Grammatica havo 3 - Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen

Lesdoelen

Aan het einde van deze les...

... kun je uitleggen wat het verschil is tussen enkelvoudige en samengestelde zinnen;

Hoe vind je de persoonsvorm & onderwerp in samengestelde zinnen?​

​  1. andere tijd ( pv verandert altijd)​:         Ik zit - Ik zat

Ik verander - Ik veranderde

Stel de vraag: WIE of WAT + PV = onderwerp    

Wie verandert? = Ik

 2. Maak van enkelvoud (ik zing ) → meervoud (wij zingen) of

Maak van meervoud (wij lopen) → enkelvoud (ik liep)

(pv en onderwerp veranderen meestal samen)​       

​

            

​

​

​

Hoe vind je de persoonsvorm in een (samengestelde) zin?

Hoe vind je het onderwerp in een samengestelde zin?
2 manieren - noem minimaal 1

Wat zijn  kenmerken van een samengestelde zin?

1. Meer dan één  persoonsvorm.

​ 

2. In een samengestelde zin staat bijna altijd een voegwoord 

 (en, of, omdat, want, zoals, maar, toch, als, toen...enz)​

​

en/of een komma.​

           

​

​

Leg uit wat het verschil is tussen enkelvoudige en samengestelde zinnen.

Enkelvoudig of samengesteld?
Ons hele gezin gaat elk jaar naar een pretpark.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Wat is/zijn de persoonsvorm (en)
Wat zijn/is het onderwerp (en)
Ons hele gezin gaat elk jaar naar een pretpark.

Enkelvoudig of samengesteld?
Hij zei dat hij meer dan drie uur getennist had.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Wat is/zijn de persoonsvorm (en)
Wat zijn/is het onderwerp (en)
Hij zei dat hij meer dan drie uur getennist had.

Enkelvoudig of samengesteld?
Door de brand heeft de doe-het-zelfzaak op de begane grond veel schade opgelopen.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Wat is/zijn de persoonsvorm (en)
Wat zijn/is het onderwerp (en)
Door de brand heeft de doe-het-zelfzaak op de begane grond veel schade opgelopen.

Enkelvoudig of samengesteld?
In de meivakantie ga ik heel hard leren voor de toetsweek, omdat ik dit schooljaar niet wil overdoen.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Wat is/zijn de persoonsvorm (en)
Wat zijn/is het onderwerp (en)
In de meivakantie ga ik heel hard leren voor de toetsweek, omdat ik dit schooljaar niet wil overdoen.

Enkelvoudig of samengesteld?
Het is al laat, maar ik kom toch vanmiddag.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Wat is/zijn de persoonsvorm (en)
Wat zijn/is het onderwerp (en)
Het is al laat, maar ik kom vanmiddag toch .

Samengestelde zinnen bevatten vaak een voegwoord.

- Nevenschikkend voegwoord: koppelt twee hoofdzinnen aan elkaar (en, maar, want, dus, of)

- Onderschikkend voegwoord: koppelt een hoofd- en bijzin aan elkaar (bijv. nadat, hoewel, als, mits, dan, toen)

Nevenschikking

Een nevenschikkend voegwoord verbindt twee hoofdzinnen met elkaar.

Hoofdzinnen: kun je los van elkaar opschrijven

NVW: en, maar, want, dus, of (uit je hoofd leren!)

De jongen heeft een fiets gekocht, want hij moet nu elke dag naar school fietsen.

Eerste deel: De jongen heeft een fiets gekocht

Tweede deel: want hij moet nu elke dag naar school fietsen

Onderschikking

Een onderschikkend voegwoord verbindt een hoofdzin met een bijzin. Bijzinnen kun je niet los opschrijven.

OVW: of, dat, omdat, doordat, toen, terwijl, als, etc. (zijn er heel veel..)

De mentor wil Anja spreken, omdat hij haar een belangrijke boodschap moet vertellen.

Eerste deel: De mentor wil Anja spreken

Tweede deel: omdat hij haar een belangrijke boodschap moet vertellen

Zijn de voegwoorden nevenschikkend of onderschikkend? Gebruik eventueel blz. 66 in je boek.

Nevenschikkende voegwoorden

Onderschikkende voegwoorden

en

terwijl

maar

doordat

dus

als

toen

want

daarom

omdat

Vandaag neem ik de bus, want het regent.

1. nevenschikking
2. onderschikking

Zodra ze aan de overkant zijn aangekomen, gaat ieder weer zijn eigen weg.

1. nevenschikking
2. onderschikking

Ga je met de fiets of neem je de bus?

1. nevenschikking
2. onderschikking

Wil je me laten weten of je alles begrepen hebt?

1. nevenschikking
2. onderschikking

Hij zegt dat hij vertrekt.

1. nevenschikking
2. onderschikking

Huiswerk voor volgende les

• Maak opdr. 9 en 10 (Blok 3)

Klaar?

- Extra uitlegfilmpjes bekijken (zie volgende slides)
- Herhaling / verdieping Blok 1 t/m 3

Lesdoelen

Aan het einde van deze les...

... kun je uitleggen wat het verschil is tussen enkelvoudige en samengestelde zinnen;