Semantiek: betekenisgeving

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Hoe ontstaan nieuwe woorden?

blauwe kader p. 212 

neologisme --> neo = nieuw

                          --> logos = woord

Nieuwe woorden ontstaan door

• overname andere taal
• afleiding bestaand woord, plaats of persoonsnaam
• samenstelling uit twee of meer woorden

Afleiding

afleiding van een ander woord door toevoeging van een voor- of achtervoegsel

betekenis direct duidelijk

• academisering > academie + ing
• wiiën --> WII

Samenstelling 

twee of meer bestaande woorden aan elkaar plakken

betekenis direct duidelijk

• eikenprocessierupsjeukpiek
• coronakapsel

Kofferwoord = porte-manteau

Twee of meer bestaande woorden naar de vorm worden gecombineerd in een betekenis die betekeniselementen van alle originele woorden bevat.

• concullega > concurrent + collega
• brunch > breakfast + lunch

ontlening

1. Woorden  onvertaald overnemen uit andere taal

• quinoa
• halal

2. Werkwoorden  > vervoegen volgens Nederlandse regels

3. Leenvertalingen  > letterlijk vertaald

• luidspreker > loudspeaker

Eponiem en geoniem

eponiem = gevormd op basis persoonsnaam

vb. saxofoon

geoniem= gevormd op basis plaatsnaam

vb roquefort, champagne, port

Onomatopee

gevormd door klanknabootsing

vb vroemen,

oefening p. 210-211

coronavirus

1. eponiem
2. geoniem
3. samenstelling
4. kofferwoord

tabel van Mendeljev

1. eponiem
2. geoniem
3. samenstelling
4. kofferwoord

Celsius

1. eponiem
2. geoniem
3. samenstelling
4. kofferwoord

hamburger

1. eponiem
2. geoniem
3. samenstelling
4. kofferwoord

koekoek

1. eponiem
2. geoniem
3. onomatopee
4. kofferwoord

tennis

1. ontlening
2. samenstelling
3. onomatopee
4. kofferwoord

teddybeer

1. eponiem
2. geoniem
3. samenstelling
4. kofferwoord

bikini

1. eponiem
2. geoniem
3. samenstelling
4. kofferwoord

komkommer

1. ontlening
2. samenstelling
3. onomatopee
4. kofferwoord

smirten

1. ontlening
2. samenstelling
3. onomatopee
4. kofferwoord

klimaatklever

1. ontlening
2. samenstelling
3. onomatopee
4. kofferwoord

oefening p. 213

floptimaliseren

1. ontlening
2. samenstelling
3. onomatopee
4. kofferwoord

echternachteren

1. eponiem
2. geoniem
3. onomatopee
4. kofferwoord

gimenezen

1. eponiem
2. geoniem
3. onomatopee
4. kofferwoord

kapotverbeteren

1. eponiem
2. geoniem
3. samenstelling
4. kofferwoord

geoniemen

• Geiser > Geysir --> naam van de bekendste Geiser in Ijsland
• Hamburger > hamburg stad in Duitsland, bakten hun 'gehakte biefstuk'
• Yperiet > mosterdgas gebruikt rond Ieper in WOI
• Denim > stof uit Nîmes --> de Nîmes
• bajonet > wapen uit de streek van Bayonne

geoniemen

• Sardine > visjes die veel voorkomen rond Sardinië
• Jeans > blue de Gênes (Genua) > blue jeans
• Marathon > afstand tussen Marathon en Athene bedraagt 42 km. De afstand werd gelopen door een boodschapper vanuit Marathon naar Athene om mee te delen dat de Grieken van de Perzen gewonnen hadden.

geoniemen

• Suède > gants de Suède
• Pils>Pilsen, streek in Tsjechië
• Polonaise> verwijst naar een Poolse dans

Semantiek: betekenisgeving p. 210