GS2_ontstaan van steden

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

GS2 Het ontstaan van Steden

Je hebt in de brugklas al geleerd op welke plekken in de Middeleeuwen steden ontstonden. Deze les gaan we onderzoeken op welke plekken in de negentiende eeuw steden zijn ontstaan.

Leerdoelen:

• ik weet waarom er in de negentiende eeuw veel steden bij kwamen
• ik kan verschillen tussen de stad in de middeleeuwen en de stad uit de negentiende eeuw benoemen.
• ik ken de slechte omstandigheden van de fabrieksarbeiders

Middeleeuwen

Steden in de Middeleeuwen ontstonden op 4 plekken:

• aan zee
• bij een rivier (splitsing of oversteekplaats)
  
• in de buurt van een burcht of kasteel
• op kruisingen van handelswegen

Welke valt weg in de negentiende eeuw?

Negentiende eeuw (1800-1900)

Rond 1780 ontstonden in Engeland de eerste fabrieken. Deze fabrieken met stoommachines werden steeds populairder. In heel Europa ontstonden in de 19e eeuw fabrieken. Nederland was een van de laatste landen die industrialiseerde. Pas rond 1870 werden er veel fabrieken in Nederland gebouwd.

Op welke plek bouw je een fabriek?

Fabriekssteden

Fabrieken werden gebouwd op strategische plekken. Bijvoorbeeld:

• in de buurt van schoon water (stoommachine)
• in de buurt van steenkoolmijnen (stoommachine)
• op een plek waar je makkelijk goederen naar toe (en vandaan) kunt vervoeren.
  

In de fabrieken werkten arbeiders. Deze mensen woonden rond de fabriek. Zo ontstonden fabriekssteden.

Fabriekssteden in Nederland

Er onstonden door de industrie nieuwe steden zoals:

• Hengelo
• Tilburg

Maar ook veranderden de historische steden, die een snelle expansie (groei) doormaakten tijdens de industriële revolutie zoals:

•     Eindhoven
•     Helmond
•     Oss
•     Heerlen
•     Enschede

arbeidsomstandigheden

arbeiders leefden in slechte omstandigheden

• kleine huizen met grote gezinnen
• lage lonen
• lange werkdagen, geen vakanties
  
• kinderarbeid
• zwaar lichamelijk en gevaarlijk werk
• onhygiënisch werk, veel ziekten
  

Begrippen uit deze les

• arbeiders
• industriële revolutie
• stoommachine
  
• expansie
• arbeidsomstandigheden
  

Invullen themadossier

Er kwamen in de 19e  eeuw veel steden bij , omdat.....

Het verschil tussen het ontstaan van een stad in de middeleeuwen en het ontstaan van een stad in de 19e eeuw is:

De slechte arbeidsomstandigheden waren:

Vooruitblik

Volgende keer gaat de les over het klimaat en steden.