Regeling herhaling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Thema 10 : Regeling

          HERHALING

Het zenuwstelsel

• Zenuwstelsel verwerkt impulsen die afkomstig zijn van zintuigen.  

Een prikkel is een invloed uit het milieu op een organisme.

Onder invloed van prikkels ontstaan in zintuigcellen impulsen.

Impulsen zijn elektrische signalen die door zenuwen worden voortgeleid. 

centraal zenuwstelsel

centraal zenuwstelsel

zenuwen

zenuwen

zenuwen

Welke onderdelen horen bij:

Centrale zenuwstelsel

Zenuwstelsel

zenuwen

Hersenen

Hersenen

ruggenmerg

Ruggenmerg

Het zenuwstelsel bestaat uit het
centrale zenuwstelsel en uit zenuwen. 

Zenuwcellen

Gevoelszenuwcellen

Bewegingszenuwcellen

Schakelcellen

Waar liggen de cellichamen? Sleep de juiste betekenis naar het juiste begrip. 

Gevoelszenuwcel 

Bewegingszenuwcel 

Schakelcel 

vlakbij het centrale zenuwstelsel

In het centrale Zenuwstelsel

In het centrale zenuwstelsel

Gevoelszenuwcel

Bewegings-

zenuwcel

Van zintuig naar centraal zenuwstelsel

Van centraal zenuwstelsel naar spier of klier

Komen het ruggenmerg binnen via de rugzijde

Komen het ruggenmerg binnen via de buikzijde

Cellichaam buiten centraal zenuwstelsel

Cellichaam in centraal zenuwstelsel

Het ruggenmerg

Het wervelkolom beschermt het ruggenmerg. 

Ruggenmerg

Zenuwen

Hersenen

Grijze en witte stof

• Grijze stof: cellichamen van schakelcellen en van bewegingszenuwcellen
• Witte stof: Uitlopers die impulsen naar hersenen geleiden

Vlak bij het ruggenmerg splitsen de gemengde zenuwen in gevoelszenuwen en bewegingszenuwen.

De cellichamen van de gevoelszenuwcellen liggen bij elkaar in verdikkingen:

         zenuwknopen. 

Rugzijde

Buikzijde

Zenuwknoop

Witte stof

Grijze stof

Bewegingszenuw

Sleep de onderdelen naar de juiste plek.

schakelzenuwcel

cellichaam

gemengde zenuw

bewegingszenuw

De Hersenen

Grote hersenen

Kleine hersenen

Hersenstam

In de afbeelding is een schematische tekening van de hersenen weergegeven met de ligging van de hersencentra.

Behoren deze hersencentra tot de bewegingscentra of de gevoelscentra?

Gevoelscentra

Bewegingscentra

Gehoorcentrum

schrijfcentrum

gezichtscentrum

armspieren

bewegingszenuwcellen

zintuigcellen in de ogen

schakelcellen in de kleine hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg

schakelcellen in de hersenstam

bewegingscentra in de grote hersenen

gevoelscentra in de grote hersenen

gevoelszenuwcellen

Maar ook..

• Impulsen van zintuigen in hoofd/hals  -->  grote/kleine hersenen
• Impulsen van grote/kleine hersenen  -->  spieren/klieren in hoofd/hals

De hersenstam stuurt ook belangrijke levensfuncties aan zoals:

• Hartslag
• Ademhaling
• Bloeddruk
• Lichaamstemperatuur

Grote en kleine hersenen

• Bestaan beide uit een linker- en rechterhelft.

Grijze stof:

• In de hersenschors.
• Hierin liggen de cellichamen van de
  schakelcellen van de hersenen.

Witte stof:

• Binnenste gedeelte.
• Hierin liggen uitlopers van schakelcellen. 

Schakelcellen

Cel die impulsen geleid binnen het centrale zenuwstelsel.

Centrale zenuwstelsel: bestaat uit grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg)

De ....................... is het buitenste gedeelte van de hersenen. Hier ligt de ................... stof. Hier liggen de ........................... van de schakelcellen. 

Het binnenste gedeelte van de hersenen bestaat uit ................... stof. Hier liggen de ....................... van de schakelcellen. 

hersenschors

grijze

cellichamen

witte

uitlopers

Het zenuwstelsel beïnvloeden

Stoffen die de werking van het zenuwstelsel beïnvloeden:

Medicijnen, tabak, drugs en alcohol.

