21.1 Geen indringers

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 21: Afweer

21.1: Geen indringers

• BINAS tabellen 77, 84I-N, 87A
• Je leert het belang van fysieke bescherming tegen belagers kennen bij mensen, planten en dieren.

Pathogenen

• Bacterie
• Schimmel
• Dieren (parasieten)
• Virus

Virussen

• Eiwitmantel met DNA/RNA
• Hecht aan receptor gastheercel
• DNA/RNA in cytoplasma wordt afgelezen en virussen vermenigvuldigen
• Cel dood of beschadigd

Externe afweer

Mechanische afweer:

• huid
• slijmvliezen

Chemische afweer:

• zoutzuur maagsap,
• pH huid

Huid

• Hoornlaag beschermt tegen beschadiging, uitdroging, infectie
• Kiemlaag levende epitheelcellen en melanocyten
• Talgklieren in haarzakjes produceren talg, houdt hoornlaag soepel
• Lederhuid bindweefsel, zintuigcellen, uitlopers zenuwcellen, haarspiertjes, bloedvaten, zweetklieren
• Onderhuids bindweefsel met vetcellen

UV licht: 

Melanocyten maken

pigment 

Melanocyten krijgen uitlopers en dragen pigment over aan keratinocyten 

Melanine  hoopt zich op rond celkernen

Melanine absorbeert UV licht en voorkomt DNA schade

Slijmvliezen

De bekleding van organen (spijsverteringskanaal, urinewegen, longen enz) bestaat uit slijmvliezen: dekweefsel met slijmbekercellen.

Slijmbekercellen produceren

slijm, vaak met anti-bacteriele 

stoffen.

Chemische afweer.

Afweer bij planten

Mechanisch:

• doornen / stekels
  
• brandharen
  

Chemisch:

• productie gifstoffen
• Bijv. nicotine door tabaksplant

Indirecte afweer:

• productie signaalstoffen / lokken natuurlijke vijanden herbivoren
• natuurlijke vijanden huisvesten

Verklaar dat een derdegraads brandwond nauwelijks pijnlijk is.

In de meeste gevallen is huidkanker het gevolg van te veel blootstelling aan uv-straling. Op langere termijn kan huidkanker het gevolg zijn.
In welke huidlaag is de kans op het ontstaan van huidkanker het grootst? Leg je antwoord uit.

Marleen: 'Dennen produceren voortdurend sterk ruikende en vies smakende terpenen, zodat ze niet gauw worden aangevreten door hoefdieren.'
Rolf: 'Goudsbloemen geven voortdurend een SOS-signaal af om sluipwespen aan te trekken.'

1. Alleen Marleen heeft gelijk.
2. Alleen Rolf heeft gelijk.
3. Ze hebben beide gelijk
4. Ze hebben beide geen gelijk

Opdrachten