Thema 13, basisstof 6 en 7

• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3

Thema 13, basisstof 6 en 7

5 minuten opstarten
Zometeen komt uitleg, zorg ervoor dat je mee kan schrijven!

De leerdoelen van basisstof 4

• Ik weet welke organismen longen gebruiken voor gaswisseling
• Ik kan uitleggen hoe en met welke organen vissen ademhalen
• Ik kan uitleggen hoe en met welke organen insecten ademhalen
• Ik kan uitleggen hoe en met welke organellen ééncelligen ademhalen

Gaswisseling dieren

• We gaan de volgende organismen langs:
• Zoogdieren, reptielen en vogels
• Vissen
• Insecten
• Eencelligen

Longen

• Zoogdieren, reptielen en vogels gebruiken longen
• Sommige amfibieën ook hun huid, zoals kikkers

Vissen

• Vissen gebruiken hun kieuwen om zuurstof uit het water te filteren.
• Ze gebruiken hun bek en de kieuwdeksel om water langs de kieuwlamellen te krijgen
  
• Net als longen een groot oppervlakte voor gaswisseling

Insecten

• Insecten hebben een vertakt buizensysteem van tracheeën door hun hele lichaam
• Deze monden uit in Stigma's
  

Ééncelligen

• Omdat ééncelligen niet zo complex zijn, hebben ze niet veel O2 nodig
• Ze gebruiken hun celmembraan om stoffen uit te wisselen

De lever

• De lever heef die rare ader er aan vast: De poortader
• Die vervoert zuurstofarm bloed, en voedingsstoffen naar de lever
• Ook is er een leverslagader, en leverader

Functies

• We gaan de 6 functies van de lever langs:

Glycogeen

• De lever kan het glucosegehalte in het bloed beïnvloeden
• Door glucose om te zetten naar glycogeen en op te slaan
• Of door glycogeen om te zetten naar glucose

Eiwitten

• De lever produceert eiwitten
• Bijvoorbeeld: Fibrinogeen

Gal

• De lever maakt gal, en slaat het op in de galblaas door de galbuis

Afvalstoffen afbreken

• De lever breekt afvalstoffen af, zoals dode bloedcellen
• Bij de afbraak van eiwitten ontstaat het giftige ureum
• Dat wordt naar de nieren gebracht

Afvalstoffen verwerken

• De lever breekt ook gifstoffen af: alcohol, drugs, medicijnen etc.
• Daarna gaan die naar de nieren toe

Hepatitis

• Het hepatitis virus beschadigd je lever
• Het is een SOA
• Kan leiden tot leverkanker of levercirrose (afsterven levercellen)

Leerdoelen basisstof 3

•  Ik weet de functie(s) van de nieren in eigen woorden uit te leggen
• Ik kan aan de hand van een afbeelding de volgende onderdelen benoemen:  Nierschors, niermerg, nierbekken, urineleider, nierader, nierslagader 

De Nieren

• De nieren "zuiveren" het bloed door er overtollige en schadelijke stoffen uit te halen

De Nieren

• De nieren vormen urine
• Overtollig water + overtollige zouten + afvalstoffen + onwerkzaam gemaakte schadelijke stoffen = Urine!

Zelfstandig aan de slag

Eerste 10 minuten in stilte zelfstandig

Tweede 10 minuten mag je overleggen
Bezig met de opdrachten van thema 7