar omgaan en de verschillen tussen mensen.

Uitleg: Problemen door de grondstoffen -> economie + sociaal cultureel

De grondstoffen in de Russische bodem leveren veel geld op, maar ook problemen.

Economie -> 

- Veel Russen zijn rijker geworden door de verkoop van grondstoffen. Maar meer geld betekent ook meer vraag naar producten. En meer vraag leidt tot hogere prijzen. Alles is dus duurder geworden in Rusland en niet iedereen kan dat betalen.

- De Russische economie is afhankelijk van de export van grondstoffen. Maar als de prijzen van die grondstoffen dalen of andere landen zijn boos op Rusland, dan worden er dus veel minder grondstoffen verkocht!

Sociaal-cultureel ->

- Er zijn maar heel weinig Russen die flink geld verdienen met de verkoop van grondstoffen. Zij zijn superrijk. Maar de rest van de Russen profiteert niet mee en zelfs 11% van de bevolking leeft  in armoede. (Onder de armoedegrens =1,50 dollar per dag!)

Uitleg: Problemen door de grondstoffen -> Milieu + Politiek

De grondstoffen in de Russische bodem leveren veel geld op, maar ook problemen.

Milieu ->

- Het drinkwater ,de bodem en de lucht in Rusland zijn zwaar vervuild door de winning en verwerking van grondstoffen (bijv. door lekkages van pijpleidingen en vieze fabrieken). 

Politiek ->

- Een aantal deelrepublieken waar veel grondstoffen in de bodem zitten, willen zelf profiteren van de opbrengsten en willen daarom zelfstandig worden (=separatisme). Ze komen in opstand of plegen zelfs aanslagen.

Herhalingsles Bart