VzVee - les 4 - maagdarmkanaal - Overige organen

• Melkveehouderij
• MBO
• Studiejaar 1

VzVee - les 4 - maagdarmkanaal - overige organen

Verzorgen van Vee

Leerjaar 1

Docent: Marloes de Rooij

Onderdeel: maagdarmkanaal - overige organen

Deze les

Vragen over het huiswerk? 

Gevonden? 

Maagdarmkanaal

• De student weet de functies van de verschillende besproken onderdelen van het maagdarm kanaal te benoemen. ​
  
• De student weet waar in de koe de besproken organen te vinden zijn. 
• De student weet uit welke onderdelen de hersenen bestaan

BPV opdracht - gezondheidscontrole

Denken jullie aan deze opdracht? 

Te vinden op de ELO --> verzorgen vee

Inleverdatum 24 oktober 2023!

Pens

Enorm vat: 180-200 l​

Pensflora: bacteriën, schimmels, protozoën​

Breken opgegeten en herkauwde ruwvoer af tot kleine bestanddelen = fermentatie: Gas, vluchtige vetzuren (=energie voor de koe) ontstaan ​

https://roodbontpublishers.nl/dairy/cattlefeeding/NL/1/index.html​

https://www.youtube.com/watch?v=C91bTzF7bSM (fistel)​

Volle pens prikkelt de penswand --> trekt samen (2-3x/min) 

Netmaag

Past 6-10 L in​

Lijkt op een net​

Wordt bepaald welk voer door mag naar de boekmaag, wat nog herkauwd moet worden of terug moet naar de pens​

​

Hier ligt de magneet! ​

In de netmaag blijven scherpe dingen in het voer vaak hangen --> scherp-in

Boekmaag

Zo groot als voetbal --> 7-18 liter​

Grote vellen --> enorm oppervlak!​

Tot wel 5 m2​

Neemt water, vluchtige vetzuren en mineralen op (Mg, K, N)​

Dunne en dikke fractie wordt van elkaar gescheiden

Lebmaag

Inhoud van 10-20 L​

Ligt op de bodem van de buik​

Vergelijkbaar met echte maag mens​

Wordt zoutzuur gemaakt--> pH verlaagd! ​

Tot pH 2-3​

Doden van pensflora --> komt microbieel eiwit vrij​

Aanmaak pepsine --> is een enzym dat eiwit in voer afbreekt

Lever en galblaas

Lever ligt rechts grotendeels hoog onder de ribwand​

Lever produceert gal --> wordt opgeslagen in galblaas​

Zorgt voor afbraak van vet --> wordt verdeeld in kleine druppels​

Kan daardoor beter verteerd worden door enzymen​

Lever zorgt voor handhaving bloedsuikerspiegel ​

Lever zorgt voor afbraak medicijnen en andere gifstoffen

Alvleesklier

Produceert alvleessap -->  zitten verteringsenzymen​

Trypsine: breekt eiwit af​

Amylase: breekt koolhydraten af​

Lipase: breekt vet af​

Kan koe de stoffen beter opnemen in het bloed​

Maakt ook insuline aan --> zodat bloedsuikergehalte en het transport van glucose naar lichaamscellen geregeld wordt 

Dunne darm

Lengte 40-45 meter​

Aan de rechterkant van de koe, tegen de pens aan​

1e deel (12-vingerige darm): afbraak voedingstoffen door alvleessap en galvloeistof​

Ook afgifte bicarbonaat -->  pH omhoog naar 6​

Blijft darmflora leven!​

2e deel: opname voedingsstoffen door darmwand en afgegeven aan bloedbaan​

Oppervlak darmwand sterk vergroot door darmvlokken

Dikke darm

Opname van water​

Indikken van mest​

Fermentatie --> om laatst overgebleven voedingsstoffen af te breken​

Vluchtige vetzuren worden opgenomen in het bloed via de darmwand​

​

Blinde darm​

Opslag en fermentatie

Endeldarm

Restant voedsel dat niet meer verteerbaar is, wordt hier opgeslagen​

Via anus er uit als mest

Opdracht 3

In tweetallen​

10 minuten​

​

Zoek uit hoe lang het duurt vanaf het moment dat een koe een hap gras neemt totdat hij het uit poept ​

Bedenk waar dit vanaf hangt​

​

Daarna: klassikaal bespreken

Welke organen hebben we nog niet besproken?

