Taalverzorging 5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Module 5

Rond je module deze week af, volgende week gaan we oefenen met alle taalfouten.

Lees je boek

Oefenen met het herkennen van formuleerfouten

Module 4

Literatuurgeschiedenis

Module 5

Taalverzorging - afronding met toets in toetsweek (24-29 maart)

Module 6

Lezen voor de lijst

Waarom?

Door verzorgd met je taal om te gaan, geef jij een belangrijk signaal af: jij hecht waarde aan de presentatie van de boodschap.

Hoe?

Door onze taal en de taalregels onder de loep te nemen, leer je het belang in te zien.

Wat?

Je krijgt instructie, je verdiept je in de taalverzorging, je maakt opdrachten en je denkt na over taalkwesties.

Voeg interpunctie en hoofdletters toe

dat is dan lekker mopperde smetje van de vlek tegen mevrouw poetsdoek-van dreft schrijf ik eindelijk een keer netjes in mijn schrift klaagt u over inktvlekken op mijn vingers ik heb er schoon genoeg van

poetsdoek-van dreft zei resoluut het kan mij niet schoon genoeg zijn

Voeg interpunctie en hoofdletters toe

"Dat is dan lekker," mopperde Smetje van de Vlek tegen mevrouw Poetsdoek-van Dreft. "Schrijf ik eindelijk een keer netjes in mijn schrift, klaagt u over inktvlekken op mijn vingers. Ik heb er schoon genoeg van!"

Poetsdoek-van Dreft zei resoluut: "Het kan mij niet schoon genoeg zijn."

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

1. Congruentiefout: er is geen eenheid tussen pv en ond voor wat betreft het getal (enk-mv)

Als de persoonsvorm enkelvoudig is, moet het onderwerp dat ook zijn.

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

1. Congruentiefout: er is geen eenheid tussen pv en ond voor wat betreft het getal (enk-mV)

Een groep jongens liepen voorbij -->  Hulpzin: Een groep van iets loopt voorbij --> Een groep jongens loopt voorbij.

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

1. Congruentiefout: er is geen eenheid tussen pv en ond voor wat betreft het getal (enk-mV)

Een groep jongens liepen voorbij -->  Hulpzin: Een groep van iets loopt voorbij --> Een groep jongens loopt voorbij.

Ander categorieën:

- Een aantal

- Vijftig procent

- Een van de........ 

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

Basisregels van Nederlandse hoofdzinnen:

1. Ieder zin heeft een onderwerp + Pv + rest

2. Onderwerp en pv staan naast elkaar

3. De standaard volgorde is Ond + Pv + rest

4. De pv is het tweede zinsdeel van de zin

"Ik ga vanmiddag leren." 

"Ik wil morgen werken."

"Ik ga vanmiddag leren en ik wil morgen werken"

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

Basisregels van Nederlandse hoofdzinnen:

1. Ieder zin heeft een onderwerp + Pv + rest

2. Onderwerp en pv staan naast elkaar

3. De standaard volgorde is Ond + Pv + rest

4. De pv is het tweede zinsdeel van de zin

Een uitzondering op regel 3 is de inversie.

Inversie = omkering van de standaardvolgorde in een zin

Inversie = onderwerp verplaatsen achter de pv + iets van de rest van de zin naar voren halen (want pv altijd 2e plek)

OND  PV  REST REST

REST PV OND REST

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

Basisregels van Nederlandse hoofdzinnen:

1. Ieder zin heeft een onderwerp + Pv + rest

2. Onderwerp en pv staan naast elkaar

3. De standaard volgorde is Ond + Pv + rest

4. De pv is het tweede zinsdeel van de zin

Een uitzondering op regel 3 is de inversie.

Inversie = omkering van de standaardvolgorde in een zin

Inversie = onderwerp verplaatsen achter de pv + iets van de rest van de zin naar voren halen

"Ik ga vanmiddag leren" --> "Vanmiddag ga ik leren"

Let op: een inversie is toegestaan, is geen taalfout.

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

Inversie = omkering van de standaardvolgorde in een zin

Foutieve inversie ontstaat vaak bij samengestelde zinnen:

Voorbeeld samengestelde zin:

"Ik ga vanmiddag leren en ik wil morgen werken"

Voorbeeld foutieve inversie:

"Vanmiddag ga ik leren  [deze inversie is nog goed]

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

Inversie = omkering van de standaardvolgorde in een zin

Foutieve inversie ontstaat vaak bij samengestelde zinnen:

Voorbeeld samengestelde zin:

"Ik ga vanmiddag leren en ik wil morgen werken"

Voorbeeld foutieve inversie:

"Vanmiddag ga ik leren | en | wil ik morgen werken." [de inversie in de tweede helft van de zin is fout]

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

Inversie = omkering van de standaardvolgorde in een zin

Foutieve inversie ontstaat vaak bij samengestelde zinnen:

Voorbeeld samengestelde zin:

"Ik ga vanmiddag leren en ik wil morgen werken"

Voorbeeld foutieve inversie:

"Vanmiddag ga ik leren en wil ik morgen werken." [de inversie in de tweede helft van de zin is fout]

Het onderwerp staat wel achter de pv, maar er is niets van de rest naar voren gebracht .

