1. 9 jan: Literatuur

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Communiceren doe je samen 2

Welkom havo 5

Op tafel:

Map/schrift, pen

• Jas uit en over je stoel.
  
• Telefoon in je tas.
• Tas op de grond.

Communiceren doe je samen 2

• Literatuur mondeling: hoe en wat

Vandaag donderdag 9 januari:

Hoe:

• 2 docenten
• 1 leerling
• 30 minuten
• 2 boeken
• 2 gedichten
• Telt 2x mee

Het is een gesprek. 

Spiekbriefje mag!

Maar alleen in de vorm van een woordweb.

Welke vragen kan je verwachten?

Heeft de schrijver een boodschap?

Leg de titel van het boek uit? 

Hoeveel bladzijden heeft het boek?

Hoe heet de de moeder van de hoofdpersoon? 

Las het boek makkelijk? Waarom ...

Waren er positieve/negatieve recensies over jouw boek?

In welk personage kun je je inleven? Waarom ....

Subdomein E1: Literaire ontwikkeling

De kandidaat kan beargumenteerd verslag uitbrengen van zijn leeservaringen (a.d.h.v. literaire begrippen) met een aantal door

 hem geselecteerde literaire werken.

* Minimumaantal: havo 8;

* De werken zijn oorspronkelijk geschreven in de Nederlandse taal. 

Voorbereidng

• 1. LEES DE BOEKEN !!!
• 2. Je kan literaire begrippen begrijpen en hanteren. Narratologie > begrippen om over een verhaal te praten
• 3. Je hebt onderzoek gedaan, nagedacht, verbanden gelegd
• 4. Gebruik KERN: Literatuur hoofdstuk 1,2,3, 4 (gedichten) & 11 Het vertellen van verhalen

Literaire begrippen:

- Perspectief 

- Tijd 
- Ruimte
- Genre
- Motieven
- Thema

- Fictie / non-fictie

- (Auto)biografie

- Alter ego + pseudoniem

Tijd:

• Vertelde tijd: de tijd in het verhaal

Bijvoorbeeld: 1 dag of 4 jaar

• Verteltijd: de tijd die het kost om het verhaal te lezen

Bijvoorbeeld: 2 uur of 3 weken

Tijd:

• Chronologische volgorde
  
• flashbacks
  
• flashforward

Ruimte:

• Omgeving in het verhaal
• Denk na over de ruimte van de afbeelding: 

Ruimte:

• Omgeving in het verhaal

• Kan je nu ook iets over de omgeving van jouw boeken vertellen? 

Een genre is een verhaalsoort

Thema:

• Een belangrijk onderwerp van een verhaal
• Vaak één duidelijk thema, soms ook meerdere thema's te koppelen aan een verhaal
• Bijvoorbeeld: zelfontwikkeling, vriendschap, eerlijkheid, identiteit.

Motieven:

• De herhaling van gebeurtenissen, gedragingen en gevoelens van personages. 
• Voorbeeld: een dobbelsteen die naar toeval verwijst (bv bij De aanslag)
• Voorbeeld: een roos die naar de liefde verwijst. 
• Abstracter voorbeeld: roman Tweede Wereldoorlog: trouw en verraad
  
• Abstracter voorbeeld: nachtmerries (bv bij Gouden ei)

Communiceren doe je samen 2

Verzonnen of werkelijkheid? 

• fictie = verzinsel van de schrijver
  
• non-fictie = gebaseerd op controleerbare feiten
  
• realistische fictie 

Communiceren doe je samen 2

(auto)biografie:

• autobiografie: de auteur schrijft over zijn eigen bevindingen/ervaringen (auto = zelf)
• biografie: de auteur schrijft over de bevindingen/ervaringen van een ander. 

Communiceren doe je samen 2

Vraag: 

Is een autobiografische roman non-fictie (de werkelijkheid)? Leg uit. 

Schrijf het antwoord in je schrift.

Communiceren doe je samen 2

Vraag: 

Is een autobiografische roman non-fictie (de werkelijkheid)? 

