4. Willem van Oranje en Filips II

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 2: De opstand

2.4 Willem van Oranje en FilipsII

Kenmerkende aspecten

Met andere woorden: Wat is/hoort typisch bij dit tijdvak?

1. Het veranderende mens- en wereldbeel van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.

2. De protestantse Reforatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

3. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse Staat.

4. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht van de Nederlandse Republiek.

Welke woorden hierboven ken je niet?

hoofdvraag: Hoe ontstaond er circa 1550- 1650 een Nederlandse staat?

deelvragen:

1. Hoe leidde kritiek op de rooms-katholieke kerk tot de Reformatie en uiteindelijk tot een splitsing in de christelijke kerk?

2. Waardoor ontstond er in de Nederlanden grote onrust?

3. Hoe leidde de onrust in de Nederlanden tot de Opstand?

4. Hoe kwam het tot een definitieve breuk tussen Filips II en Willem van Oranje?

5. Hoe legde de Opstand de grondslag voor de Nederlandse staat?

Leerdoel

In principe geen huiswerk, tenzij je in de les niet klaar was.

1 t/m 8

niet: sorry, alles maken dit keer ;(

Gebruik daarbij de teksten uit je TB

Spaanse furie

• 1573 Alva verlaat de Nederlanden, opgevolgd door Requesens. Generaal pardon af voor opstandelingen die de wapens neer willen leggen.
• Sterft in 1576: geen landvoogd meer
• Spanje is blut: lege staatskas = geen soldij
• 1576: Spaanse Furie in o.a. Antwerpen. Spaanse soldaten plunderen steden en vermoorden zowel katholieken als protestanten=> gevolg: Pacificatie van Gent.

1576 Pacificatie van Gent

Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden sluiten vrede: gezamenlijk de Spaanse soldaten verdrijven.

Geen succes: fanatieke calvinisten grijpen de macht in katholieke steden

Verdeling van De Nederlanden

1579

Unie van Atrecht: Sluiten zich aan bij Filips II

Unie van Utrecht: opstandige gewesten 

Scheiding van Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden

Willem van Oranje en de relatie met Filips II: not so good..

• 1580: Filips II verklaard Willem van Oranje vogelvrij. Vond hem de oorzaak van alle problemen, want hij was te tolerant voor de protestanten.
• 1581: Apologie van Willem van Oranje. uitleg waarom hij tegen Filips vocht. Filips taste de rechten, privileges Nederlanders aan en gaf hen geen gewetensvrijheid.
• 1584: Willem van Oranje vermoord door Balthazar Gerards. 

WIllem van Oranje

Hertog van Alva

Spaanse furie

Naar het Heilig Roomse Rijk gevlucht 

Stadhouder

Watergeuze

Generaal van Fillips II 

Unie van Utrecht

Unie van Atrecht

Raad van Beroerte

Vecht voor één centraal bestuur

gevolg van de Spaanse furie

1. unie van Utrecht
2. Unie van Atrecht
3. Pacificatie van Gent
4. plakkaat van Verlatinge

Wanneer vond de 'Pacificatie van Gent' plaats?

1. 1576
2. 1578
3. 1581
4. 1588

In de Pacificatie van Gent werd gerealiseerd dat

1. er godsdienstvrijheid was in de gewesten
2. in de gewesten Holland en Zeeland het RK geloof werd verboden
3. Willem van Oranje op een zijspoor werd gezet
4. In de landgewesten het RK geloof het heersende geloof was

Katholieke Zuiden steunt de Spaanse koning

1. Unie van Atrecht
2. Unie van Utrecht
3. Spaanse furie
4. Pacificatie van Gent

Met welk document maakten de Nederlanden zich los van de Spaanse Landsheer

1. Pacificatie van Gent
2. Unie van Atrecht
3. Acte van Verlatinghe
4. Apologie van Willem van Oranje

Welke Unie was eerst?

1. De Unie van Utrecht
2. De Unie van Atrecht

Hoe noem je het verbond dat de noordelijke gewesten sloten tegen de Spanjaarden

1. Unie van Utrecht
2. Unie van Atrecht
3. De Lage Landen
4. Unie van Holland

Willem van Oranje laat met dit document weten waarom het juist was om in Opstand te komen

1. Unie van Utrecht
2. Smeekschrift der Edelen
3. Vrede van Munster
4. Apologie

Willem van Oranje laat met dit document weten waarom het juist was om in Opstand te komen

1. Unie van Utrecht
2. Smeekschrift der Edelen
3. Vrede van Munster
4. Apologie

2.5 De Republiek

De Hertog van Parma 

• Succesvol (voor Spanje)
  
• Veroverde steden in de Zuidelijke Nederlanden
• Opstandige gewesten waren radeloos
• Tijd voor een bondgenoot?  Hertog van Anjou, Engelse koningin?
• 1588 Spaanse Armada
  

Alleen verder...

1581 Plakkaat van Verlatinghe

• De Noordelijke Nederlanden konden geen koning vinden : Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden = land zonder koning 
  

• Dit was uniek in de wereld

Bestuur in de Republiek

Staten Generaal - Buitenlandse zaken  & Leger

Gewesten - per gewest

leveren 'afgevaardigen' SG

Groene blokje in het boek!!

...en de vrede

• Verlies van de Spaanse Armada (1588)
  
  
• 1609-1621: Twaalf-jarig bestand
  
  
• 1648 Vrede van Münster

Generaliteitslanden

• Brabant, delen van Vlaanderen en Zuid Limburg werden 'generaliteitslanden'
• Deze gebieden werden bestuurd door de Staten-Generaal.
• Zijn veroverd door stadhouder Maurits

De weg naar vrede

• Pas in 1648 werd de Vrede van Munster gesloten:
• zuidelijke Nederlanden bleven bij Spanje.
• Spanje erkende de noordelijke Nederlanden als onafhankelijke staat.
  

Afsluiting

• Tijdlijn maken

1576

1579

1581

1588

Furie van Antwerpen

Pacificatie van Gent

Unie van Utrecht

Unie van Atrecht

Apologie

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Zinken Armada

Aan de slag!

mk WB opdr par 2.4

1 t/m 8

niet: sorry, alles maken dit keer ;(

Gebruik daarbij de teksten uit je TB

Afronden

nabespreken opdr 2 en 8

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen hoe  het tot een definitieve breuk tussen Filips II en Willem van Oranje kwam.

huiswerk

In principe geen huiswerk, tenzij je in de les niet klaar was.

1 t/m 8

niet: sorry, alles maken dit keer ;(

Gebruik daarbij de teksten uit je TB