Wat is een functie van de milt?

1. Vertering koolhydraten
2. Onttrekt water aan voeding
3. Breekt rode bloedcellen af
4. Regelt de lichaamstemperatuur

Wat is geen onderdeel van het vrouwelijk geslachtsapparaat?

1. Eileider
2. Teelballen
3. Eierstokken
4. Baarmoeder

Wat is geen onderdeel van de hersenen?

1. Kleine hersenen
2. Grote hersenen
3. Hersenstam
4. Ruggenmerg

Wat is een functie van de nieren?

1. Afvalstoffen uit het bloed afvoeren
2. Galstoffen toevoegen
3. Mineralen toevoegen aan het bloed
4. Aansturing om lichaamstemperatuur te handhaven

In welke klier wordt oxytocine aangemaakt?

1. Speekselklier
2. Alvleesklier
3. Hypofyse
4. Hypothalamus

Wat is een hormoon?

Deze les - gebruikte bronnen

https://roodbontpublishers.nl/dairy/cattlehealth/NL/1/page156470.html

https://edepot.wur.nl/475154

Gebruik dit ook tijdens je huiswerk en de voorbereiding op de voortgangstoets! Dit is je lesstof voor deze les!

BPV opdracht 

Denk er aan: 18 oktober inleveren!

Gezond vs ziek

Doel: koe gezond houden!!!

Wat heeft een koe nodig om ziek te worden?

Immuniteit

Hier gaat het huiswerk over --> heel erg verplicht! Zorg dat je het thuis maakt! 

Let op: Uit dit huiswerk komen zeker vragen in de voortgangstoets!

Ziekte voorkomen

Koeien (en mensen) hebben verdedigingslinies

- eerste 

- tweede

- derde

Weerstand

Vermogen om gezondheid te handhaven in een omgeving met ziekteverwekkers

Oorzaken van ziekte

Niet alleen maar infectieus --> ook andere omgevingsgeboden oorzaken

Ene dier is gevoeliger voor ziekte dan het andere dier --> Diergebonden oorzaken

Omgevingsgeboden oorzaken

• Ziekteverwekkers in de omgeving
• Voeding
• Temperatuur --> Hittestress/koudestress
• Geneesmiddelen
• Trauma
• Luchtsamenstelling
  
• Giftige stoffen

Diergebonden oorzaken

• Erfelijk bepaald --> ligt vast in de genen dat een koe gevoeliger is voor bepaalde ziekten
• Management invloeden --> opfok, verzorging individuele dier
  
• Levensfase --> bv diarree bij kalveren
• Geslacht 

Opdracht - moeilijke woorden

2-tallen

Zoek op wat de volgende termen betekeken: 

• Infectiedruk
• Pathogeniteit
• Enzoötie
• Pandemie
• Epizoötie
• Zoönose

Infectiedruk - Pathogeniteit

Mate van hoeveelheid aanwezige ziekteverwekkers in een bepaalde omgeving én het ziekmakend vermogen van deze ziekteverwekkers. 

Pathogeniteit = het ziekmakend vermogen van de ziekteverwekker

Enzoötie

De ziekte is constant aanwezig op een bedrijf, maar komt maar bij enkele dieren tot uiting.

Bv: rotavirus/coronavirus; paratbc

Epizoötie

Ander woord voor epidemie --> ziekte verspreid zich snel van het ene naar het andere bedrijf. 

Bv: mond en klauwzeer; IBR

Pandemie

Epidemie die zich over landgrenzen verspreid. 

Bv: Coronavirus bij mensen. 

Zoönose

Ziekte die van dier op mens of van mens op dier kan overgaan.

Bv. Ringworm/Ringschurft (= schimmel infectie!!)

Immuniteit

Hier gaat het huiswerk over --> heel erg verplicht! Zorg dat je het thuis maakt! 

Let op: Uit dit huiswerk komen zeker vragen in de voortgangstoets!