6.3 Koolstofkringloop en stikstofkringloop

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

6.3 Koolstofkringloop en stikstofkringloop

Wat weet je nu al en wat nog niet?

Hoe wordt dit
genoemd?

1. Voedselketen
2. voedselweb
3. kringloop

In een voedselpiramide van biomassa is er energieverlies door ....

1. verbranding en voeding
2. fotosynthese en voeding
3. verbranding en onverteerbare stoffen
4. Fotosynthese en onverteerbare stoffen

Welke piramide hoort waar?

Piramides van Biomassa

Piramides van aantallen

Producent

 Consument

Reducent

Voedingsstoffen maken

Resten afbreken tot mineralen

Voedingsstoffen gebruiken

Wie is de producent?

1. Pissebed
2. Kat
3. Kastanjeboom
4. Egel

Wie zijn reducenten?

1. Planten en dieren
2. Dieren en schimmels
3. Schimmels en Planten
4. Bacteriën en Schimmels

Horen afvaleters bij producenten, consumenten of reducenten?

1. producenten
2. consumenten
3. reduceren

Welke afbeelding geeft een piramide van biomassa juist weer?

1. P
2. Q
3. R
4. D

Waar in de piramide vindt je de producenten?

1. PQR
2. P
3. S
4. Geen van allen

Waar in de piramide vindt je de reducenten?

1. S
2. PQR
3. Overal
4. Geen van allen

Afvaleters

Consumenten

Reducenten

De producenten in de voedselketen leggen door fotosynthese zonne-energie vast in energierijke organische stoffen

1. juist
2. onjuist

In welke schakel van de voedselketen is de hoeveelheid energierijke stoffen het grootst? Waardoor?

1. 1e, doordat het aantal individuen het grootst is
2. 1e, doordat uit elke schakel energie verdwijnt uit de voedselketen
3. 2e, doordat het aantal individuen het grootst is
4. 2e, doordat in elke schakel energie wordt opgenomen

Leerdoelen 6.3 kringlopen:

6.3.1 Je kunt de koolstofkringloop beschrijven.

6.3.2 Je kunt de stikstofkringloop beschrijven.

Een kringloop 

- Kringloop van bouwstenen van stoffen: atomen.

- Atomen zijn bijvoorbeeld: O (zuurstof-atoom), H (waterstof-atoom), C (koolstof-atoom) en N (stikstof-atoom).

- De bouwstenen gaan door een keten van organismen.

- Een zich herhalend proces. 

Bouwstenen van het leven:

Bouwstenen van stoffen waar dieren en planten van zijn opgebouwd.

• koolstof (C) in alle energierijke stoffen (koolhydraten, eiwitten en vetten)
• stikstof (N) in alle eiwitten

Andere belangrijke bouwstenen zijn zuurstof (O) en 

waterstof (H).

Voorbeelden stoffen:

• glucose (C6H12O6) (het getal erachter geeft aan hoeveel deze atomen erin zitten)
• zuurstofgas (O2) in de lucht, nodig voor verbranding
• water (H2O) onmisbaar voor alle leven
• koolstofdioxide (CO2) komt vrij bij verbranding
• nitraat (NO3) (zit in mest) en ammoniak (NH3) (is giftig gas)

Hierboven een voorbeeld van de bouw van de stof glucose (C6H12O6)

Fotosynthese

Verbranding

De omzetting van stoffen

Stoffen worden andere stoffen

C6H12O6   +   O2     ->     CO2     +   H2O    +    energie 

We leren twee kringlopen

1. Koolstofkringloop (C)

2. Stikstofkringloop (N)

Tijdens deze kringlopen gaan bovenstaande atomen over van de ene stof over in de andere.

1. Koolstofkringloop

Bij de koolstofkringloop kijk je alleen naar het atoom koolstof => dus de C

Tijdens fotosynthese en verbranding gaan de koolstofatomen van de ene stof over in de andere.

