TVO – Taalgericht Vakonderwijs

• Nederlands
• HBO
• Studiejaar 4

Taalbeleid GHL

.

Taal is overal in ons leven.
Lezen en schrijven is veel meer dan een technische vaardigheid voor sommigen; het legt voor iederéén de basis om actief deel te nemen aan de samenleving.

De realiteit is confronterend. 14% van de

15-jarigen heeft zoveel moeite met lezen

en schrijven, dat ze hun schoolboeken

niet goed begrijpen.

www.taalgerichtvakonderwijs.nl

Herken je de volgende situatie?

 Op een vraag in het proefwerk heeft een leerling naar vermogen geantwoord, maar het antwoord is onbeholpen geformuleerd.
Als leraar weet je wel ongeveer wat hij of zij bedoelt, maar het is duidelijk dat de leerling de taal van het vak niet goed beheerst.

Wat?

Taalgericht vakonderwijs:
(meer) taal in bestaande of te ontwikkelen lessen integreren. Onderwijs waarin tegelijkertijd wordt gewerkt aan vakdoelen (bijvoorbeeld van aardrijkskunde, geschiedenis, ...) en aan taaldoelen die horen bij dat vak.

Taal, leren en denken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. 

Waarom?

- Kenniseconomie vraagt om taalgerichtere vakdidactiek.
- Taalontwikkeling is een onlosmakelijk deel van het vakonderwijs. - De ontwikkeling van alledaags taalgebruik (DAT) naar
   vaktaalgebruik (CAT) vormt de sleutel tot leren.
- We kunnen en mogen niet altijd leunen op een lesmethode: ook
   deze kent haar zwaktes. 

- Referentieniveaus

Het Referentiekader taal

Beschrijft voor vier taaldomeinen wat leerlingen zouden moeten kennen en kunnen op verschillende momenten in hun schoolloopbaan:

Mondelinge taalvaardigheid (gesprekken, luisteren en spreken)

Lezen (zakelijke teksten en fictie teksten)

Schrijven

Begrippenlijst en taalverzorging

https://www.slo.nl/thema/vakspecifieke-thema/nederlands/referentiekader-taal/@4341/kijkwijzers-beter/

.

Kortom:

Het optimaliseren van de taalvaardigheid van de leerlingen op het Groene Hart Lyceum is een verantwoordelijkheid van iedereen op de school, niet alleen van de docenten Nederlands en MVT.

Uitgangspunten schoolbreed taalbeleid

-->  Taal is cruciaal bij het leren; taal geeft het denken vorm.
-->  Taal omvat alle taalvaardigheden: lezen, schrijven, spreken, luisteren en taalverzorging.
-->  Taal is niet alleen van belang bij Nederlands, maar speelt een rol bij alle vakken. Daarom ligt de
       verantwoordelijkheid voor goed taalonderwijs bij alle vakken.
-->  Een betere taalvaardigheid leidt tot betere prestaties bij alle vakken.

-->  De leerlingen moeten op een uniforme en zo mogelijk vakoverstijgende manier bezig zijn met 

       hun taalvaardigheden. 

 

Waar staan we nu, en nog belangrijker: waar willen we naartoe?

• De leerling wordt gevolgd (CITO) m.b.t. zijn leesbegrip en woordenschat d.m.v. een jaarlijkse   toetsing (in brugklas 2x) waarbij de resultaten het uitgangspunt vormen voor verdere adaptieve   oefening en differentiatie op gebied van lezen en woordenschat.
• Alle docenten zullen gaan letten op dezelfde taalvaardigheden bij het beantwoorden van vragen.   Hierbij kan worden gedacht aan het antwoorden in volledige zinnen, hoofdletters en punten en   
   werkwoordspelling. 
• Lessen Nederlands: leeshalfuur.
• Vast, schoolbreed format voor verslagen, werkstukken etc. 
• Er zullen posters worden gemaakt met verbanden en signaalwoorden die veel worden gebruikt   
   bij de Moderne Vreemde talen en Nederlands.

Resultaten 0-meting brugklas

.

.

Wat betekent dit voor je vaklessen?

 Als leraar krijg je meer zicht op waar de leerlingen staan in hun taalontwikkeling.

Weet jij als leraar welke zinnen en woorden nog moeilijk zijn voor leerlingen? Kunnen ze een bepaald begrip in hun eigen woorden uitleggen? Snappen ze waarom je het antwoord op die ene vraag in de toets niet goed kon rekenen?

Hoe?

[] De keuze voor de werkwijze die een docent hanteert is enerzijds afhankelijk van het vak en anderzijds van de behoefte(n) van de leerling. Leerstijlen en strategieën zijn hiermee onlosmakelijk verbonden.

[] De pijlers taalsteun, interactie en context kunnen een steuntje in de rug zijn om (meer) taal in bestaande of te ontwikkelen lessen te integreren.

[] Om doelgerichte didactische keuzes te kunnen maken, is het van belang om als startpunt een methodeanalyse te nemen. Vanuit deze basis kijk je waar hiaten liggen om meer taal in te brengen.

TAALSTEUN

Talige tijdelijke steigers die de leerling helpen om de stof eigen te maken.

Denk hierbij aan duidelijke, vooraf gecommuniceerde lesstructuur, schrijf-/spreekkaders, sleutelschema’s (geleide samenvatting, mindmap), leesstrategieën, formuleerhulp (vraag- en antwoordpatronen), moeilijke woorden expliciteren (woordkaartjes, woord van de week, woordschriftje).

Voorbeeld 'omgebouwde' methodeparagraaf geschiedenis

INTERACTIE

In alle fases van het leerproces zou er sprake moeten zijn van interactie. Klassikaal, in groepen, in tweetallen: er vinden verschillende momenten van coöperatief leren plaats. Informatie delen leidt namelijk tot betere begripsontwikkeling en kennisconstructie.

Denk hierbij aan samenwerkingsopdrachten (placemat/exploratory talk), groepsfeedback, open en onderzoekende vragen stellen (hogere orde), laten parafraseren.

Voorbeeld interactie

(exploratory talk bij de werkvorm 'odd one out')

CONTEXT

Leerlingen worden aangesproken op hun voorkennis, en de variatie in werkvormen & leermiddelen zorgt voor meer motivatie en uiteindelijk méér zelfvertrouwen. Deze prikkelende context, passend bij hun belevingswereld, zorgt voor iets meer uitdaging dan het boek te bieden heeft.

Denk hierbij aan het maken van een woordweb, het aanbieden van recente voorbeelden.

                           Voorbeelden TVO

https://www.slo.nl/thema/meer/taalgericht-vakonderwijs/lesvoorbeelden-materialen/

Stichting Leerplan Ontwikkeling

Opdracht

Micro-interventies binnen je eigen lespraktijk.

1. Start met een methodeanalyse.
2. Verdiep je eens in onderstaande website en lees de publicatie(s) die voor jouw vakgebied van belang zijn (www.vakgerichttaalonderwijs.nl).
3. Integreer de komende tijd minimaal één werkvorm per pijler: 
taalsteun, interactie, context
(Gebruik hierbij de uitkomsten van de methodeanalyse als startpunt.)

Te vinden op de S-schijf (onder werkgroepen --> taalontwikkeling)

Diverse QuickScans, o.a.:
- Taalgericht toetsen en beoordelen
- Waar sta ik?
- Methodeanalyse op taal

- Format 'Vakspecifieke taaldoelen formuleren in secties'.

- Veel concrete voorbeelden van activiteiten passend bij de drie pijlers.