pacificatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Nederland 1848-1917

Pacificatie

Doel van de les

Je kan uitleggen op welke manier de schoolstrijd en de sociale kwestie werden opgelost.

Begrippen uit deze les

• Pacficatie
• Algemeen Kiesrecht
• Vrouwenkiesrecht
• passief kiesrecht
• actief kiesrecht
• Schoolstrijd
• Caoutchouc-artikel
• sociale kwestie
  

Jaartallen uit deze les

• 1887: Caoutchouc-artikel
  
• 1917: Pacificatie
• 1917: Algemeen Kiesrecht voor mannen/passief kiesrecht voor vrouwen
• 1919: actief kiesrecht voor vrouwen

Personen uit deze les

• Pieter Jelles Troelstra
• Abraham Kuyper
• Aletta Jacobs

Herhaling!
Waar streefden de sociaal-democraten naar?

1. De socialisten wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De socialisten wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De socialisten wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De socialisten wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Herhaling!
Waar streefden de protestanten naar?

1. De protestanten wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De protestanten wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De protestanten wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De protestanten wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Herhaling!
Waar streefden de feministen naar?

1. De feministen wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De feministen wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De feministen wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De feministen wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Herhaling!
Waar streefden de katholieken naar?

1. De katholieken wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De katholieken wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De katholieken wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De katholieken wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Herhaling!
Waar streefden de conservatieve liberalen naar?

1. De conservatieve liberalen wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De conservatieve liberalen wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De conservatieve liberalen wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De conservatieve liberalen wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Situatie in Nederland

• Strijd voor Algemeen Kiesrecht (sociale kwestie)
  

• Strijd voor Vrouwenkiesrecht

• Schoolstrijd

Problemen eind 19de eeuw

Sociale Kwestie

• Eind 19de eeuw hadden arbeiders slechte leef- en woonomstandigheden.
• De socialisten wilden sociale wetgeving invoeren om mistoestanden te voorkomen.
• De arbeiders hadden geen kiesrecht. De socialisten streefden naar algemeen kiesrecht.
• Ook progressieve jong-liberalen (Vrijzinnig Democratische Bond) wilden algemeen kiesrecht.

Problemen eind 19de eeuw

Emancipatie van de burgervrouw

• Burgervrouwen wilden net als hun mannen kunnen stemmen.
• Burgervrouwen wilden toegelaten worden op de universiteit.
• Burgervrouwen wilden net als hun mannen een beroep kunnen uitoefenen.
  
• Burgervrouwen wilden gelijkwaardige partners in het huwelijk zijn.

Problemen eind 19de eeuw

Schoolstrijd

• Alleen het openbaar onderwijs werd door de overheid betaald.
• Protestanten wilden dat protestantse scholen ook door de overheid betaald werden.
• Katholieken wilden dat katholieke scholen ook door de overheid betaald werden.
• Protestanten en katholieken wilden dus dat de overheid ook het bijzonder onderwijs betaalde.

Pacificatie

Tweede Kamer

Leg uit.

Waarom kunnen socialisten, jong-liberalen, katholieken en protestanten hun wensen niet doorvoeren in de Tweede Kamer?

Pacificatie
Schoolstrijd

• Om de grondwet te wijzigen heb je een tweederde meerderheid (67 zetels) nodig.
• De katholieken hebben in 1917 25 zetels.
• De protestanten had in 1917 20 zetels. 
• Ze hebben dus in totaal 22 zetels te kort om de grondwet te wijzigen.
  

Pacificatie
Algemeen kiesrecht

• Om de grondwet te wijzigen heb je een tweederde meerderheid (67 zetels) nodig.
• De socialisten hebben in 1917 23 zetels.
• De Vrijzinnige Democratische Bond had in 1917 7 zetels. 
• Ze hebben dus in totaal 37 zetels te kort om de grondwet te wijzigen.
  

Leg uit.

Hoe zouden socialisten, jong-liberalen, katholieken en protestanten toch aan hun vereiste meerderheid kunnen voldoen?

Pacificatie 1917
Oplossing

• Socialisten en jong-liberalen stemmen voor betaling bijzonder onderwijs.
• In ruil stemmen protestanten en katholieken voor actief mannenkiesrecht.
• Er komt geen actief vrouwenkiesrecht maar passief vrouwenkiesrecht*.
• Het districtenstelsel werd vervangen door het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

* Vrouwen kregen het recht om verkozen te worden, maar mochten zelf niet stemmen.

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (2)

• Er komt een verandering van het kiesstelsel: het districtenstelsel wordt vervangen door evenredige vertegenwoordiging. Dit hebben we tegenwoordig nog steeds.

• Einde van de politieke macht van de Liberalen: pas in 2010 komt er weer een Liberale minister-president, Mark Rutte

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (1)

• Er komt een einde aan de Schoolstrijd: zowel Openbaar- als Bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid

• Er komt Algemeen Kiesrecht voor mannen (vanaf 23 jaar)

• Er komt kiesrecht voor vrouwen (1917: passief kiesrecht, 1919: actief kiesrecht)

'Sinterklaasfeest van 1917'

Aletta Jacobs

Zij krijgt hier 'niks', omdat vrouwen slechts passief en geen actief kiesrecht kregen.

Pieter Jelles Troelstra

Hij was blij, omdat er algemeen kiesrecht voor mannen kwam.

Abraham Kuyper

Hij was blij, omdat er ook geld kwam voor bijzonder onderwijs.

Wie zal er niet tevreden zijn met de Pacificatie van 1917?

1. socialisten
2. katholieken
3. protestanten
4. feministen

Pacificatie 1917
1919

• In 1919 kwam er ook actief vrouwenkiesrecht.
• Vanaf nu is er sprake van algemeen kiesrecht.