Deze stoffen kunnen het doorgeven van impulsen remmen of stimuleren. 

Drugs

• Verdovende drugs
  Werken kalmerend en ontspannend. Maken je rustig, verminderen angst. 

• Stimulerende drugs
  Zorgen voor meer energie en alertheid. Geven zelfvertrouwen.
• Waarneming veranderende drugs
  Wereld ziet er ander uit. Waarneming en stemming veranderd. 

                                          Welke drugs horen in welke groep?

Bewuste reacties

Bij het reageren op prikkels kunnen impulsen op verschillende manieren door het zenuwstelsel worden voortgeleid:

- Bewuste reacties

- Relfexen

Je lacht naar de camera. Dit doe je bewust. Bij deze bewuste reactie gaan de impulsen altijd via de hersenen.

Reflexen

Een reflex is een snelle, onbewuste reactie op een bestaande prikkel.

 

Wat gebeurt er?

Iemand trapt op een punaise . Tijdens de reflex die daarop volgt, wordt het been omhooggetrokken.

 

Beschrijf de reflexboog waarlangs de impulsen worden geleid bij deze reflex. 

Beenspieren

Gevoelszenuwcellen

Bewegingszenuwcellen

Zintuigen in de voet

Schakelcellen in het ruggenmerg

Het hormoonstelsel

Hormoonklieren produceren hormonen.

De hypofyse

De hypofyse produceert verschillende 

hormonen.  

• Groeihormoon regelt groei van botten.
• Hormonen die de werking van andere
   hormoonklieren beïnvloeden. 

De schildklier

Onder invloed van hormoon vanuit hypofyse produceert de schildklier het schildklierhormoon.

Eilandjes van Langerhans

Eilandjes van Langerhans zijn groepjes cellen in de
alvleesklier.

Sleep de juiste naam bij de juiste afbeelding.

Hormoonklier

Traanklier

Hormoonklier in de hals, ligt vóór het strottenhoofd

Stoffen in het bloed die de werking van bepaalde organen regelen

Hormoonklier aan de onderzijde van de hersenen

Orgaan dat hormonen produceert

Produceert verschillende hormonen

schildklier

hormonen

hypofyse

hormoonklieren

hypofyse

De bijnieren

De bijnieren produceren adrenaline. 

• Bij angst, schrikken, boosheid geven bijnieren adrenaline af aan het bloed
• Door adrenaline zet leven glycogeen om in glucose. 
• Door adrenaline gaat hartslag omhoog en ga je sneller ademen. 

Adrenaline werkt snel er kort. 

Hormoonklier

Schildklier
Bijnieren
Eilandjes van Langerhans
Eierstokken

Maakt het hormoon...

Hypofyse

Schildklierhormoon

Groeihormoon

Adrenaline

Insuline

Oestrogenen

Tekst

Hypofyse

Bijnieren

Eierstok

Teelbal

Groeihormoon

Oestogeen

Testosteron

Adrenaline

OEFENEN

In de afbeelding is de bloedsuikerspiegel van een mens in zes perioden weergegeven.

In welke periode wordt het verloop van de grafiek veroorzaakt door de productie van glucagon?

Wanneer je bij een baby het handje in het midden aanraakt zal hij z’n handje sluiten. Dit noem je de grijpreflex. 

Via welk deel van het centrale zenuwstelsel verlopen impulsen bij deze reflex?

Een klier in het lichaam maakt een hormoon met een kortdurende werking. Deze klier heeft geen afvoerbuis.

- Wat voor soort klier is dit?

- Welke klier maakt een hormoon met een kortdurende werking?

- Wat gebeurt er in het lichaam wanneer dit hormoon vrijkomt?

- Benoem onderdelen 1 t/m 7.

- Waar bevinden zich cellichamen van
schakelcellen?

- Aan welke zijde komen gevoelszenuwcellen
het ruggenmerg
binnen?

In afbeelding 2 zie je een MRI-scan van een
deel van de hals van een patiënt met een
vernauwing van het halswervelkanaal.

Op de foto is te zien dat bij de vijfde en zesde
halswervel (C5 en C6) het ruggenmerg is bekneld
door verdikkingen aan de wervels. De patiënt heeft
onder andere verlammingsverschijnselen in de
benen.
 

Leg uit waardoor beknelling van het ruggenmerg
in de hals kan leiden tot verlamming van beenspieren.