Thema 4 Stevigheid & beweging

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Thema 4 Stevigheid & beweging

Bs 1 Het skelet

Leerdoelen:

- Je kent de delen van het lichaam.

- Je kunt in een afbeelding van het skelet de botten benoemen. 

- Je kunt de functies van het skelet noemen. 

Ons skelet bestaat uit ongeveer 200 botten/beenderen.
Skelet kan aan de binnenkant zitten (inwendig) of aan de buitenkant (uitwendig).

Lichaam bestaat uit: 

Hoofd, romp en 

ledenmaten. 

De botten in ons hoofd noemen we de schedel. 

Ons hoofd wordt gedragen door de wervelkolom. 

Wervelkolom bestaat uit:

halswervels, borstwervels, lendenwervels, heiligbeen en staartbeen. 

Borstkas:  borstbeen, ribben en borstwervels.

Schoudergordel: Sleutelbeenderen, schouderbladen.

Bekken: Heupbeen en heiligbeen.

Functies van skelet:

- Stevigheid

- Beweging

- Vorm 

- Bescherming

uitwendig skelet

inwendig skelet

geen skelet

Noem 4 functies van het skelet.

Spaakbeen

Scheenbeen

Ellepijp

Opperarmbeen

Bovenkaak

Schedel-beenderen

Wat is een ander woord voor skelet?

Wat is een ander woord voor botten?

Geraamte

Beenderen

Beenderstelsel

Uit welke botten bestaan de schouders?

1. Sleutelbeen en borstbeen
2. Sleutelbeen en schouderbladen
3. Schouderbladen en heiligbeen
4. Schouderbladen en borstbeen

Goed of fout?

Goed

Fout

Een functie van het skelet is stevigheid geven aan het lichaam

De ledenmaten bestaan uit armen, benen en hoofd

De heupbeenderen vormen samen met de lendenwervels de bekkengordel

De beenderen van je schedel zijn verbonden door gewrichten

Bs 2 De bouw van botten

Leerdoelen:

- Je kunt de bouw van botweefsel en kraakbeenweefsel beschrijven. 

- Je kunt beschrijven hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven. 

Botten bestaan voornamelijk uit kalk en lijmstof. 

Kalk zorgt voor de stevigheid. 

Lijmstof zorgt voor buigbaarheid. 

(tijd 1.15 tot 3.54)

In het skelet komen 2 soorten weefsels voor. 

Botweefsel: De cellen liggen in kringen om een kanaaltje. Tussencelstof is hard, kalk en lijmstof. 

Kraakbeenweefsel: Liggen groepjes cellen bij elkaar in elastische tussencelstof, bestaat vooral uit lijmstof. 

Bij baby's bestaat het skelet vooral uit kraakbeen. Tijdens de groei veranderd dit steeds meer in bot. 

Bij kinderen bevatten botten nog steeds veel lijmstof. Bij ouder worden neem lijmstof af en kalkstof toe. (botten minder flexibel)

Oudere mensen breken hun botten sneller door minder lijmstof. 

Schedelbeenderen van baby zitten nog niet vast. 

Tussen de botten zit ruimte op gevuld met bindweefsel. dit noemen we de fontanellen. 

Na 1,5 jaar is dit dicht gegroeid. 

Botten bestaan uit 2 stoffen
welke twee

1. rubber en staal
2. hout en plastic
3. kalkstof en lijmstoffen
4. eiwitten en vezels

Kraakbeen is ...

1. zacht en buigzaam
2. hard en toch buigzaam
3. hard en niet buigzaam
4. zacht, maar niet buigzaam

Bot                                                                      Kraakbeen

We weten dat onze botten bestaan uit lijmstof en kalk. Deze verhoudingen verschillen naarmate je ouder wordt. Op welk van de volgende leeftijd is de mens het minst flexibel?

1. 65 jaar
2. 85 jaar
3. 15 jaar
4. 5 jaar

Hoe kan het dat de botten van baby's nog buigbaar zijn?
De botten van baby's bestaan...

1. alleen uit lijmstof
2. alleen uit kalkstof
3. vooral uit kraakbeen

bot waar niets mee is gedaan

bot dat in verdund zoutzuur heeft gelegen

bot dat een vlam is gehouden

Bs 3 Beenverbindingen

Leerdoelen:

- Je kunt 4 beenverbindingen beschrijven. 

- Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven. 

- Je kunt de werking van een kogelgewricht, scharniergewricht en rolgewricht beschrijven. 

Botten kunnen op 4 manieren aan elkaar vast zitten: Vergroeid, naad, kraakbeen of een gewricht. 

Sommige beweegbaar, sommige niet. 

Geen beweging: Vergroeid, naadverbinding.

Beweegbare verbindingen: Kraakbeen, gewichten. 

Bouw van een gewricht. 

Er zijn 3 soorten 

gewrichten. 

