Bs 5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Pak:

Het experiment wat je vorige week bedacht hebt.

Een pen.

Waar moet een goed experiment aan voldoen?

Wissel je bedachte experiment met een ander groepje.

Bedenk verbeteringen voor elkaars onderzoek.

Ben je klaar? Bespreek de verbeteringen en haal daarna een laptop.

Bs 5: transport door membranen

Je kunt de concentratie berekenen van een oplossing.

Je kunt uitleggen wat diffusie en osmose is.

Transport door membranen

Membranen zijn voor veel stoffen ondoordringbaar. Sommige vetten en kleine moleculen (O₂/CO₂) kunnen wel door het celmembraan heen.

Concentratie=hoeveelheid opgeloste stof.

Je kunt de concentratie hiervan weergeven in gram/L of in procenten.

Concentratie

Fysiologisch zoutoplossing =0,9%

=9 gram zout in 991 gram water

1 gram = 1 ml

Hele kleine concentraties worden vaak uitgedrukt in ppm (parts per million). 

1 ppm= een concentratie van 0,0001%

Je maakt 250 mL fysiologisch zoutoplossing (0,9%).

Hoeveel gram zout moet je dan oplossen?

250 mL zoutoplossing 0,9%

250	2,25
100%	0,9%

Hoe maak je

20 mL keukenzoutoplossing van 5%?

verhoudingstabel

20 gr	0,2 gr	1 gr
100%	1%	5%

Je lost 3 gram zout en 2 gram suiker op in 20 gram water.

Hoe groot is de zoutconcentratie in die oplossing?

Hoe groot is de suikerconcentratie in de oplossing?

25 gram	1 gram	2 gram	3 gram
100%	4%	8%	12%

Celmembraan

Je lichaam streeft ernaar om de concentratie stoffen binnen en buiten de cel gelijk te houden. 

Dit kan door stoffen door het membraan te laten gaan door diffusie of osmose.

Diffusie 

Celmembraan

semi permeabel

kleine stoffen kunnen er vrij doorheen

Osmose

Kleine stoffen kunnen door het celmembraan, maar grote niet.

Als hierdoor de concentratie binnen en buiten een cel verschilt kan dit niet door diffusie worden rechtgetrokken. Maar wel door een verschuiving van water.

Osmotische waarde: hoeveel stof er opgelost is.

maken

44-47

Cel

osmotische waarde=0,9%

Wat gebeurt er als je zuiver water toevoegt? 

Wat gebeurt er als je water toevoegt met een hogere concentratie?

Waar is concentratie hoger?

Plantaardige cellen

Hebben een celwand.

Celwand = volledig permeabel (laat alles door)

De celwand heeft dus dezelfde osmotische waarde als vocht buiten de cel. Binnen de cel is dit hoger, hierdoor stroomt water de cel in, waardoor de druk hoger wordt.

De druk binnen een plantaardige cel heet turgor, hierdoor is een plantencel stevig. 

Plantencel

In een omgeving met dezelfde osmotische waarde verliest de cel stevigheid.

In een omgeving met een hogere osmotische waarde gaat water de cel uit. Hierdoor laat het celmembraan los van de celwand, dit heet plasmolyse.

Passief transport

Kost geen energie.

Verloopt altijd door een concentratieverschil

osmose en diffusie

Transporteiwitten. Actief transport:kost ATP.

gaat tegen de concentratiegradiënt in

kost wel energie

maken

48-55

Exo/endocytose

Exocytose:Blaasjes naar buiten de cel

Endocytose: opnemen stoffen

-> endosoom.

begrippen blz 42.

Exocytose:Blaasjes naar buiten de cel

Endocytose: opnemen stoffen-> endosoom.

Endosoom kan worden verteerd door een lysosoom (blaasje met verteringsenzymen).

Verschillende stoffen kunnen worden opgenomen. Wordt er voeding opgenomen dan heet dat fagocytose.

voedingsvacuole:blaasje met voedseldeeltje bij eencelligen

Maken

47 t/m 51

35 A

Of: 250 x 0,9 : 100 =2,25

Of: 991 + 9 =1000. Je wilt 250, dus 9:4=2,25

250	0,25	2,25
100%	0,1%	0,9

35B

Deze hebben we in de les gedaan.

19 ml water + 1 gr zout

35 C

Totale gewicht= 3+2+20 =25

25	0,25	3	2
100%	1%	12%	8%

36

1 PPM =0,0001%

1 PPM	400 PPM
0,0001%	0,04 %

37A

1 glas bier =250 ml

2 glazen=500 ml

alcohol=5%

500 ml	5	25
100%	1%	5%

37B

massa: 800 g/ L

= 0,8 g/mL

25 ml binnengekregen.

Dus: 25 x 0,8=20 gram

800 gram	?
1 L	1 mL

38

In afbeelding 37 zie je dat diffusie sneller gaat in de lucht dan in water, doordat de moleculen minder dicht op elkaar zitten. Zo kunnen de moleculen sneller grotere afstanden afleggen.

39

Dit noem je semipermeabel of een selectief permeabel membraan.

40

Bij osmose gaat water van een hoge concentratie water naar een lage concentratie water.

Of: water gaat van een lage concentratie opgeloste stoffen naar een hoge concentratie opgeloste stoffen.

41

A:In het deel van de bak met een concentratie van 8%.

B: 6%

42A

	4%		8%
concentratie suiker	Laag	concentratie suiker	Hoog
concentratie water	Hoog	concentratie water	Laag

42

B: Nee, want suikermoleculen kunnen niet door de semipermeabele wand heen.

C: Ja, water gaat van 4% naar 8%.

D: In de bak met 8%, omdat daar de osmotische waarde het hoogst is.

42

E: Links in de bak zal het vloeistofniveau dalen en rechts in de bak zal deze stijgen.

F: Links in de bak zal de concentratie stijgen, rechts in de bak zal de concentratie dalen.

Klaar met opdrachten maken

En ook met nakijken?

Dan wil ik graag dat je de rest van de tijd gebruikt om een begrippenlijst voor jezelf te maken. Neem daarvoor alle blauwe woorden over en zoek de betekenis ervan op.