1.3 Een verzuilde samenleving 2324

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Historisch Overzicht vanaf 1848 en Staatsinrichting

Nederland van 1848 tot 1917

 Verzuiling 

Leerdoel

Aan het eind van deze les:
ken je de politieke stromingen in de Nederlandse politiek en kan hun ontstaan uitleggen.

Kan je de standpunten van de liberalen, conservatieven en socialisten benoemen.

Kan je uitleggen wat de rol van de confessionelen tijdens de schoolstrijd was. 
 

Welke betekenis had de Luxemburgse kwestie voor het bestuur in Nederland?

Weet je nog?

1. Door het verlies van Luxemburg verloor het parlement een kwart van zijn zetels
2. De Tweede Kamer bemoeide zich voortaan niet meer met buitenlandse politiek
3. De koning had laten zien dat de grondwet maar papier was, hij was in werkelijkheid de baas
4. Het was de eerste keer dat het parlement de regering dwong om af te treden

Protestanten en katholieken

blz. 36 van het tekstboek

Lezen

Emancipatie

• Het verdwijnen van achterstanden en het krijgen van gelijke rechten. 
• De eerste emancipatiebeweging die ontstond -> antirevolutionairen. 

Wie waren de antirevolutionairen en waar stonden ze voor? 

• Protestantse christenen die zich verzetten tegen groeiende invloed van niet-christelijken.
• De meesten waren 'kleine luyden': protestanten zonder veel inkomen. (ze verdienden dus niet genoeg voor censuskiesrecht en mochten niet meestemmen!)

Abraham Kuyper

• Protestants
• Oprichter ARP - de Anti-Revolutionaire Partij 
• Schoolstrijd - verzette zich tegen liberale invloed op onderwijs 

Video over Abraham Kuypers en de Schoolstrijd

Klik hier om de video te bekijken

Politieke stromingen

Stroming	Politieke partij	Wie hoort erbij?
Liberalisme	Liberale Unie	Thorbecke
Confessionalisme	ARP RKSP	Abraham Kuyper Herman Schaepman
Socialisme	SDAP Sociaal Democratische Arbeiders Partij	Pieter Jelles Troelstra

Politieke stromingen

Stroming	Politieke partij
Liberalisme	Politieke stroming die vrijheid belangrijk vindt. (Liberale Unie)
Confessionalisme	Aanhangers van politieke stroming die uitgaat van godsgeloof (ARP of RKS)
Socialisme	Politieke stroming die streeft naar meer gelijkheid. (SDAP)

Belangrijke personen

Koning Willem III

• Driftig
• Wilde de  macht van de koning terug
• Luxemburgse Kwestie

Abraham Kuyper

• Kleine Luyden
• ARP
• 1901 ministerpresident
• Schoolstrijd

Herman Schaepman

• Katholiek
• Priester
• RKSP

Video Abraham Kuyper

Klik hier om de video te bekijken over Abraham Kuyper

Schoolstrijd deel 1

• Wat hield de schoolstrijd in?
• Strijd tussen liberalen en confessionelen om de financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs. 

• Liberalen vonden dat de overheid alleen openbare scholen moest betalen. 
• In 1878 kwam er een nieuwe schoolwet -> onderwijs werd beter, maar ook duurder. Protestanten en katholieken kregen geen geld van de overheid. 
• Abraham Kuypers begon een grote actie tegen deze wet. 

Schoolstrijd deel 2

• Abraham Kuyper richtte in 1879 de ARP op - Anti-Revolutionaire Partij.

-> Eerste politieke partij van Nederland. 

• Katholieken onder leiding van Herman Schaepman.
  (Richtten uiteindelijk ook een partij op. RKSP - Rooms-Katholieke Staatspartij.  ARP en RKSP gaan samenwerken, ze stonden wat betreft de schoolstrijd aan dezelfde kant. 
• Confessionelen. Ze gingen beiden uit van een godsgeloof. 

Schoolstrijd eindigt met de Pacificatie van 1917

Welke vraag stond centraal in de Schoolstrijd?

1. Moet de overheid bijzonder onderwijs ook betalen?
2. Mogen katholieken hun eigen scholen oprichten?
3. Mogen openbare scholen godsdienst lessen afschaffen?
4. Is de schoolwet van 1878 zonde van het geld?

Ken je al deze begrippen?

Parlementair stelsel: politiek systeem waarin het parlement het laatste woord heeft

Hogere burgerij: de rijkere burgers

Emancipatie: het krijgen van gelijke rechten en het opheffen van achterstanden

Democratie: land waarin het volk de regeerders kiest

Parlement: volksvertegenwoordiging

Tweede Kamer: direct gekozen Nederlands volksvertegenwoordiging 

Aan de slag:

Maken opdracht1.3: 
 3, 4, 5a,b f, 6 en 7

Lees je aantekeningen door.

Bekijk de LessonUp presentaties en het extra materiaal

Leerdoel

Aan het eind van deze les:
Kun je uitleggen wat de verzuiling is en waarom er een verzuilde samenleving is ontstaan.

Kun je omschrijven op welke manier het kiesrecht werd uitgebreid door het Caoutchoucartikel (de grondwetswijziging van 1887)

 

Verzuiling

De verdeling van de Nederlandse samenleving in 4 groepen (zuilen): protestanten, katholieken, liberalen, socialisten (tussen: ±1848 en ±1965)

Deze zuilen krijgen in de 19e eeuw allemaal hun eigen politieke partij

Waarom ontstaan politieke partijen?

• Katholieken voelen zich achtergesteld. Zij strijden voor emancipatie: gelijke rechten als protestanten
  

• Socialisten willen de sociaal zwakkere helpen.

• Tegen de ideeën van de Liberalen en/of de van de Franse Revolutie (vooral protestanten)

Politieke stromingen

Stroming	Kiesrecht?
Liberalisme	Censuskiesrecht/ en verschillend
Confessionalisme	Voor de kleine Luyden/ hoofd van het gezin. Geen arbeiders
Socialisme	Algemeen kiesrecht

Maak de opdracht: Verzuiling

Nadat we hem hebben nagekeken stop je de opdracht in je mapje

Verzuiling

https://www.youtube.com/watch?v=d4tIKUYKQlA

Caoutchouch-artikel

• Het 'rubberen artikel' (caoutchouch = rubber in Frans) 
• Dit was een grondwetsartikel uit 1887 dat bepaalde dat kiezers aan eisen van geschiktheid moesten voldoen 
• In 1848 was er nog censuskiesrecht. In 1887 werd geprobeerd dit kiesrecht op te rekken (net zoals rubber).  
• Er werd nu niet meer gekeken naar hoeveel belasting iemand betaalt, maar ook of iemand geschikt was om te stemmen. -> het maakte een geleidelijke uitbreiding van kiesrecht mogelijk. 

Censuskiesrecht =  kiesrecht dat afhankelijk is van het betaalde bedrag aan belastingen

Waar streefden de protestanten naar?

1. De protestanten wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De protestanten wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De protestanten wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De protestanten wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Waar streefden de katholieken naar?

1. De katholieken wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De katholieken wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De katholieken wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De katholieken wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Waar streefden de sociaal-democraten naar?

1. De socialisten wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De socialisten wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De socialisten wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De socialisten wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Caoutchouc-artikel

1887

• De 'rubberen regel' komt in de Grondwet, waarbij het kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
  
• Dat klinkt vaag, en dat was ook de bedoeling: de eisen konden steeds worden verlaagd. Aan deze 'rubberen' flexibiliteit dankt het artikel haar naam.