3.1 handel en kolonialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

a

a

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
• Handel en Kolonialisme
  
• Opdrachten
  
• Afsluiting  
  

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling Handel en Kolonialisme
  
• Opdrachten
  
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Kun je beschrijven hoe de Nederlanders en Indonesiërs in contact kwamen.

• Kun je uitleggen wat de VOC in Indonesië deed in de 17de en 18de eeuw.

• Kun je uitleggen hoe het cultuurstelsel werkte en de gevolgen hiervan benoemen.
  

• Kun je aangeven wat Nederland deed in Indonesië deed in de jaren 1870-1942.
  

Hoe kwamen Nederlanders voor het eerst in contact met Indonesië?

Eerste contact

• In 1596 kwamen voor het eerst schepen van de Republiek der Zeven verenigde Nederlanden aan in Oost-Indië.
• Onder leiding van Cornelis de Houtman
  
• Grote verschillen in ontwikkeling op de eilanden
• Peperduur
  

Achtergrond: De Houtman bij de havenmeester van Bantam in 1596 (Groenewegen, 1900)

Leg uit wat imperialisme is

Benoem de vier rechten die de VOC van de Republiek had gekregen in het koloniaal gebied.

De VOC

• In 1602 werd de VOC opgericht (doel: concurrentie voorkomen en zoveel mogelijk winst maken)
• Om alle kosten te kunnen betalen werden er aandelen verkocht aan mensen, zo kon iedereen profiteren.
  

 
VOC kreeg vier rechten:

1. Als enige handelen (monopolie)   
   
2. Forten bouwen
3. Oorlog voeren
   
4. Gebieden veroveren en besturen

VOC-aandeel uit 1606 op naam van Pieter Harmerszoon, stadsarchief Amsterdam.

https://nos.nl/artikel/2060982-bijzonder-voc-aandeel-uit-1606-ontdekt

Leg uit hoe het cultuurstelsel werkt en benoem hier twee gevolgen van.

Cultuurstelsel

• Cultuurstelsel:  boeren dwingen producten voor NL te verbouwen
• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden

-Javaanse boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met voor de Nederlanders interessante producten: koffie, thee en indigo (cultures)

-Herendiensten

-De Javaanse vorsten (Regenten) krijgen cultuurprocenten.

• Gevolgen: NL werd hier enorm rijk door, Javaanse boeren arm, hongersnood onder de bevolking.
  

Benoem twee redenen waarom Europese landen aan imperialisme deden

Leg uit wat de woorden monopolie en de VOC met elkaar te maken hebben. uit je antwoord moet blijken dat je beide begrippen kent.

• Lees 3.1 handel en kolonialisme.
• Beantwoord de vraag: Wat heeft monopolie te maken met deze paragraaf?

Klaar?

3,1 - handel en kolonialisme

Blz. 88 t/m 94

Opdrachten: 2, 3d, 4, 5, 7(!), 8, 9, 10

Eerste contact

• In 1596 kwamen voor het eerst schepen van de Republiek der Zeven verenigde Nederlanden aan in Oost-Indië.
• Onder leiding van Cornelis de Houtman
  
• Grote verschillen in ontwikkeling op de eilanden
• Peperduur
  

Achtergrond: De Houtman bij de havenmeester van Bantam in 1596 (Groenewegen, 1900)

Herken jij deze VOC producten?

Koffie

Gember

Thee

Kruidnagel

Anijs

kaneel

Peper

De VOC

• In 1602 werd de VOC opgericht (doel: concurrentie voorkomen en zoveel mogelijk winst maken)
• Om alle kosten te kunnen betalen werden er aandelen verkocht aan mensen, zo kon iedereen profiteren.
  

 
VOC kreeg vier rechten:

1. Als enige handelen (monopolie)   
   
2. Forten bouwen
3. Oorlog voeren
   
4. Gebieden veroveren en besturen

VOC-aandeel uit 1606 op naam van Pieter Harmerszoon, stadsarchief Amsterdam.

https://nos.nl/artikel/2060982-bijzonder-voc-aandeel-uit-1606-ontdekt

Uitbreiding

• Onder leiding van Jan Pieterszoon Coen (Gouveneur-generaal) veroverde de VOC in 1619 de Javaanse havenstad Jacarta.
• Batavia --> hoofdkwartier van de VOC
• De genocide op de Banda eilanden in 1621 door Jan Pieterszoon Koen. 
  
• De VOC was in de 17de en 18de eeuw het grootste bedrijf ter wereld
  

Achtergrond: standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn.

Reproductie van een plattegrond van Batavia uit circa 1627

De Banda eilanden, een kleine eilanden groep in toemalig Indië.

Video

Schooltv: Jan Pieterszoon Coen

Welke van de onderstaande is NIET een recht van de VOC?

1. Het recht om oorlogen te starten
2. Het recht op monopolie
3. Het recht om gebieden te besturen
4. Het recht om valuta(geld) te printen

Stelling:
We moeten de het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen laten staan in Hoorn als onderdeel van ons gedeelde verleden.

Een nieuw beleid

• Niet alles bleef goed gaan. Na verloop van tijd bleef de VOC verlies draaien en werd het in 1799 opgeheven.

• De voormalige koloniën in Indonesië werden in 1816 overgenomen door het Koninkrijk der Nederlanden
  
• Het gebied ging vanaf dat moment Nederlands-indië heten.
  
• Oprichting KNIL --> 1825 - 1830 veroverde het heel Java.
  
• 1830 --> invoering cultuurstelsel
  

Video

Schooltv: Hoe werd Indonesië een Nederlandse kolonie?

03:51

Ga op zoek naar het antwoord op de volgende vragen

1. Wat is het cultuurstelsel?
2. Wat is het doel van het cultuurstelsel?
3. Waar bestaat het cultuurstelsel uit? 
4. Wat waren de gevolgen van het cultuurstelsel?
5. Welke kritiek was er op het cultuurstelsel? (ook door wie?)

• Individueel, in stilte
• Blz. 89 t/m 91

Cultuurstelsel

• Cultuurstelsel:  boeren dwingen producten voor NL te verbouwen
• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden

-Javaanse boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met voor de Nederlanders interessante producten: koffie, thee en indigo (cultures)

-Herendiensten

-De Javaanse vorsten (Regenten) krijgen cultuurprocenten.

• Gevolgen: NL werd hier enorm rijk door, Javaanse boeren arm, hongersnood onder de bevolking.
  

Kritiek op het cultuurstelsel

• Liberalen komen aan de macht (1848) --> willen economische vrijheid, zo min mogelijk overheid inmenging. 
  
• Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), pseudoniem van Eduard Douwes Dekker --> Max havelaar
  
• Afschaffing cultuurstelsel in 1870 --> vrijemarkteconomie
  

Opdrachten

• 3,1 - handel en kolonialisme
  
• Blz. 88 t/m 94
  
• Opdrachten: 2, 3d, 4, 5, 7(!), 8, 9, 10
  

Fijne dag!

Video

Het Klokhuis maakt geschiedenis: Max Havelaar