Week 1: Alles hangt samen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Inleiding nieuw thema

Samen leven: alles hangt samen

Vorig periode hebben we het gehad over planten en dan specifiek fotosynthese.

Deze periode gaan we het hebben over voedselrelaties, kringlopen en duurzaamheid.

Maar eerst

• Voorbeeldplanning in de portal onder: 'introductie'
• Begrippenlijst ook altijd te vinden in de portal onder: 'missie'
• Opdrachten en/of missie?: Opdrachten geven informatie. Die informatie heb je nodig om de missie goed te kunnen maken. Dus altijd eerst opdrachten maken en daarna de missie, want anders begrijp je de missie waarschijnlijk niet.
  
• Als je heel veel al weet, hoef je niet alle opdrachten te maken
  

Maar eerst

Missie 5:

• Start met het lezen van de opdracht!
• Lees daarna mijn beoordelingsformulier.
  
• Wanneer je iets niet begrijpt, probeer dan helder te krijgen wat je wel begrijpt en wat niet, zodat je een duidelijke vraag kunt stellen. 
• Voor wie nog iets wil vragen over missie 5 kan na deze les blijven hangen; de rest kan eerder verder.
  
• Nu door met periode 6.
  

Waarover gaan we het hebben?

• Voedselrelaties: herbivoor, carnivoor en omnivoor
• Voedselrelaties: concurrentie, predatie en symbiose
• Symbiose: mutualisme, commensalisme en parasitisme
• Voedselrelaties: voedselketen, voedselweb en voedselkringloop
  
• Kringlopen: voedselkringloop, energiekringloop en koolstofkringloop
  

Voedselrelaties: planten, vlees of alles?

Planteneters - bijv. koeien
Plooikiezen malen het plantaardigvoedsel fijn

Vleeseters - bijv. honden
Grotere scherpere hoektanden en knipkiezen zo verscheuren ze hun prooi.

Alleseters - bijv. mensen en varkens. Zij eten plantaardig en dierlijk voedsel.
Snijtanden en hoektanden om het eten los te knippen en knobbelkiezen om het eten goed te malen

Voedselrelaties: planten, vlees of alles?

Soorten kiezen kun je oefenen op:

https://www.bioplek.org/inhoudonderbouw.html

en dan onder 'Schedels en gebitten theorie'

Planteneters/vleeseters/alleseters:

https://biologiepagina.nl/2en3/Dierenenplanten/verteringdieren.htm

Voedselrelaties: concurrentie, predatie of symbiose?

Concurrentie: twee of meer organismen die vechten om hetzelfde

Predatie: dier dat overleeft door andere dieren de doden en eten

Symbiose: orgenismen die zo nauw samenleven dat ze elkaar nodig hebben om te kunnen overleven

Voedselrelaties: concurrentie, predatie of symbiose?

Oefenen: Schrijf voor jezelf op: ..., want ...

1: Een koe en een paard samen in één weiland;

2: Een havik vangt een muis;

3: Mycorrhiza (samenlevingsvorm van schimmels en planten via de wortels);

4: Leeuwen en tijgers op de savanne;

5: Korstmossen (samenwerking tussen een alg en een schimmel op bijvoorbeeld boomstammen of gebouwen)

6: Zwaluwen die vliegjes vangen.

Symbiose: mutualisme, commensalisme of parasitisme?

Mutualisme: een symbiotische relatie tussen organismen waar

beide voordeel van hebben

Commensalisme: een symbiotische relatie tussen organismen waar één organisme voordeel van heeft en het andere niet, maar ook geen nadeel

Parasitisme: een symbiotische relatie tussen organismen waar

één organisme voordeel van heeft én het andere nadeel

Symbiose: mutualisme, commensalisme of parasitisme?

Oefenen: Schrijf voor jezelf op: ..., want ...
1: Een mug die jou prikt en je bloed opzuigt;
2: E-coli bacterie in je darmen;
3: Strontvliegen die mest afbreken;
4: Bloemen en bijen;
5: Lintworm in je darmen.

Voedselrelaties: voedselketen, voedselweb en voedselkringloop

Voedselketen: producenten, consumenten

Voedselweb: alle verbanden tussen alle producenten, consumenten

Voedselkringloop: complete cirkel van producenten, consumenten en reducenten. Gaat oneindig door.

Voedselrelaties: voedselketen, voedselweb en voedselkringloop

Oefenen:

Voedselketens: https://www.bioplek.org/animaties%20onderbouw/fotosyntheseonderb/voedselketenx.html

Voedselrelaties: voedselketen, voedselweb en voedselkringloop

Voedselrelaties: voedselketen, voedselweb en voedselkringloop

Oefenen: Voorbeeld van voedselketen: Vlierbes tot buizerd:

Vlierbes, vlinder, kikker, slang, buizerd

Maak aan de hand van de afbeelding van de voedselweb de volgende keten:

Vlierbes tot vos

Vlierbes tot koolmees

Weegbree tot slang