Kogelgewricht: kan alle kanten op bewegen. 

Rolgewricht: bot draait om ander bot. Hand omdraaien.

Scharniergewricht: beweging heen en terug. 

Wat is een beenverbinding?

1. Twee beenderen die met elkaar verbonden zijn
2. Botten die tegenover elkaar bewegen
3. Botten waar spieren aan vast zitten
4. Alleen gewrichten zijn beenverbindingen

Wat voor beenverbinding is de knie?

1. Kraakbeenverbinding
2. Vergroeid
3. Gewricht
4. Naden (naadverbinding)

In de afbeelding hiernaast is een beenverbinding aangegeven met Q.

Welke beenverbinding is aangegeven met Q?

1. Vergroeide beenverbinding
2. Naadverbinding
3. Kraakbeenverbinding
4. Gewricht

Hoe noem je deze beenverbinding?

1. Gewricht
2. Vergroeid
3. Kraakbeen
4. Naad

Kogel-

gewricht

scharnier-

gewricht

rol-

gewricht

Bs 4 Spieren

Leerdoelen:

- Je kunt de werking van spieren beschrijven.

- Je kunt voorbeelden noemen van bewuste en onbewuste spierbewegingen.

Aan je botten zitten spieren vast.

Spierstelsel: alle skeletspieren samen.

Spieren zitten vast aan het botten met pezen, die plek heet de aanhechtingsplaats.

Een spier kan samentrekken, een pees niet.

Een spier die samentrekt, wordt korter en dikker. 

Hierdoor trekt een spier aan een bot waaraan het vast zit. 

Om je onderarm te bewegen heb je 2 spieren nodig: Triceps (armstrekspier) en je 

Biceps (armbuigspier).

Om een bot te bewegen heb je altijd 2 spieren nodig die een tegengestelde beweging maken (Antagonisten).

De armbuig- en armstrekspier vormen samen een antagonistisch paar.

Als je een spier samentrekt, wordt de spier....

1. korter en dikker
2. langer en dunner
3. korter en dunner
4. langer en dikker

Als je een spier ontspant, wordt de spier....

1. korter en dikker
2. langer en dunner
3. korter en dunner
4. langer en dikker

Een spier heeft altijd een spier die tegenovergesteld werkt

1. waar
2. niet waar

Kunnen spieren zonder het skelet?

Kan het skelet zonder spieren?

1. ja, ja
2. ,ja, nee
3. nee, ja
4. nee, nee

Welke spieren vormen een antagonistisch paar?

Spier 1 en ....

Spier 2 en ....

1

2

3

4

Antagonisten

Kuitspier

Bovenste dijbeen spier

Rugspieren

Triceps

-

-

-

-

buikspieren

Hamstring

Biceps

Scheenbeenspier

BS 5 Gezond bewegen

Leerdoelen:

- Dat je weet dat spieren sterker worden door training. 

- Je kunt uitleggen dat lichaamsbeweging goed is voor je gezondheid.  

Regelmatig lichaamsbeweging verbeterd je conditie = het langer vol kunnen houden van bewegen. 

Als je spieren niet beweegt worden ze zwakker en dunner. 

Coördinatie: verschillende spieren tegelijkertijd goed aansturen, zodat de beweging soepel verloopt. 

Veel bewegingen leer je door ze vaak te maken. Ze worden opgeslagen in je motorisch geheugen.

Als je een beweging kunt uitvoeren zonder er nog bij na te hoeven denken dan spreken we van een geautomatiseerde beweging. 

Spierpijn

• Ongetraind sporten (nieuwe beweging)
• Vaker trainen minder spierpijn
• Spierpijn zijn kleine scheurtjes. 
  
• Warming-up, Coolingdown

RSI

RSI = Overbelasting doordat je telkens dezelfde beweging maakt (bijv. gamen, veel op telefoon)

Oorzaak:  te vaak dezelfde

 beweging

-> Afwisselend beweging/houding is de oplossing. Niet te veel stilzitten.

Spierpijn krijg je als je inspanning doet die je niet gewend bent.

1. juist
2. onjuist

Wat is spierpijn?

1. krijg je bij een botsing of val
2. komt doordat de spieren moe zijn
3. komt doordat er spiervezels scheuren in je spieren
4. spieren zijn kapot en werken nu niet meer

Wat is conditie

1. Snel zijn
2. Je gezond voelen
3. Lichamelijke uithoudingsvermogen
4. Lenig zijn

Hoe ontstaat RSI?

1. Door een stoot, een stomp of een trap
2. Doordat je geen goede warming-up hebt gedaan
3. Door lange tijd steeds dezelfde beweging te maken
4. Door een sterke inspanning

Wat is een voorbeeld van een RSI

1. Een verzwikte enkel
2. Pijn in je nek door telefoongebruik
3. Spierpijn