M3_1.4 Schimmelrijk en bacterierijk

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 1 - Organismen uit vier rijken

Hoofdstuk 1 - Organismen uit vier rijken

1.1 - Organismen indelen

1.2 - Plantenrijk

1.3 - Dierenrijk

1.4 - Schimmelrijk en bacterierijk

1.5 - Voedselkringloop

1.6 - Biotechniek

1.4 Schimmel- en bacterierijk

Doel van de les

• Je kunt delen van een schimmel herkennen en benoemen
• Je kunt de onderdelen van een schimmelcel benoemen
• Je kunt de onderdelen van een bacterie(cel) benoemen
• Je kunt uitleggen hoe schimmels en bacteriën leven en hoe ze zich vermeerderen
• Je kunt uitleggen hoe schimmels / bacteriën voedselbederf en -infecties kunnen veroorzaken en hoe je dit tegengaat

Wat is een schimmel?

Zwamvlok: bestaat uit netwerk van dunne draadjes

Sporenkapsels: bolletjes aan de bovenkant

Spore: voortplantingscel van een schimmel

Sporen komen vrij als de sporenkapsels rijp zijn

Paddenstoelen

Paddenstoel: een groot voortplantingsorgaan van een schimmel 

De zwamvlok van een paddenstoel groeit onder de grond

De paddenstoel(en) komt / komen boven de grond uit

Schimmelcel

• Bestaat uit dezelfde onderdelen als een plantencel, op één onderdeel na

Welk onderdeel missen schimmelcellen, wat een plantencel wel heeft?

1. celwand
2. bladgroenkorrel
3. celkern
4. cytoplasma

Schimmels

• Leven op voedsel of dode resten van organismen
• "Ruimen dode resten op" door ze te verteren
  (denk aan de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen, waardoor je vooral in de herfst paddenstoelen vindt)
• Kunnen gebruikt worden voor voedselbereiding
  Bier, brood, wijn, kaas

Hoe planten schimmels zich voort?

1. d.m.v. zaden
2. d.m.v. cellen
3. d.m.v. sporen
4. d.m.v. zwamvlokken

Bacteriën

• Microscopisch klein
• Altijd ééncellig
• Geen celkern -> chromosomen (DNA) liggen los in het cytoplasma
• Sommige bewegen met zweepharen

Bacteriën

• Leven op voedsel of dode resten van organismen
• Alleen zichtbaar in een kolonie (> miljard per kolonie)
• "Ruimen dode resten op" door ze te verteren
  (denk aan rottend vlees, ontbinding van lichamen)
• Kunnen gebruikt worden voor voedselbereiding
  Yoghurt, zuurkool, kaas (stremsel)

Voortplanting

• Voortplanting door celdeling
  
• Aantal verdubbelt onder ideale omstandigheden elke 20 minuten
•  1 - 2 - 4 - 8 - 16 - 32 - etc.

Verspreiding

• Bacteriën en schimmels zijn overal
  
• Verspreiding via contact tussen voorwerpen en / of mensen en / of dieren en / of water en / of lucht
• Bacteriën direct
• Schimmels direct of via overdracht van sporen

Voedselbederf voorkomen I

• Drogen
  
• Koelen (invriezen)
  
• Conserveermiddelen toevoegen
• Vacuüm verpakken
• Onder gas verpakken (vb. CO2)
• Pasteuriseren of steriliseren
• Inblikken of in pot

Voedselbederf voorkomen II

• Zuur toevoegen
• Zout toevoegen
• Suiker toevoegen
  
  
• N.B. door invriezen gaan bacteriën NIET dood. Om ze te doden moet je voedsel voldoende verhitten!
  

Eén bacterie

1. bestaat uit een bacteriekolonie
2. bestaat uit een klein groepje cellen
3. bestaat uit één cel
4. is geen cel

Wat heeft een bacterie niet, wat andere cellen wel hebben?

1. celkern
2. celmembraan
3. celwand
4. cytoplasma

Waardoor ontstaat voedselbederf?

1. door schimmels
2. door celdeling
3. door bacteriën
4. door schimmels en bacteriën

Wat is géén manier van conserveren?

1. steriliseren
2. pasteuriseren
3. invriezen
4. in water leggen

Werken aan de weektaak

Start met de weektaak, liefst in je werkboek

Check in itslearning of er extra opdrachten of verdiepingsopdrachten zijn en maak deze

Neem uit de begrippenlijst alle dikgedrukte woorden uit de tekst over en noteer deze onder elkaar in je schrift