OMA'S WORKSHOPS Les 1: Draadfiguren
1 / 12
Lesduur is: 45 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Niveau: Beginnend
Duur: 45 minuten
Doelgroep: Voortgezet Onderwijs - Leerjaar 1 & 2
Slide 2 - Tekstslide
Deze les kan worden gebruikt ter voorbereiding op de workshops die in de categorie ‘Oma’s Workshops’ vallen. In deze workshops staan verschillende textiele ambachten centraal, zoals weven, breien en haken. Bij een aantal ambachten maak je van een draad een lap stof door middel van een haak- of knooptechniek. In deze les maken de leerlingen kennis met deze manier van werken. Op een zelfgemaakte klos leren ze de basis van het rondbreien, ook wel punniken genoemd. Van het gepunnikte draad maken ze uiteindelijk een draadfiguur.
Slide 3 - Tekstslide
Begin met een korte inleiding over punniken. Vertel dat punniken een manier is om van een draad een dikke, gebreide streng te maken. Een streng is een bundel van meerdere draden.
Slide 4 - Tekstslide
Laat alvast een aantal voorbeelden zien van wat je met een gepunnikte draad kan maken. Dit om het enthousiasme aan te wakkeren en het denkproces over wat de leerlingen qua vorm willen maken alvast op gang te brengen. Een gepunnikte draad met ijzerdraad kun je in alle gewenste vormen buigen. Misschien willen de leerlingen wel een leuke cactusvorm maken, een letter van hun naam of een favoriet logo? Het kan allemaal.
Slide 5 - Tekstslide
Door de manier van knopen is een gepunnikte streng vanbinnen hol. Je maakt steeds een rij lussen, waar je de volgende rij lussen overheen laat vallen. Om te kunnen punniken heb je een hulpmiddel nodig waar je de draad omheen knoopt, ook wel een punnikklos genoemd. Deze klos gaan we maken van een wc-rol en ijslollystokjes.
Slide 6 - Tekstslide
● Geef elke leerling een wc-rol en zes ijslollystokjes.
o Tip: Om de opdracht makkelijker of moeilijker te maken kun je ook met vier of acht ijslollystokjes werken. Wel is het belangrijk dat het altijd een even aantal is.
● Laat de leerlingen met lijm de stokjes op de wc-rol plakken. Hierbij is het belangrijk dat tussen elk stokje ongeveer evenveel ruimte zit en dat de stokjes ongeveer 2 cm uitsteken boven de rand van het wc-rolletje.
● Daarna mogen de leerlingen de klos verstevigen door over alle stokjes een stuk plakband of tape te plakken.
Slide 7 - Video
Bekijk plenair filmpje van minuut 0.22 tot 2.10 Geef de leerlingen de kijkopdracht mee om te letten op hoe je begint met punniken. Zet eventueel de video af en toe op pauze om te herhalen en/of te vertalen wat er gezegd of gedaan wordt.
Slide 8 - Tekstslide
● Geef de leerlingen de opdracht om een bol wol naar keuze uit te zoeken en te starten met punniken. Speel eventueel het begin van de video nogmaals af voor de leerlingen die het even gemist hebben of leg de techniek mondeling uit: Je zet een punnikklos op door de draad tegen de klok in om elke ijslollystokje te winden. Hierbij is het belangrijk dat de draden elkaar kruisen bij elk stokje aan de binnenkant. Dit doe je door te beginnen bij de rechterkant van het stokje, naar links te wikkelen via de buitenkant en weer naar rechts te wikkelen naar de rechterkant van het volgende stokje. Zo vervolg je het rondje totdat je aan elk stokje twee draden hebt zitten. Vervolgens haal je het onderste draad over het bovenste draad heen. Als je een hele ronde hebt gemaakt wikkel je weer een ronde het draad om de stokjes en haal je weer de onderste draden over de bovenste draden heen.
● Adviseer de leerlingen om de draden niet te strak over de stokjes te winden. Hoe strakker je werkt, hoe moeilijker het is om de onderste draad over de bovenste te halen. Mochten de leerlingen het lastig vinden om te onthouden waar ze waren gebleven is het eventueel een tip om de stokjes een nummer of een kleur te geven met stift. Zo weten ze precies waar ze waren gebleven.
● Mochten de leerlingen van kleur willen wisselen dan kan dit eenvoudig door de nieuwe draad aan het uiteinde van het oude draad te knopen.
● Als het draad de gewenste lengte heeft (minimaal 30 cm) mogen de leerlingen het draad netjes gaan afmaken. Haal je namelijk de gepunnikte daad zomaar van de stokjes af, kun je de knoopjes er zo weer uittrekken. Je maakt de draad af door een lus van een ijslollystokje af te halen en deze om het volgende stokje te doen. Vervolgens haal je weer de onderste draad over de bovenste draad. Dit herhaal je tot je nog maar 1 lus over hebt. Het uiteinde van je draad haal je door deze lus heen en trek je strak aan.
Slide 9 - Tekstslide
2. Start met punniken
Je zet een punnikklos op door de draad tegen de klok in om elke ijslollystokje te winden. Hierbij is het belangrijk dat de draden elkaar kruisen bij elk stokje aan de binnenkant. Dit doe je door te beginnen bij de rechterkant van het stokje, naar links te wikkelen via de buitenkant en weer naar rechts te wikkelen naar de rechterkant van het volgende stokje. Zo vervolg je het rondje totdat je aan elk stokje twee draden hebt zitten. Vervolgens haal je het onderste draad over het bovenste draad heen. Als je een hele ronde hebt gemaakt wikkel je weer een ronde het draad om de stokjes en haal je weer de onderste draden over de bovenste draden heen.
Slide 10 - Video
3. Hecht je draad netjes af.
Haal een lus van een ijslollystokje af en doe deze om het volgende stokje. Vervolgens haal je weer de onderste draad over de bovenste draad. Herhaal dit totdat je nog maar 1 lus over hebt. Haal je draad door deze lus heen.
Slide 11 - Tekstslide
● Benadruk nogmaals dat de draad die de leerlingen gemaakt hebben hol is. Hierdoor kun je ijzerdraad door de draad heen halen, waardoor je de draad in alle gewenste vormen kan buigen. Wie weet heeft een van de leerlingen deze trend wel eens voorbij zien komen op social media. Bekijk eventueel een aantal voorbeelden zoals https://www.tiktok.com/@karierag/video/7190197917188115755 of: https://www.tiktok.com/@skullandhooks/video/7122085580669816069
● Laat de leerlingen een ijzerdraad afknippen op dezelfde lengte als hun gepunnikte draad.
● Vervolgens mogen ze het ijzerdraad door de binnenkant van het gepunnikte draad doorhalen. Laat de leerlingen 1 cm aan het begin en aan het einde omvouwen zodat het ijzerdraad stevig aan de draad blijft zitten. Hierbij is het de bedoeling dat ijzerdraad samen met het gepunnikte draad wordt omgevouwen.
● Geef de leerlingen tenslotte de opdracht om het verstevigde draad in een gewenst figuur te buigen. Dit kan een van de basisvormen zijn zoals een rondje of een vierkantje, maar het mag ook een letter zijn of een vrije vorm.
Slide 12 - Tekstslide
Sluit klassikaal af door de gemaakte werkstukken te bekijken. Evalueer de techniek samen met de leerlingen door te inventariseren wat de leerlingen makkelijk en moeilijk vonden aan het punniken. Benoem nog even wanneer Kleinkunstig naar school komt en welke workshops de leerlingen kunnen volgen.
