Par. 1 Een nieuwe kunst

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Mens- en wereldbeeld van de middeleeuwen

• De                                 staat op de eerste plaats
• Je behoort tot een van de 3                      : geestelijkheid, adel, boeren
•             speelt een heel belangrijke rol; gehoorzaam de             en de regels van           , zodat je in de                                  komt
•                                  waren vaak                                 , die haalden hun kennis vooral uit de                       

Mens- en wereldbeeld van de middeleeuwen

• De gemeenschap staat op de eerste plaats
• Je behoort tot een van de 3 standen: geestelijkheid, adel, boeren
• Geloof speelt een heel belangrijke rol; gehoorzaam de kerk en de regels van God, zodat je in de hemel komt
• Wetenschappers waren vaak geestelijken, die haalden hun kennis uit de Bijbel

Renaissance

Wat is de Renaissance?

• De cultuur in de overgangsperiode van middeleeuwen naar vroegmoderne tijd. In deze tijd (1300-1600) keek men met een nieuwe blik naar de oudheid en kwam de mens centraal te staan.
• De Renaissance ontstond in de 14e eeuw in Italië en had haar hoogtepunt rond 1500. 
• De letterlijke vertaling van renaissance is ‘wedergeboorte’.

De cultuur in de overgangsperiode van middeleeuwen naar vroegmoderne tijd. In deze tijd (1300-1600) keek men met een nieuwe blik naar de oudheid en kwam de mens centraal te staan.

Dit houdt een verandering in ten opzicht van de Middeleeuwen.

Verandering in het denken

Oorzaken Renaissance (1)

• Veel overblijfselen uit de Romeinse tijd

• Economische opleving:

• Door handel: kooplieden met hogere welvaart, die hebben meer geld te besteden

• Nieuwe kerken, stadhuizen en woningen...

• ...maar wel in de stijl van de Romeinse oudheid

Oorzaken Renaissance (2)

Culturele opleving:

• Rijke Italianen willen kunst (van zichzelf)

• Kunstenaars krijgen daarom veel geld

• Kunst wordt daardoor steeds beter

• Kunstenaars gaan teruggrijpen op kunst uit de klassieke oudheid

• Klassieke Oudheid = Tijd van Grieken en Romeinen

Anders denken over het leven en de dood

• Memento mori (Gedenk te sterven), wordt carpe diem (Pluk de dag)

• Mensen gaan meer leven voor het leven nu, en niet voor het leven na de dood

• God en geloof blijven heel erg belangrijk, maar het vertrouwen in de kerk wordt minder

Mens- en wereldbeeld van de middeleeuwen

• De                                 staat op de eerste plaats
• Je behoort tot een van de 3                      : geestelijkheid, adel, boeren
•             speelt een heel belangrijke rol; gehoorzaam de             en de regels van           , zodat je in de                                  komt
•                                  waren vaak                                 , die haalden hun kennis vooral uit de                       

Mens- en wereldbeeld van de middeleeuwen

• De gemeenschap staat op de eerste plaats
• Je behoort tot een van de 3 standen: geestelijkheid, adel, boeren
• Geloof speelt een heel belangrijke rol; gehoorzaam de kerk en de regels van God, zodat je in de hemel komt
• Wetenschappers waren vaak geestelijken, die haalden hun kennis uit de Bijbel

Middeleeuws denken

• Gemeenschappelijk denken

• Het leven na de dood is het belangrijkst (memento mori)

• Het christelijke geloof is het belangrijkst

Renaissance 

• Individualistisch denken

• Het leven op aarde wordt belangrijker (carpe diem)

• Het christelijke geloof is belangrijk, maar de mens zelf ook

Verandering in de kunsten

Romaanse bouwkunst

Vroege Middeleeuwen (500-1100)

Kenmerken Romaanse bouwkunst (500-1100)

• lage, kleine gebouwen
  

• lage torens
  

• grove materialen
  

Kenmerken Romaanse bouwkunst (500-1100)

• kleine, ronde ramen

dikke zuilen en muren

• lage bogen

Kruisribgewelf

Gotische bouwkunst

Late Middeleeuwen (1140-1500)

Kenmerken Gotische bouwkunst (1140-1500)

• hoge, grote gebouwen
  

• hoge, smalle torens
  

• fijne materialen
  

Kenmerken Gotische bouwkunst (1140-1500)

• grote ramen met glas-in-lood

smalle zuilen en muren

• hoge bogen

Wie weet waar dit is? Je bent er waarschijnlijk al eens geweest..

Het grootste gotische bouwwerk van de Nederlanden, te vinden in Antwerpen..

Het orgineel:

rond 120 na Chr.

De kopie:

rond 1580 na Chr.

Bouwkunst renaissance

Sint-Pietersbasiliek

Middeleeuwse schilderkunst (1)

• Bijbelse voorstellingen

• weinig details

• felle kleuren

• geen expressie in gezichten (levenloos)

Middeleeuwse schilderkunst (2)

• geen diepte (perspectief)

• weinig realistisch: zolang het maar duidelijk werd wát er was afgebeeld (onderwerp, persoon)

• (vrijwel) geen naakt

Kenmerken van de Renaissance-kunst (1)

• Realistisch

• Veel details

• Perspectief (weergeven van diepte)

Middeleeuwse beeldhouwkunst (link)

Kenmerken van de Renaissance-kunst (2)

• Thema’s: Griekse/Romeinse mythen/sagen, maar ook Bijbelse verhalen
  

• Naakt
  

• Observeren, dan pas schilderen

Wat denk je dat hier gebeurt? Schrijf een korte alinea in je schrift wat op dit standbeeld uitgebeeld wordt..

Laocoön waarschuwt de Trojanen voor het gevaar van het paard; hij heeft de list van Odysseus doorzien. Als hij het paard voor het eerst ziet, zwaait hij zijn lans in de rug van het heilige gevaarte en raakt daarbij een van de Griekse soldaten in het oor. Net als hij de meerderheid van zijn stadsgenoten heeft overtuigd, wordt Sinon de stad binnen gesleept. Deze Griek is zogenaamd achtergelaten door de vertrokken Grieken, en brengt de Trojanen opnieuw aan het twijfelen, tot een gruwelijk voorteken hen van Laocoöns ongelijk overtuigt: twee slangen komen uit zee aangekropen om Laocoön en zijn zonen Antiphantes en Thymbraeus te verzwelgen.

Laocoön waarschuwt de Trojanen voor het gevaar van het paard; hij heeft de list van Odysseus doorzien. Als hij het paard voor het eerst ziet, zwaait hij zijn lans in de rug van het heilige gevaarte en raakt daarbij een van de Griekse soldaten in het oor. 

Net als hij de meerderheid van zijn stadsgenoten heeft overtuigd, wordt Sinon de stad binnen gesleept. Deze Griek is zogenaamd achtergelaten door de vertrokken Grieken, en brengt de Trojanen opnieuw aan het twijfelen, tot een gruwelijk voorteken hen van Laocoöns ongelijk overtuigt: twee slangen komen uit zee aangekropen om Laocoön en zijn zonen Antiphantes en Thymbraeus te verzwelgen.

Bij de Romeinse schrijver Vergilius (Aeneis 2:48-49) spreekt Laocoön de onsterfelijke woorden:

Equo ne credite, Teucri.

Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes.

Vrij vertaald:

Vertrouw het paard niet, Trojanen.

Wat het ook is, ik vrees de Grieken, ook als ze met geschenken komen.

De dood van Laocoön en zijn zoons is uitgebeeld in het monumentale beeldhouwwerk dat de Laocoöngroep genoemd wordt. (Vaticaanse musea)