3VT - Samengestelde zinnen - KWC

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom V3T!

Samengestelde

                                                                                                           zinnen

Programma voor vandaag

• 10 minuten lezen
  
• LessonUp over
  Grammatica 4
  
• Opdracht/huiswerk
  

10 minuten lezen

Na vandaag herkennen jullie:

• Samengestelde zinnen
• Verschil hoofdzinnen en bijzinnen
• Nevenschikkende en onderschikkende voegwoorden 

Tekst A
Arno loopt naar het voetbalveld. Het is nog vroeg. Hij is nog niet helemaal wakker. Hij heeft haast. Zijn vrienden wachten op hem. Ze zien hem. Ze roepen. Hij moet opschieten. De wedstrijd begint bijna.

Tekst B
Arno loopt naar het voetbalveld. Het is nog vroeg, dus hij is nog niet helemaal wakker. Hij heeft haast, want zijn vrienden wachten op hem. Zodra ze hem zien, roepen ze dat hij moet opschieten, want de wedstrijd begint bijna.

Enkelvoudige zinnen
(1 persoonsvorm per zin)

Arno loopt naar het voetbalveld. Het is nog vroeg. Hij is nog niet helemaal wakker. Hij heeft haast. Zijn vrienden wachten op hem. Ze zien hem. Ze roepen. Hij moet opschieten. De wedstrijd begint bijna.

Samengestelde zinnen
(meerdere persoonsvormen per zin)

Arno loopt naar het voetbalveld. Het is nog vroeg, dus hij is nog niet helemaal wakker. Hij heeft haast, want zijn vrienden wachten op hem. Zodra ze hem zien, roepen ze dat hij moet opschieten, want de wedstrijd begint bijna.

Enkelvoudige zinnen
(geen voegwoorden tussen zinnen)

Arno loopt naar het voetbalveld. Het is nog vroeg. Hij is nog niet helemaal wakker. Hij heeft haast. Zijn vrienden wachten op hem. Ze zien hem. Ze roepen. Hij moet opschieten. De wedstrijd begint bijna.

Samengestelde zinnen
(met voegwoorden tussen zinnen)

Arno loopt naar het voetbalveld. Het is nog vroeg, dus hij is nog niet helemaal wakker. Hij heeft haast, want zijn vrienden wachten op hem. Zodra ze hem zien, roepen ze dat hij moet opschieten, want de wedstrijd begint bijna.

Hoe vind je de persoonsvorm?

Persoonsvorm herkennen

"Marieke is geslaagd voor haar tentamen."

pv = 'is'

-Tijdproef

Marieke was geslaagd voor haar tentamen.

-Getalproef

Marieke en Jan zijn geslaagd voor hun tentamens.

-Zin vragend maken

Is Marieke geslaagd voor haar tentamen?

Persoonsvorm(en)

heeft

Katrien

een

ijsje

gekocht.

Daarna

is

ze

naar

de

bioscoop

gegaan.

Persoonsvorm(en)

houdt

Donald

niet

van

ijs.

Geef

hem

maar

een

stroopwafel.

Samengestelde zinnen

Een enkelvoudige zin heeft één persoonsvorm.

Samengestelde zinnen hebben meerdere persoonsvormen.

De enkelvoudige zinnen die we net hebben gezien, kunnen we ook samenstellen. Dan worden het samengestelde zinnen.

Enkelvoudig

Katrien heeft een ijsje gekocht. Daarna is ze naar de bioscoop gegaan.

Samengesteld

Katrien heeft een ijsje gekocht en daarna is ze naar de bioscoop gegaan.

Enkelvoudig of samengesteld?

Donald houdt niet van ijsjes.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Enkelvoudig of samengesteld?

Donald houdt niet van ijsjes, dus geef hem maar een stroopwafel.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Enkelvoudig of samengesteld?

Omdat ze van zoetigheid houdt, eet Katrien wel vaker ijsjes.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Enkelvoudig of samengesteld?

Anja en Rick kunnen goed zwemmen. Mischa gaat liever lezen.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Enkelvoudig of samengesteld?

Als we Jurassic Park moeten geloven, waren veel dinosauriërs nogal gevaarlijk.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Hoofdzinnen en bijzinnen

Een enkelvoudige zin is altijd een hoofdzin.

Een samengestelde zin bestaat uit twee hoofdzinnen of een hoofdzin en een  bijzin.

Twee hoofdzinnen verbind je met nevenschikkende voegwoorden.

Hoofdzinnen
(nevenschikkend)

Nevenschikkende voegwoorden verbinden dus twee hoofdzinnen met elkaar.

Voorbeelden van nevenschikkende voegwoorden zijn en, maar, want, of, noch, dus, dan.

Hoofdzinnen

In een hoofdzin kun je geen ander woord tussen het onderwerp en de persoonsvorm zetten.

Hoofdzinnen

Ik niet heb mijn tanden gepoetst en daarna ben niet ik naar bed gegaan.

Zij niet is naar de stad gegaan.

Wat zijn de hoofdzinnen?

Margot gaat deze zomer op vakantie, want ze is toe aan rust.

1. Margot gaat deze zomer op vakantie,
2. want ze is toe aan rust.
3. Allebei hoofdzinnen

Wat zijn de hoofdzinnen?

Op zich wil ik wel mee, maar ik ga ook al naar Parijs.

1. Op zich wil ik wel mee,
2. maar ik ga ook al naar Parijs.
3. Allebei hoofdzinnen

Wat zijn de hoofdzinnen?

