2V1 - 10 juni

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

2V1 - Woensdag 10 juni

Nodig:

- Ipad

- Koptelefoon of oortjes

- Leerboek blz. 99

- Werkboek blz. 60

Huiswerk

Hoofdstuk 4

Opdracht 9

Vrijdag 12 juni  - 3e uur

Cijfers...

Welke cijfers krijgen jullie nog terug?

• Presentatie 'isme'
• Werkstuk slavernij

Toetsen de rest van het jaar?

• Diagnostische toetsen
• Misschien later 'echte toetsen', mondeling, opdracht, verslag??

NIEUW

4.4 'Macht en mensen in de Republiek'

Zelfbestuur

• Geen eenheid
• Elk gewest eigen regels, privileges, rechtspraak en bestuur.
  
• Bestuur gewest = Gewestelijke Staten 

Gewestelijke Staten: Vergadering van adel, geestelijkheid en burgers. 

(staten --> standen)

Vrede van Munster

1648

In 1648 werd de Vrede van Munster gesloten:

• De Zuidelijke Nederlanden blijven bij Spanje.
• Spanje erkende de noordelijke Nederlanden als onafhankelijke staat.
  
• De Republiek zal de zuidelijke gwesten niet meer proberen te veroveren.
• De rivier de Schelde blijft gesloten. (einde haven Antwerpen --> Amsterdam nieuwe grote handelsstad)

EINDE TACHTIGJARIGE OORLOG

Generaliteitslanden

1. Brabant
2. Zeeuws-Vlaanderen
3. Delen van Limburg

Deze gebieden werden bestuurd door de Staten-Generaal. 

Gewesten die bij de Unie van Atrecht hoorden. Hadden gekozen voor de katholieke Spanjaarden. Zijn veroverd door stadhouder Maurits

Holland en Drenthe

Holland:

• was het machtigste gewest.
• betaalde 58% van de uitgaven Republiek
• 'Wie betaald, bepaald'

Drenthe:

• wel een eigen besuur van het gewest
• geen vertegw. in de Staten-Generaal
• betaalde 1% van de belastingen

Schuilkerk

Buitenkant

Schuilkerk 

Binnenkant

Moord!

10 juli 1584

• Filips II had Willem van Oranje in 1580 vogelvrij verklaard: iedereen mocht hem ongestraft vermoorden en zou daarvoor goed worden beloond.
• Na een mislukte aanslag door Jean Jaureguy (1582), lukte het de Fransman Balthasar Gerards wél om Willem van Oranje te vermoorden.

Balthasar begaf zich op dinsdag 10 juli 1584 rond het middaguur naar het Prinsenhof met de mededeling dat hij Willem wilde spreken. Willems vrouw Louise van Coligny schijnt nog bezorgd te hebben gevraagd wie dat ongure type wel was, maar werd gerustgesteld. 

Willem meldde Balthasar dat hij hem na het middageten te woord zou staan. Balthasar keerde terug naar herberg De Diamant om zijn pistolen te halen.

Rond half twee verliet het gezelschap de eetzaal. Toen Willem van Oranje zijn voet op de eerste trede van de trap zette schoot Balthasar hem van dichtbij in de borst en de zij. De prins zakte in elkaar en sprak - volgens het officiële verslag - zijn beroemde laatste woorden: "Mon Dieu, ayez pitié de mon âme, et de ce pauvre peuple!", vertaald als: "Mijn God, heb medelijden met mij en mijn arme volk!". 

Volgens recente onderzoeken zou hij op slag dood moeten zijn geweest en heeft hij deze woorden niet gezegd.

 Unie van Atrecht   

 1579

• Na de Pacificatie van Gent zien we dat calvinisten in de zuidelijke gewesten de katholieken proberen weg te jagen. Dit leidt weer tot onrust bij de zuidelijke gewesten.

• De zuidelijke katholieke gewesten gaan samenwerken in de Unie van Atrecht. Onder leiding van de Hertog van Parma. 
• Groot deel huidig België aanhangers Spanjaarden. 

 Unie van Utrecht

 1579

• Samenwerking tussen de zeven noordelijke Nederlanden (en Gent en Antwerpen).
• Tegen de landvoogd en de Spaanse koning. 

