A2b - 8 nov

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

A2b - Dinsdag 8 november

Nodig:

- Laptop

Deze les:

• Bespreken toetsstof PPW1
• Bespreken huiswerk
• Uitleg: §1.6
• Aan de slag

Bespreken huiswerk

Maken:

Paragraaf 1.5

Opdracht 4 en 5

Dinsdag 8 november - 1e uur

1.2 - Een nieuw wereldbeeld

NIEUW

§1.6 "Het einde van de Opstand"

 Unie van Utrecht

 1579

Samenwerking tussen de noordelijke Nederlanden: Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel. 

Alle gewesten verklaren samen:

• Tegen de landvoogd en de Spaanse koning. 
• Meer samenwerking, o.a. gezamenlijke belastingen voor huurlegers. 
• Voorlopig geen aandacht verschillen godsdienst, gewetensvrijheid. 

Moord!

10 juli 1584

• Filips II had Willem van Oranje in 1580 vogelvrij verklaard: iedereen mocht hem ongestraft vermoorden en zou daarvoor goed worden beloond.
• Na een mislukte aanslag door Jean Jaureguy (1582), lukte het de Fransman Balthasar Gerards wél om Willem van Oranje te vermoorden.

Balthasar begaf zich op dinsdag 10 juli 1584 rond het middaguur naar het Prinsenhof met de mededeling dat hij Willem wilde spreken. Willems vrouw Louise van Coligny schijnt nog bezorgd te hebben gevraagd wie dat ongure type wel was, maar werd gerustgesteld. 

Willem meldde Balthasar dat hij hem na het middageten te woord zou staan. Balthasar keerde terug naar herberg De Diamant om zijn pistolen te halen.

Rond half twee verliet het gezelschap de eetzaal. Toen Willem van Oranje zijn voet op de eerste trede van de trap zette schoot Balthasar hem van dichtbij in de borst en de zij. De prins zakte in elkaar en sprak - volgens het officiële verslag - zijn beroemde laatste woorden: "Mon Dieu, ayez pitié de mon âme, et de ce pauvre peuple!", vertaald als: "Mijn God, heb medelijden met mij en mijn arme volk!". 

Volgens recente onderzoeken zou hij op slag dood moeten zijn geweest en heeft hij deze woorden niet gezegd.

Acte van Verlatinghe

1581

• Een vorst die hun Prins, min of meer, ter dood veroordeeld, mag niet meer onze heer zijn!
• De Noordelijke Nederlanden besluiten Filips II af te zetten: 'ze verlaten hem als land'.
• Dat gebeurt in het document: de Acte van Verlatinghe.

Minister-President Mark Rutte laat de Acte van Verlatinghe zien aan oud-president Barack Obama van de Verenigde Staten.

Het document heeft vermoedelijk óók een belangrijke rol gespeeld in Amerika: toen het land zich in 1776 onafhankelijk verklaarde van Engeland, is er een grote kans dat ze even gespiekt hebben in het Nederlandse document. Net zoals de Nederlanders wilden ok de Amerikanen namelijk van hun koning af!

Klik hier

Alleen verder...

• De Noordelijke Nederlanden hebben eerst nog geprobeerd een koning te vinden. Dat lukte niet. Daarom wordt besloten verder te gaan zónder koning, als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• Dit was uniek in de wereld: "Geen koning?! Wie beschermt je dan?!"

Zelfbestuur

• Geen eenheid
• Elk gewest eigen regels, privileges, rechtspraak en bestuur.
  
• Bestuur gewest = Gewestelijke Staten 
• Vergadering vertegenwoordigers uit alle gewesten = Staten-Generaal

Gewestelijke Staten: Vergadering van adel, geestelijkheid en burgers. 

(staten --> standen)

Regenten

• Bestuur in de republiek lag in handen van regenten. 
• Ook wel patriciërs of als groep patriciaat. 
• Zowel adel als niet-adel. 
• Niet-adel = rijke burgers in steden.
• Niet-adelekijke regenten vooral veel macht in Holland. 
• Adel = grootgrondbezitters platteland. 

Holland en Drenthe

Holland:

• was het machtigste gewest.
• betaalde 58% van de uitgaven Republiek
• 'Wie betaald, bepaald'

Drenthe:

• wel een eigen besuur van het gewest
• geen vertegw. in de Staten-Generaal
• betaalde 1% van de belastingen

Het Twaalfjarig Bestand (1609 - 1621)

Binnen de Republiek waren er 2 groepen:

• De Oranjegezinden, olv stadhouder Maurits, zij wilden de oorlog tegen Spanje voortzetten.
  
• De Staatsgezinden, olv raadspensionaris Van Oldenbarnevelt, wilden vrede sluiten met Spanje.

Van Oldenbarnevelt kreeg in de Staten-Generaal een meerderheid. Spanje en de Republiek kwamen een wapenstilstand voor 12 jaar overeen, het Twaalfjarig Bestand.

Stadhouder Maurits van Oranje

Raadspensionaris Van Oldenbarnevelt

Vrede van Munster

1648

In 1648 werd de Vrede van Munster gesloten:

• De Zuidelijke Nederlanden blijven bij Spanje.
• Spanje erkende de noordelijke Nederlanden als onafhankelijke staat.
  
• De Republiek zal de zuidelijke gwesten niet meer proberen te veroveren.
• De rivier de Schelde blijft gesloten. (einde haven Antwerpen --> Amsterdam nieuwe grote handelsstad)

EINDE TACHTIGJARIGE OORLOG

Generaliteitslanden

1. Brabant
2. Zeeuws-Vlaanderen
3. Delen van Limburg

Deze gebieden werden bestuurd door de Staten-Generaal. 

Gewesten die bij de Unie van Atrecht hoorden. Hadden gekozen voor de katholieke Spanjaarden. Zijn veroverd door stadhouder Maurits

Wat waren de Generaliteitslanden?

1. Brabant en Zeeland
2. Brabant en Limburg
3. Gelderland en Overijssel
4. Limburg en Zeeland

Van vader op zoon

• Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.
• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.
• Bij adelijke en niet-adelijke regentenfamilies. 

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Wat is de juiste volgorde?

1. Smeekschrift der edelen - Hagenpreken - Beeldenstorm
2. Beeldenstorm - Hagenpreken - Smeekschrift der edelen
3. Smeekschrift der edelen - Beeldenstorm - Hagenpreken
4. Beeldenstorm - Smeekschrift der edelen - Hagenpreken

Huiswerk

Maken:

Paragraaf 1.6

Opdracht 2, 3, 4, 5 en 9

Woensdag 9 november - 4e uur