1.3 de eerste wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

1.3 De Eerste Wereldoorlog

Invalshoeken

• Economisch: 
• Wat zijn de middelen van bestaan? 
• Leven mensen van de jacht, landbouw, industrie?
• Hoe komen mensen aan hun inkomsten?
• Geld

 

Invalshoeken

• Politiek-bestuurlijk: 
• Bestuur
• Wie is de baas? 
• Welke regels en wetten zijn er?

 

Invalshoeken

• sociaal: 
•  Leefomstandigheden van mensen.
•  Sociale lagen. 
• Zijn er grote verschillen tussen mannen/vrouwen en arm/rijk? 
• Leven de mensen in de stad of op het platteland?

Invalshoeken

• cultureel: 
• Gaat vooral over:
• geloof 
• kunst 
• wetenschap

Betrouwbaarheid van bronnen

Hoe weet je of een bron betrouwbaar is?

• Bevat de bron vooral feiten (hoe meer feiten, hoe betrouwbaarder) of ook meningen?

• Wat weet je over de maker van de bron: afkomst, beroep, godsdienst, politieke ideeën, sociale laag?

Betrouwbaarheid van bronnen

Hoe weet je of een bron betrouwbaar is?

• Leefde de maker in de tijd waar de bron over gaat (ooggetuige verslag = betrouwbaarst)? 

Of leefde de maker veel later (=minder betrouwbaar: maker kan dingen vergeten zijn)?

• Is de maker misschien partijdig?

Leerdoelen: 

• Je kunt uitleggen hoe de eerste wereldoorlog begon en daarbij onderscheid maken tussen directe en indirecte oorzaken.
• Je kunt het verloop van de eerste wereldoorlog beschrijven en uitleggen dat dit een totale oorlog was. 
• Je kunt uitleggen welke gevolgen de eerste wereldoorlog voor Europa had.
• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf. 

Indirecte oorzaken van de Eerste Wereldoorlog

1. Nationalisme
2. Modern Imperialisme
3. Duitsland een groot land/ Frans-Duitse oorlog
4. Wapenwedloop
5. Militarisme
6. Spanningen op de Balkan
7. Bondgenootschappen

Indirecte oorzaak

• De oorzaak verklaart waarom iets gebeurd.
• Een indirecte oorzaak leidt met een tussenstap tot een gebeurtenis.
• Er kunnen meerdere indirecte oorzaken zijn. 

De aanleiding van WO I​ = directe oorzaak.

• 1914 de spanning op de Balkan loopt verder op.​
  
• Op 28 juni 1914 worden de Oostenrijkse troonopvolger Franz Ferdinand en zijn vrouw Sophia doodgeschoten in Sarajevo.​

De aanleiding van WO I​

• Door de Bosnische nationalist Gavrilo Princip.​
  
• Princip wilde bij Servië horen en niet bij Oostenrijk en Hongarije (was de bezetter).​

Start Grote Oorlog (=W.O.I)

• Oostenrijk-Hongarije wil Servië straffen.​
  
• Duitsland steunt bondgenoot Oostenrijk-Hongarije.​
  
• 28 juli verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië.​
  
• Rusland wilt Servië helpen en gaat haar leger mobiliseren.​
  
• Duitsland helpt bondgenoot Oostenrijk-Hongarije en verklaart de oorlog aan Rusland en Frankrijk.​

• In heel Europa begint de mobilisatie.​
  
• 4 augustus 1914 Duitsland valt België aan om door te gaan naar Frankrijk.​
  
• Engeland verklaart de oorlog aan Duitsland, omdat Duitsland de neutraliteit van België schendt. 

Ein frischer fröhlicher Krieg

• De verwachting onder de soldaten was dat het een snelle oorlog met een snelle overwinning zou zijn.​
  
• Niets was minder waar.​
  
• De legers groeven zich in.​
  
• Begin van een loopgravenoorlog.

Bondgenootschappen

Welke waren er ook al weer? 

Nederland was neutraal in de eerste wereldoorlog. 

Een uitputtende oorlog.

• Soldaten graven zich in, er ontstaat een Loopgravenoorlog.
• Vele doden en gewonden door nieuwe tactieken en nieuwe wapens.
• Het leven in de loopgraven was een verschrikking. 

Gevolgen van de oorlog 

• De nieuwe wapens en oorlogsvoering laten zichtbare en onzichtbare verwondingen achter.

• Van de mannen met de kapotgeslagen gezichten...

• ...tot zware psychische klachten, vaak omschreven als Shellshock.

• Omdat de soldaten langdurig met dezelfde laarzen en sokken in de vocht en modder moeten staan, gaan hun voeten opzwellen, infecteren en vervolgens afsterven.
  
• Meestal is amputatie de enige oplossing voor loopgraafvoeten

Vóór en ná:

om de verminkte mannen toch nog een leven te kunnen bieden...

...werd driftig geëxperimenteerd met plastische chirurgie en maskers.

Het einde van de oorlog 

• 1917-->Rusland sluit vrede met Duitsland.
• 1917--> De Verenigde Staten ging de geallieerden steunen
• Duitse havens werden geblokkeerd                 -->tekort aan wapens en voedsel. 
• Duitsland zag in dat ze verloren hadden. 
• De keizer van Duitsland moest aftreden
• Tekenen van een wapenstilstand op 11 november 1918.
  

Totale oorlog

De eerste wereldoorlog was een totale oorlog: een oorlog waarbij niet alleen het leger, maar de hele samenleving betrokken is. 

Er werd gebruik gemaakt van propaganda: Via massamedium moedigen ze burgers aan om de oorlog te steunen. 

Verdrag van Versailles 

• Duitsland moet veel grondgebied afstaan (ongeveer 10%) waaronder de kolonies.

• Duitsland mag geen leger meer hebben van groter dan 100.000 man

• Duitsland moet herstelbetalingen doen aan vnl. Frankrijk.

• Duitsland is de hoofdschuldige van de oorlog.