Thema 14, basisstof 5-7

• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3

Thema 14, basisstof 5-7

5 minuten opstarten
Zometeen komt de uitleg. Zorg ervoor dat je mee kan schrijven!

Wat gaan we vandaag doen?

Opstarten

Uitleg basisstof 5-7

Zelfstandig aan de slag

Afsluiting

Basisstof 5

Gezonde luchtwegen

• Een stukje geneeskunde:
• Er zijn veel manieren waarop je luchtwegen anders gaan functioneren:
• Astma
• COPD
• Hooikoorts
  

Astma

• Astma is een chronische longziekte
• De bronchiën zijn ontstoken
• De spiertjes van de luchtpijptakjes spannen zich aan
• Dit gebeurd in "aanvallen"
  

COPD

• COPD is een verzamelnaam van 2 ziekten: Bronchitis en longemfyseem
• Bronchitis: ontstoken bronchiën
• Longemfyseem: kapotte longblaasjes

COPD

• COPD is een chronische ontsteking van de luchtwegen
• Er wordt heel veel slijm gevormd in de luchtpijptakjes en die raken verstopt
  
• Je longen verliezen ongeveer 50% rendement

Basisstof 6

Gaswisseling dieren

• We gaan de volgende organismen langs:
• Zoogdieren, reptielen en vogels
• Vissen
• Insecten
• Eencelligen

Longen

• Zoogdieren, reptielen en vogels gebruiken longen
• Sommige amfibieën ook hun huid, zoals kikkers

Vissen

• Vissen gebruiken hun kieuwen om zuurstof uit het water te filteren.
• Ze gebruiken hun bek en de kieuwdeksel om water langs de kieuwlamellen te krijgen
  
• Net als longen een groot oppervlakte voor gaswisseling

Insecten

• Insecten hebben een vertakt buizensysteem van tracheeën door hun hele lichaam
• Deze monden uit in Stigma's
  

Ééncelligen

• Omdat ééncelligen niet zo complex zijn, hebben ze niet veel O2 nodig
• Ze gebruiken hun celmembraan om stoffen uit te wisselen

Basisstof 7

Functies

• We gaan de 6 functies van de lever langs:

Glycogeen

• De lever kan het glucosegehalte in het bloed beïnvloeden
• Door glucose om te zetten naar glycogeen en op te slaan
• Of door glycogeen om te zetten naar glucose

Eiwitten

• De lever maakt eiwitten
• Bijvoorbeeld: Fibrinogeen

Gal

• De lever maakt gal, en slaat het op in de galblaas door de galbuis

Afvalstoffen afbreken

• De lever breekt afvalstoffen af, zoals dode bloedcellen
• Breekt ook overige eiwitten af

Afvalstoffen verwerken

• De lever breekt ook gifstoffen af: alcohol, drugs, medicijnen etc.
• Daarna gaan die naar de nieren toe

Hepatitis

• Het hepatitis virus beschadigd je lever
• Het is een SOA
• Kan leiden tot leverkanker of levercirrose (afsterven levercellen)

De Nieren

• De nieren "zuiveren" het bloed door er overtollige en schadelijke stoffen uit te halen

De Nieren

• De nieren vormen urine
• Overtollig water + overtollige zouten + afvalstoffen + onwerkzaam gemaakte schadelijke stoffen = Urine!

Zelfstandig aan de slag

Eerste 10 minuten in stilte zelfstandig

Tweede 10 minuten mag je overleggen
Bezig met de opdrachten van thema 14,  basisstof 1-7
Klaar? Schrijf de leerdoelen uit