Dus van CO₂, naar glucose, naar CO₂

koolstofkringloop

= Koolhydraten, vetten en eiwitten

= Koolhydraten, vetten en eiwitten

= reducenten

= producenten

=CO2

=C6H12O6

fotosynthese

verbranding

koolstofdioxide

plantaardige energierijke stoffen

dierlijke energierijke stoffen

Sleep de woorden naar de juiste plekken in de koolstof kringloop

Fotosynthese

verbranding

glucose

plantaardige energierijke stoffen

energierijke stoffen in bacterie en schimmels

energierijke stoffen in dieren

verbranding

verbranding

Koolstofkringloop

Koolstof in koolstofdioxide ( in de lucht)

koolstof in glucose

(producenten)

koolstof in plantaardige energierijke stoffen

koolstof in dierlijke energierijke stoffen

(consumenten)

Koofstof in energierijke stoffen

(reducenten)

verbranding

fotosynthese

Verbranding

verbranding

Kies de juiste pijlen om een voedselweb te maken

Maak een kloppende voedselketen

Koolstofkringloop

Koolstof in koolstofdioxide ( in de lucht)

koolstof in glucose

(producenten)

koolstof in plantaardige energierijke stoffen

koolstof in dierlijke energierijke stoffen

(consumenten)

Koofstof in energierijke stoffen

(reducenten)

verbranding

fotosynthese

Verbranding

verbranding

Lucht

Dieren

Schimmels 

en bacteriën

Planten

resten van planten en dieren

Is de koolstofkringloop in balans?

1. Ja, er komt evenveel CO2 in de lucht als dat er opgenomen wordt
2. Nee, er is teveel opname
3. Normaal gesproken wel, maar de mens is een verstorende factor

In de koolstofkringloop worden door veel organismen stoffen verbrand. Welke organismen in de koolstofkringloop doen aan verbranding?

1. planten
2. dieren
3. dieren en schimmels
4. zowel planten, dieren als schimmels

koolstofkringloop

= Koolhydraten, vetten en eiwitten

= Koolhydraten, vetten en eiwitten

= reducenten

= producenten

=CO2

=C6H12O6

2. Stikstofkringloop

1. Planten nemen nitraat (stikstofrijke stof) op uit de bodem --> ze bouwen de stikstof (N) uit het nitraat  in plantaardige eiwitten in (oftewel, ze groeien)

2. Dieren eten de planten en krijgen zo de eiwitten binnen. Dieren eten ook weer elkaar en geven de N door via de dierlijke eiwitten.

3. Dode resten en ontlasting (beide eiwitrijk)

4. Bacteriën zetten dit om in nitraat.

5. De N uit nitraat wordt weer door planten gebruikt voor de groei (eiwitten voor nodig)

Stikstofkringloop

Volg de pijlen, check of je in grote lijnen begrijpt wat er gebeurt.

Hoe wordt in de voedselketens stikstof doorgegeven in de stikstofkringloop?

1. alleen als nitraat
2. alleen als ammoniak
3. alleen als koolhydraten
4. alleen als eiwitten

Wat neemt de plant op van de stikstofkringloop?

1. Ammoniak
2. Water
3. Glucose
4. Nitraat

Nitraat

Planraardige eiwitten

Dierlijke eiwitten

Resten van planten en dieren

Stikstofgas

Ammonium

Ammoniakgas

stikstofbindende bacteriën

Maak de reactievergelijking van verbranding kloppend.

+

+

  ^_______>

verbranding

koolstofdioxide

zuurstof

water

glucose

Deze twee stoffen ontstaan bij de fotosynthese:

Deze twee stoffen moet een plant opnemen voor de fotosynthese:

+

+

+

Licht

Water

Koolstof-dioxide

Glucose

Zuurstof

verbranding

verbranding

verbranding

fotosynthese

Producenten

Reducenten

Consumenten

Lucht

Producent

Consument

Reducent

Sleep het goede begrip naar het goede plaatje. 

Producent

Consument 1^ste orde

Consument 2^deorde

Consument 3^deorde

Afvaleter

Reducent

Mineralen