Acte van Verlatinghe

1581

• Een vorst die hun Prins, min of meer, ter dood veroordeeld, mag niet meer onze heer zijn!
• De Noordelijke Nederlanden besluiten Filips II af te zetten: 'ze verlaten hem als land'.
• Dat gebeurt in het document: de Acte van Verlatinghe.

Minister-President Mark Rutte laat de Acte van Verlatinghe zien aan oud-president Barack Obama van de Verenigde Staten.

Het document heeft vermoedelijk óók een belangrijke rol gespeeld in Amerika: toen het land zich in 1776 onafhankelijk verklaarde van Engeland, is er een grote kans dat ze even gespiekt hebben in het Nederlandse document. Net zoals de Nederlanders wilden ok de Amerikanen namelijk van hun koning af!

Klik hier

De Republiek der Verenigde Nederlanden

1588

• Bij gebrek aan een geschikte kandidaat als vorst of koning, besluiten de Noordelijke Nederlanden verder te gaan als Republiek.
• De 'baas' in de Republiek werd de Staten-Generaal, de standenvergadering

Kaart

Oorlog en vrede

1588-1648

• Na 1588 werd er vooral gevochten in het oosten van de Republiek en in de Zuidelijke Nederlanden (België/Noord-Frankrijk)
• Tussen 1609 en 1621 werd 12 jaar lang niet gevochten: het Twaalfjarig bestand
• In 1648 sloten de Staten-Generaal in de Duitse stad Münster vrede met Spanje. 

De Vrede van Münster maakte niet alleen een einde aan de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en de Nederlanden, maar ook aan de Dertigjarige Oorlog. Dit was een grote Europese oorlog tussen katholieken en protestanten.

Huiswerk

Hoofdstuk 4

Opdracht 9

Vrijdag 12 juni  - 3e uur

Leerstof toetsweek

Leren:

• Leerboek paragraaf 4.1 t/m 4.4, alleen de witte tekst.
• Leerboek blauw blokje 'De Watergeuzen' blz. 99
• Begrippen (werkboek blz. 105 t/m 110) 
  
•  Werkboek H3 opdracht 1a, 2abcde, 3, 4a,  9 en 10
• Lessonup

Hoofdstuk 4

Paragraaf 4.1 t/m 4.4

Alleen verder...

• De Noordelijke Nederlanden hebben eerst nog geprobeerd een koning te vinden. Dat lukte niet. Daarom wordt besloten verder te gaan zónder koning, als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• Dit was uniek in de wereld: "Geen koning?! Wie beschermt je dan?!"

De Staten-Generaal

• Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten. 
• Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen.
• Beslissingen die voor de hele Republiek belangrijk waren, werden genomen in de Staten-Generaal: de vergadering van alle gewestelijke staten bij elkaar
• De voorzitter van de Staten-Generaal was de raadspensionaris

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Regenten

• In tegenstelling tot andere landen hadden de (rijke) burgers in de Republiek veel meer macht en invloed dan de adel.
• Veel van deze burgers waren enorm rijk geworden door de handel (in de steden)
• Deze groep rijke burgers noem je regenten.
• Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.

Van vader op zoon

• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Ruzie tussen machtige mannen

• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt wilde bezuinigen op het leger. Prins Maurits wilde dat niet. 
• De ruzie loopt volledig uit de hand en in 1618 pleegde Maurits een staatsgreep en liet de raadspensionaris gevangen zetten.
• Een jaar later liet Maurits de raadspensionaris onthoofden.

De onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt in Den Haag.

Wat waren de Generaliteitslanden?

1. Brabant en Zeeland
2. Brabant en Limburg
3. Gelderland en Overijssel
4. Limburg en Zeeland

• Gaat over buitenlandse politiek, defensie en bestuur van de generaliteitslanden/Drenthe.
• Meerderheid was leidend voor besluit.
• Gewest Holland stuurde de raadspensionaris als vertegenwoordiger.

Generaliteitslanden

• Brabant, delen van Vlaanderen en Zuid Limburg werden 'generaliteitslanden'
• Deze gebieden werden bestuurd door de Staten-Generaal.
• Zijn veroverd door stadhouder Maurits