Morgen ga ik naar een café, of ik ga even boodschappen doen.

1. Morgen ga ik naar een café,
2. of ik ga even boodschappen doen.
3. Allebei hoofdzinnen

Wat zijn de hoofdzinnen?

Ik vind het akelig dat je dat hebt gedaan.

1. Ik vind het akelig
2. dat je dat hebt gedaan.
3. Allebei hoofdzinnen

Bijzinnen
(onderschikkend)

Onderschikkende voegwoorden verbinden een bijzin aan een andere zin.

Voorbeelden van onderschikkende voegwoorden zijn dat, als, omdat, doordat, zodat, hoewel, of.

Bijzinnen

In een bijzin kun je wel een ander woord tussen het onderwerp en de persoonsvorm zetten.

Bijzinnen

Hij gaat nooit naar Duitsland, omdat hij niet houdt van reizen.

Leeuwen jagen op zebra's, dat weet niet iedereen.

Wat zijn de bijzinnen?

's Middags viel ik al in slaap, omdat ik 's ochtends geen koffie had gedronken.

1. 's Middags viel ik al in slaap,
2. omdat ik 's ochtends geen koffie had gedronken.
3. Geen bijzinnen

Wat zijn de bijzinnen?

Tim heeft veel geoefend, zodat hij de wedstrijd zeker gaat winnen.

1. Tim heeft veel geoefend,
2. zodat hij de wedstrijd zeker gaat winnen.
3. Geen bijzinnen

Wat zijn de bijzinnen?

Ze is best aardig, dus ik wil wel met haar samenwerken.

1. Ze is best aardig,
2. dus ik wil wel met haar samenwerken.
3. Geen bijzinnen

Wat zijn de bijzinnen?

Hoewel ik heb geskied, ga ik niet graag mee op wintersport.

1. Hoewel ik heb geskied,
2. ga ik niet graag mee op wintersport.
3. Geen bijzinnen

Sjon gaat wel eens naar de HEMA

verrast zijn vrouw met een taart

ze verdrietig is,

zij zich vaak opwindt over het feit

hij alleen appeltaart meeneemt,

hij dat zelf lekker vindt.

Maar taart is taart,

vergeeft ze Sjon met gemak.

Onderschikkende voegwoorden

Nevenschikkende voegwoorden

hoewel

en

als

dat

omdat

dus

Let op!

Het voegwoord "of" kan zowel nevenschikkend als onderschikkend zijn.

In het boek wordt "of" alleen genoemd bij nevenschikkende voegwoorden (blz. 150).

"Of": neven- of onderschikkend?

Of ze deze zomer op vakantie gaat, beslist Margot vanmiddag wel.

1. Nevenschikkend
2. Onderschikkend

"Of": neven- of onderschikkend?

Ze gaat naar Rome, of ze blijft gewoon thuis.

1. Nevenschikkend
2. Onderschikkend

Heb je dit onder de knie?

Ja

Een beetje

Nee

Tijd om te oefenen!

Maak zelfstandig opdracht 1 op bladzijde 152 in het boek voor zinnen a t/m f.

Je krijgt daar 10 minuten voor.

Huiswerk

Maak opdracht 1 op bladzijde 152 in het boek voor alle zinnen.

Dit is ook je huiswerk voor volgende week dinsdag.

Maak opdracht 1

a. Om te vieren dat Sesamstraat vijftig jaar bestaat, is een straat in New York permanent omgedoopt tot Sesame Street.

b. Het aantal verdachten van alle vormen van mensenhandel is de afgelopen jaren sterk gedaald, van 257 zaken in 2013 tot 144 zaken twee jaar geleden.

c. Netflix heeft de algehele audiokwaliteit voor films en series verhoogd.

Maak opdracht 1

d. Het geluid klinkt mooier als er een betere verbinding beschikbaar is.

e. Nederlandse gemeenten proberen de woningverhuur via Airbnb aan banden te leggen door strengere regels in te voeren.

f. Heel wat huishoudens ruziën over hoe je het best de vaatwasser in kunt ruimen.

Maak opdracht 1

g. Drie decennia geleden merkten wetenschappers op dat amfibieën wereldwijd uitstierven.

h. Een schimmel, genaamd Batrachochytrium dendrobatidis, bleek de grootste boosdoener te zijn.

i. De huid van de amfibieën wordt door deze fungus langzaam opgegeten, terwijl ze nog leven.

Maak opdracht 1

j. De afgelopen twee weken zijn in de Amsterdamse Waterleidingsduinen tussen Zandvoort en Noordwijk zestig damherten geschoten, omdat er te veel waren.

k. Wie 'de mol' is, kun je dus niet vertrouwen.

Tijd om te oefenen!

Maak de vragen op het blad. Je mag overleggen met degene naast je.

Je krijgt daar 10 minuten voor.

Tijd om te bespreken!

Welke antwoorden hebben jullie gevonden?

Tijd om te bespreken!

Odd One Out

Vraag 1 & 2: Zin 2, want de structuur is hz-bz. De andere zinnen hebben de structuur hz-hz.

Vraag 3 & 4: Woord 2. 'Want' is een nevenschikkend voegwoord. De andere voegwoorden zijn onderschikkend.

Lange zin

Vraag 5 & 6: 3 hoofdzinnen, 2 bijzinnen.

Vraag 7: Nevenschikkend: dan, maar, want
Onderschikkend: als, dat