Thema 4 - Stevigheid en beweging herhaling

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 4

Stevigheid en beweging

Basisstof 1

- Je kent de delen van het lichaam

- Je kunt in een afbeelding van het skelet de botten benoemen

- Je kunt de functies van het skelet noemen

Skelet

• Schedel, wervelkolom, borstkas schoudergordel, bekken
• Stevigheid, beweging, bescherming, vorm 

schedel

• alle botten in het hoofd

wervelkolom

• het deel van het skelet dat bestaat uit de halswervels, borstwervels, lendenwervels, heiligbeen en staartbeen

borstkas

• het deel van het skelet dat bestaat uit de ribben en het borstbeen

 

schoudergordel

• het deel van het skelet dat bestaat uit de schouderbladen en de sleutelbeenderen

bekken

• het deel van het skelet dat bestaat uit de heupbeenderen en het heiligbeen

Het skelet heeft vier functies.

1 Stevigheid. Het skelet geeft stevigheid aan je lichaam. Zonder skelet zou je in elkaar zakken.

2 Bescherming. Het skelet zorgt voor bescherming van je organen. De borstkas beschermt de longen en het hart, de schedel beschermt de hersenen.

3 Beweging. Het skelet maakt beweging mogelijk. De meeste botten van je skelet zijn zo met elkaar verbonden dat ze kunnen bewegen. Met de spieren die aan de botten vastzitten, kun je bewegen.

4 Vorm. De vierde functie van het skelet is vorm geven aan je lichaam. De schedel geeft bijvoorbeeld een ronde vorm aan je hoofd.

Basisstof 2

- Je kunt de kenmerken van bot en van kraakbeen noemen

- Je kunt beschrijven hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven

Bouw botten (VG)

• Mergholte in pijpbeenderen
• Geel beenmerg in mergholte slaat vet op
• Rood beenmerg vormt bloedcellen, in koppen pijpbeenderen en platte beenderen

Botweefsel

• Botten bestaan uit kalk en lijmstof. 
• Kalk is hard en zorgt voor stevigheid.
• Lijmstof zorgt ervoor dat een bot een beetje buigzaam blijft. Daardoor breekt het bot minder snel.

Kraakbeen

• Buigzaam en zachter dan bot
• In kraakbeen zit veel lijmstof en weinig kalk.
• Neus, in je oorschelpen en tussen je ribben en je borstbeen. 
• Botten baby bestaan uit kraakbeen, verandert in bot
• Fontanellen: ruimte tussen botten schedel baby, ook kraakbeen

Wie heeft het meeste botweefsel?

1. Baby
2. Tiener

Welke stof zal meer in kraakbeen aanwezig zijn?

1. Kalkzouten
2. Lijmstof (collageen)

Basisstof 3

- Je kunt de beenverbindingen beschrijven

- Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven

- Je kent het verschil tussen een kogelgewricht, een scharniergewricht en een rolgewricht

Botverbindingen

• Vergroeid
  
• Naden
  
• Kraakbeen
  
• Gewricht
  

Bouw gewricht

Typen gewrichten

• Kogelgewricht: gewrichtskogel draait in gewrichtskom, beweging in verschillende richtingen
• Scharniergewricht: botten bewegen als scharnier ten opzichte van elkaar, alleen beweging heen en terug
• Rolgewricht: botten draaien in lengteas om elkaar

Hoe zijn de botten van je schedel met elkaar verbonden?

1. Naden
2. Vergroeid
3. Kraakbeen
4. Gewricht

Waar in je lichaam vind je een kogelgewricht?

1. Enkel
2. Knie
3. Heup

Basisstof 4

- Je kunt de werking van spieren beschrijven

Bouw spier

• Spierschede: bindweefsel om spier heen
• Pees: verbindt spier met bot bij aanhechtingsplaats
• Spier bestaat uit spierbundels, die uit spiervezels bestaan

Spierstelsel

• Skeletspieren en diepe spieren werken samen om botten te bewegen
• Onbewuste spieren in darmen
• Hartspier
• Spieren in huid

Antagonisten

• Als spiervezels samentrekken wordt spier korter en dikker
• Biceps en triceps bewegen onderarm. Biceps buigt de arm, triceps strekt de arm
• Antagonist: twee spieren werken samen om een bot te bewegen, maar hebben een tegengesteld effect

Spiervezels (VG)

• Langzaam: doen er lang over om samen te trekken, kunnen minder kracht zetten, hebben weinig energie nodig
• Snel: snel en krachtig samentrekken, veel energie nodig

Spierfibril (VG)

• Spiervezel bestaat uit fibrillen
• Actine- en myosinemoleculen schuiven in elkaar als spier aanspant
• Moleculen liggen gerangschikt in fibrillen, overlappen elkaar
• Dwarsgestreept spierweefsel

Spierweefsel (VG)

• Dwarsgestreept: skeletspieren
• Glad: langwerpige cellen, actine en myosine niet gerangschikt
• Hart: fibrillen liggen niet naast elkaar in vezel

Als een spier wordt aangespannen wordt deze

1. Dunner en langer
2. Dunner en korter
3. Dikker en langer
4. Dikker en korter

Basisstof 5

- Je kunt aangeven wat een goede lichaamshouding is en waarom deze belangrijk is

Wervelkolom

• Dubbele S-vorm
• Tussenwervelschijven: kraakbeen met geleiachtige kern tussen wervels, schokbrekers
• Goede houding: beter bewegen, geen rugklachten, zelfvertrouwen

Basisstof 5

- Je weet dat spieren sterker worden door training

- Je kunt uitleggen dat lichaamsbeweging goed is voor je gezondheid

Lichaamsbeweging

• Spieren trainen
• Ontspanning
• Conditie
• Coördinatie
• Motorisch geheugen, geautomatiseerde beweging

Blessure

RSI

• Skelet (namen van botten), borstkas, schoudergordel, bekken, ledematen, functies
• VG: Pijpbeenderen en platte beenderen, rood en geel beenmerg 
• Kraakbeen, botweefsel (lijmstof en kalkzouten)
  
• Vergroeid, naden, kraakbeen, gewricht (onderdelen, soorten gewrichten)
  
• Spieren, pezen, aanhechtingsplaats, antagonisten
• VG: Spierschede, spierbundels en spiervezels (langzaam en snel) 
• VG: Actine en myosine, spierweefsels (dwarsgestreept, glad, hart)
• Wervelkolom en goede houding
  
• Lichaamsbeweging, blessures, RSI
  

https:

https: