Nederland vanaf de jaren 80

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Nederland vanaf de jaren '80

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie:

1. Uitleggen waarom de verzorgingsstaat te discussie staat.
2. Voordelen het poldermodel benoemen.
3. Het verband zien tussen de multiculturele samenleving en bezorgdheid over de nationale identiteit.
4. Uitleggen wat globalisering inhoudt.
5. Voor- en nadelen van het referendum benoemen.
6. Uitleggen wat populisme is. 

Jaren '80/90 artiesten

Problemen in de jaren '70 en '80

• Economische crisis (o.a. door oliecrisis): veel werklozen met een uitkering
• Oneigenlijk gebruik en fraude van uitkeringen
• Vergrijzing: meer gebruik van AOW
• Meer scheidingen: meer gebruik van Bijstandswet
• Mensen zien de uitkering als een recht
• Werken was niet aantrekkelijk door hoge uitkeringen

Het Amsterdam in de jaren 1970 kende woningnood tegelijk met langdurige leegstand. Jonge mensen zonder woonruimte kraakten leegstaande panden. De renovatie voor de kroningsceremonie van de koninklijke paleizen door het ministerie, maakte krakers boos omdat er volgens hen beter geld in nieuwe betaalbare woonruimte gestoken kon worden. Ook de snel stijgende (jeugd)werkloosheid speelde mee.

Toen Beatrix in 1980 werd gekroond als koningin gebruikte deze groep de kroning om aandacht te vragen voor hun problemen. Dit liep als snel uit in grote rellen.

Deze spotprent over de problemen in de verzorgingsstaat is in 1981 gemaakt door de tekenaar Jos Collignon.

Er zijn teveel mensen die van der verzorgingsstaat gebruik maken, waardoor het evenwicht weg is. Hiermee wordt het evenwicht tussen mensen die betalen voor de verzorgingsstaat en mensen die gebruik maken van de verzorgingsstaat bedoeld.

Beeldelement: de donkere wolk geven aan dat er storm op komst is. Er komen nog moeilijkere tijden aan (bijvoorbeeld: de vergrijzing), terwijl het schip nu al schade heeft en dreigt om te slaan.

Beeldelement: het schip, de verzorgingsstaat, dreigt om te slaan.

Beeldelement: het roer ligt in het water waardoor het schip onbestuurbaar is geworden. Met andere woorden: er moet iets gebeuren, maar het lijkt erop dat het al te laat is.

Wat vond de politiek?

• Sociaal-democraten: afblijven van de verzorgingsstaat. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. (PvdA)
• Confessionelen: rol van de overheid kan worden beperkt: 'goede christenen helpen elkaar'. (CDA)
• Liberalen: verzorgingsstaat kan blijven bestaan, maar er moet wel op bezuinigd worden. (VVD)

Maatregelen van de overheid

• Vanaf jaren ’80: forse bezuinigingen op uitkeringen en verlaging van de uitkeringen
• Strengere controle op uitkeringen door het UWV


• Aantrekkelijker maken van werk: deeltijd, thuiswerk en loon hoger dan een uitkering
• Strengere (her)keuring van arbeidsongeschikten en nieuwe wet: WIA

Hoewel de aanpassingen aan de verzorgingsstaat nodig zijn, zorgden de plannen van de overheid regelmatig voor onrust en protesten.

In 2002 gingen veel Nederlanders demonstreren tegen de plannen van toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende. 

Poldermodel

• Door praten en overleggen kom je tot gezamenlijke overeenkomsten.
• Door goed overleg groeit de economie in de jaren '80-'00 weer. 

Globalisering

INDIVIDUALISERING

• Normen en waarden veranderen


• Minder sociale controle
• Individu is belangrijk, niet de groep
  
• Secularisatie!

Multiculturele samenleving

Wat zijn de gevaren van individualisering en migratie/segratie voor de multiculturele samenleving?

Optimisme jaren 90

• Maatregelen hebben succes
• economie bloeit op
• automatisering en modernisering
• Nederland heeft hightechbedrijven en levert kwaliteitsproducten

Nieuwe millenium (vanaf 2000)

• Minder optimisme!!!

1. 2001: aanslagen
2. 2002: Moord op Pim Fortuyn
3. AOW wordt onbetaalbaar
4. Economische crisis (2008)

Populisme

• Speelt in op behoud nationale identiteit/ cultuur.
• Volk betrekken bij nationale maatschappelijke problemen.
  

Populistische politici worden soms in korte tijd heel populair. Maar als later blijkt dat ze hun beloftes niet kunnen waarmaken, raken zij die populariteit snel weer kwijt. Enkele jaren later komt er dan weer een andere populistische partij die opnieuw de mooiste beloftes doet.

Pim Fortuyn

Referendum

Nadelen: 

1. Tijdrovend en duur.
2. Politici kunnen beter oordelen over  het algemeen belang.
3. Onderwerpen zijn te complex voor gewone burgers.

Referendum

Voordelen: 

1. Democratie
   
2. Invloed van burgers op politiek neemt toe. 
   
3. Burgers kunnen actief deelnemen aan politiek debat.
   

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie:

1. Uitleggen waarom de verzorgingsstaat te discussie staat.
2. Voordelen het poldermodel benoemen.
3. Het verband zien tussen de multiculturele samenleving en bezorgdheid over de nationale identiteit.
4. Uitleggen wat globalisering inhoudt.
5. Voor- en nadelen van het referendum benoemen.
6. Uitleggen wat populisme is.