Antwoord: 

Als de schrijver alles opschrijft zoals het heeft plaatsgevonden, dan is de autobiografische roman non-fictie.

Maar ...

• Heeft de schrijver wel alles opgeschreven zoals het heeft plaatsgevonden?
  
• Heeft de schrijver bepaalde gebeurtenissen spannender gemaakt dan ze waren?
  
• Is de schrijver altijd objectief gebleven of ook soms subjectief.  Het zijn immers de ervaringen van de schrijver en gevoelens maken die vast niet altijd objectief.
  
• Is het verhaal controleerbaar?
  
• Heeft er ook maar één ding niet exact zo plaatsgevonden zoals het opgeschreven is, dan is het fictie. 

Communiceren doe je samen 2

Binnen een autobiografische roman:

Alter ego: in plaats van hun eigen naam te gebruiken, kiezen ze een alter ego.

Bijvoorbeeld:

• Simon Vestdijk - Anton Wachter
• Gerard Reve - Frits van Egters 
• Tomas Ross - Willem Pieter Hogendoorn
• Max Havelaar - Eduard Douwes Dekker (naam auteur) / Multatuli (pseudoniem of schuilnaam auteur)

Aan de slag

1. Vul het definitieve formulier in.

Bedenk drie vragen die specifiek van toepassing zijn op jouw boek (kenmerkende titel, perspectief, boodschap, iets dat opvallend is)

2. Twijfel over spiekbriefje, laat het zien? 

H1 Functies van literatuur

• 1. Lezen ontwikkelt de taalvaardigheid  
• 2. Lezen ontwikkelt het denken en verbeelden 
• 3. Lezen verschaft prikkels aan het brein
• 4. Lezen geeft kennis en inzichten   
• 5. Lezen traint de concentratie   
• 6. Lezen ontwikkelt het zelfinzicht  
• 7. Lezen leert over de ander  
• 8. Lezen leert over mogelijke consequenties
• 9. Lezen geeft inzicht in normen, regels en gebruiken
  
• 10. Lezen ondersteunt de identiteitsontwikkeling

Wat is literatuur/kunst?

Literaire auteurs schrijven ‘beter’ (normatief!!!) omdat:

Inhoud: literatuur wil de lezer aan het denken zetten, vernieuwend zijn.

Vorm: een grotere woordenschat, vernuftigere constructie, gevarieerdere de zinsconstructie ……

Personages worden uitgediept, verhaal zit goed in elkaar, het is niet overduidelijk …..

H 11 Het vertellen van verhalen

Personages: hoe leer je 'wie' ze zijn?

Expliciete karakterisering: "Hij was een ingewikkeld figuur om mee te leven". 

Impliciete karakterisering: je ontdekt zelf het karakter.

Maakt een personage een ontwikkeling door? 

H 11 Het vertellen van verhalen II

Plot > (belangrijkste) gebeurtenis(sen) in een verhaal

Verhaalstructuur: chronologisch, flashbacks/flashforwards

Tijd: welke tijd, vertelde tijd/vertel tijd

Een zin over één jaar/Heel boek over één dag

Ruimte/setting/sfeer

Perspectief: Ik/personale verteller/alwetende verteller

Schrijfstijl: sober, ironisch, metaforisch, makkelijke/moeilijke taal

Poëzie?

Wanneer? Waarom? (wie?)

Weggaan 

                                                      Rutger Kopland

Weggaan is iets anders

dan het huis uitsluipen,

zacht de deur dichttrekken

achter je bestaan en niet terugkeren. 

Je blijft iemand op wie wordt gewacht.

Weggaan kun beschrijven als 

een soort van blijven. Niemand

wacht want je bent er nog.

Niemand neemt afscheid

want je gaat niet weg.

Poëzie H4

Strofe = alinea

Functie van een gedicht: voor de schrijver en voor jou 

Beeldspraak/metaforen/hyperbolen/cynisme

Wending in een gedicht

Ritme van een gedicht

Nog wat basisbegrippen

Plot, verhaalstructuur

personages (round characters, expliciete karakterisering, impliciete karakterisering)

ruimte/setting > sfeer

Vertelperspectief