Les 3: kenmerken van sociale problematiek

• ontwikkelingsfasen
• MBO
• Studiejaar 2

Terugblik

'Risicofactoren vergroten de kans op problemen'

1. Waar
2. Niet waar

Een zieke vader is een voorbeeld van sociale problematiek

1. Waar
2. Niet waar

Welk probleem valt NIET onder sociale problematiek?

1. Laaggeletterheid
2. Gebrek aan sociale vaardigheden
3. Alcoholverslaving
4. Financiële problemen

Wat is GEEN voorbeeld van sociale problematiek?

1. Armoede
2. Huiselijk geweld
3. Echtscheiding
4. Een auto ongeluk

Waar denk je aan bij het woord
sociale problematiek?

Kenmerkend voor sociale problematiek is:

1. Het gaat om een probleem dat maatschappelijk bepaald is.

2. Het is geen individueel probleem, maar de problematiek betreft kleine of grote groepen mensen in de maatschappij.

3. De problematiek is vaak – maar niet altijd – het gevolg van een achterstelling in de maatschappij.

4. Sociale problematiek kan niet gemakkelijk worden opgelost, de problematiek hangt immers samen met het functioneren van onze maatschappij.

5. Bij sociale problematiek is er een vergroot risico op allerlei – andere – problemen.

6. De sociale problematiek van de ouders is de sociale problematiek van het kind.

Sommige problemen hangen samen met de manier waarop onze samenleving functioneert. In Nederland krijg je bijvoorbeeld alleen een goed inkomen als je werkt. Maar soms is er te weinig werk om iedereen aan een baan te helpen. In dat geval zullen er mensen zonder werk zijn met armoede als gevolg.

In Nederland is het ook gewoon dat mensen trouwen en bij elkaar in één huis gaan wonen. Je kunt je afvragen of minder mensen gaan scheiden als ze niet samen in één huis gaan wonen. Misschien denk je nu: als onze maatschappij heel anders in elkaar zou zitten, dan zou er geen sociale problematiek zijn. Maar dat klopt niet. Er zouden zich dan andere sociale problemen voordoen.

Sociale problematiek is nooit het probleem van een enkeling of een individu. Omdat het probleem samenhangt met hoe de maatschappij functioneert, zijn meerdere mensen slachtoffer. Het kan gaan om grote groepen mensen, maar ook om kleine groepen. Het aantal mensen bij wie sprake is van sociale problematiek, is geen vast gegeven. Gaat het goed met de economie? Dan hebben meer mensen een baan, Maar er zijn ook tijden dat het slecht gaat met de economie. Dan worden er altijd weer veel mensen ontslagen.

Sociale problematiek is meestal het gevolg van een achterstelling in de maatschappij. Veel allochtonen ervaren bijvoorbeeld dat ze achtergesteld worden in vergelijking met autochtonen: ze hebben minder kans op een goede opleiding, op een goede baan, op goede huisvesting enzovoort. De achterstelling van allochtonen heeft deels te maken met discriminatie. Toch verklaart dat niet alles. Veel kinderen van allochtone ouders lopen al in hun schoolcarrière een achterstand op, vaak als gevolg van een taalachterstand. Hierdoor zullen ze eerder naar het vmbo gaan dan naar het vwo. Dan zullen ze later minder verdienen en in slechtere huizen in minder goede wijken wonen.

Het is moeilijk sociale problematiek op te lossen. Dat komt omdat er oplossingen op maatschappelijk niveau nodig zijn. Je zou een bijstandsmoeder kunnen helpen door haar geld te geven. Daarmee los je haar probleem wel op, maar niet het probleem waar alle bijstandsmoeders last van hebben. Alleen hogere uitkeringen voor deze hele groep lossen het probleem van bijstandsmoeders op. Of, nog beter: beschikbaarheid van kinderopvang en hulp bij het vinden en krijgen van een baan. Problemen oplossen op dit niveau vraagt politieke acties. Niet jij als beroepskracht MZ beslist hoe hoog de uitkeringen zijn, maar de overheid.

In principe kunnen allerlei problemen het gevolg zijn van sociale problematiek. Je kunt denken aan slechte schoolprestaties, werkloosheid, criminaliteit en verslaving. Vaak zie je bij sociale problematiek dat:

• het ene probleem het andere veroorzaakt (kettingreactie);

• het probleem steeds ernstiger en groter wordt;

• bijkomende negatieve effecten optreden, zoals een negatief zelfbeeld hebben, faalangst hebben en gepest worden.

De sociale problematiek van kinderen en jongeren komt in vrijwel alle gevallen voort uit de opvoeding en hangt nauw samen met de kenmerken van het gezin waarin het kind opgroeit. Zo vallen werkloosheid en armoede bijvoorbeeld onder sociale problematiek. Maar: het is niet het kind dat werkloos is, maar zijn vader of moeder. Het is niet het kind dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen, maar zijn vader of moeder. Toch is werkloosheid en armoede óók het probleem van het kind.

Wat is GEEN kenmerk van sociale problematiek?

1. Kleine of grote groep mensen
2. Probleem dat maatschappelijk bepaald is
3. Is niet makkelijk op te lossen
4. Het is een probleem voor 1 kind

Tot slot nog dit: het is belangrijk om niet te vergeten dat allerlei factoren de ontwikkeling van mensen beïnvloeden. Een probleem staat nooit op zichzelf. De oorzaak van een probleem ligt bijna nooit alleen bij de omstandigheden in de maatschappij. Er is meestal een wisselwerking tussen de persoon (de cliënt) en de leefsituatie/maatschappij. Als je te maken krijgt met cliënten bij wie sprake is van probleemgedrag, ga dan op zoek naar al die verschillende oorzaken en achtergronden.

Afsluiting

'Sociale problematiek is vaak makkelijk op te lossen'

1. Waar
2. Niet waar

Wat is sociale problematiek?
meerdere antwoorden zijn goed

1. Mensen die in langdurige probleemsituaties zitten, waardoor ze een achterstand hebben
2. Mensen die bang zijn in sociale situaties. Ze zijn bang voor andere mensen
3. Maatschappelijk bepaalde problemen
4. Persoonlijke sociale problemen

'Sociale problematiek hangt niet samen met het functioneren van de maatschappij'

1. Waar
2. Niet waar

'Sociale problematiek is meestal het gevolg van een achterstelling in de maatschappij

1. Waar
2. Niet waar

'Sociale problematiek is maatschappelijk bepaald en treft groepen mensen'

1. Waar
2. Niet waar

Vragen?

Wat heb je geleerd in deze les?

Tot volgende week!

Les 4: Armoede en werkloosheid