Theorie

congruentiefout, 

foutieve inversie, 

dubbele ontkenning, 

foutieve tautologie, 

foutief pleonasme, 

foutieve samentrekking,

contaminatie. 

Zijn de inversies goed of fout? Verbeter de foutieve inversies

1. Volgend jaar wil ik graag een bijbaan, maar houd ik dit jaar liever mijn hand op bij mijn ouders.

2. Vanochtend zat de zon verscholen achter een wolkenpak, maar vanmiddag kon ik heerlijk genieten van de zonnestralen. 

3. Toen ik vorige week naar huis fietste zag ik een ongeluk gebeuren en las ik vandaag in de krant dat een van de betrokkenen is overleden.

incongruentie

foutieve samentrekking

foutieve inversie

congruente zin

inversie

foutieve tautologie

De Verenigde Staten heeft aangekondigd te bezuinigen.

15% van de mensen stemt voor FvD

Voetbal interesseert me niet en kijk ik dus niet.

Begin april starten we met het project en oefenen we tot juni.

Helaas moeten we naar huis, maar we bellen je snel.

De kinderen werden meestal zonder jas naar buiten gestuurd en daarna ziek.

De kunstmestkorrels mogen nu niet worden uitgestrooid, want het gras is namelijk nat.

verleden tijd

+te

verleden tijd

+de

verleden tijd

sterk werkwoord

(klankverandering)

relaxen

verhuizen

lachen

stressen

brainwashen

posten

netflixen

ervaren

chillen

uploaden

kloppen

bederven

buigen

zwijgen

surfen

updaten

Soms [ veranderen] er iets in je leven. Dit is ook bij Timo, die 

nogal wordt [verwennen] door zijn moeder, [gebeuren].  

Timo [   verjaren  ] binnenkort, waardoor hij de verwachting 

heeft dat zijn moeder hem buitensporig [verwennen]. Zij 

[ beschermen ] haar spaargeld echter iets beter, omdat zij 

binnenkort naar een nieuwe woning [ verhuizen ]. Door 

corona is haar werk [veranderen], wat logisch is, omdat het

tegenwoordig vaker [gebeuren]

verandert

veranderd

gebeurt

beschermt

verhuist

verwent

gebeurd

beschermd

verhuisd

verwend

verjaart

verjaard

Benoem en verbeter

Hiernaast staan 5 zinnen waarin formuleerfouten staan. 

Kies uit: congruentiefout, foutieve inversie, dubbele ontkenning, foutieve tautologie, foutief pleonasme, foutieve samentrekking, contaminatie. 

(1) De oorzaak van de ontlezing is te wijten aan de toename van online alternatieven.

(2) Scholen en bibliotheken moeten voorkomen dat jongeren niet nog minder gaan lezen.

(3) Sommige mensen kunnen niet lezen en schrijven, doordat ze bijvoorbeeld slecht onderwijs hebben gevolgd, vaak zijn verhuisd, geldproblemen hebben et cetera

(4) Het eiland La Palma maakt deel uit van de Canarische eilanden en bezoeken liefhebbers van bergwandelen nog maar weinig.

(5) Het afgelopen jaar is voor de tomatenkwekers gunstig verlopen. Er werden namelijk twee miljoen kilo tomaten meer verkocht op de veiling dan het jaar ervoor.

Benoem en verbeter

Hiernaast staan 5 zinnen waarin formuleerfouten staan. 

Kies uit: congruentiefout, foutieve inversie, dubbele ontkenning, foutieve tautologie, foutief pleonasme, foutieve samentrekking, contaminatie. 

(1) De oorzaak van de ontlezing is te wijten aan de toename van online alternatieven. (contaminatie: oorzaak / te wijten aan)

(2) Scholen en bibliotheken moeten voorkomen dat jongeren niet nog minder gaan lezen. (dubbele ontkenning: voorkomen en niet)

(3) Sommige mensen kunnen niet lezen en schrijven, doordat ze bijvoorbeeld slecht onderwijs hebben gevolgd, vaak zijn verhuisd, geldproblemen hebben et cetera (tautologie: et cetera)

(4) Het eiland La Palma maakt deel uit van de Canarische eilanden en bezoeken liefhebbers van bergwandelen nog maar weinig. (foutieve samentrekking: ... en dat bezoeken)

(5) Het afgelopen jaar is voor de tomatenkwekers gunstig verlopen. Er werden namelijk twee miljoen kilo tomaten meer verkocht op de veiling dan het jaar ervoor. (congruentie: werden = werd)

Module 5

Rond module 5 af

Lees je boek uit

Stel je vragen aan je docent