4 Nederland na 1945 - 1 Eigen keuzes maken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

h2 les 1

Nederland na 1945

4

Vanaf 1945

1 - eigen keuzes maken

h2 les 1

Klassikale oriëntatie op het hoofdstuk

Na 1945

Lees het bijschrift en bekijk de foto.

Een tiener maakt huiswerk in haar slaapkamer. Op het bureau staat een typemachine. (Foto uit de jaren 1970.)

h2 les 1

Klassikale oriëntatie op het hoofdstuk

Na 1945

De vraag van dit hoofdstuk is:

Wat veranderde er in Nederland na 1945 in de manier van leven en denken?

Een tiener maakt huiswerk in haar slaapkamer. Op het bureau staat een typemachine. (Foto uit de jaren 1970.)

h2 les 1

A Leven in zuilen

Na 1945

In de 19e eeuw was de Nederlandse samenleving verdeeld geraakt in vier bevolkingsgroepen: protestanten, katholieken, socialisten en liberalen. Deze opdeling had veel invloed op de samenleving.

Een verzuild land

Rond 1880 ontstond in Nederland de verzuiling. Dat is een verdeling van de samenleving in groepen (‘zuilen’) met een eigen politieke of godsdienstige overtuiging. In die tijd wilden de leiders van de protestantse kerk hun volgelingen beschermen tegen ideeën die volgens hen verkeerd waren, zoals de ideeën van iemand met een ander geloof. 

h2 les 1

A Leven in zuilen

Na 1945

Leven binnen de eigen groep

Het gevolg was een samenleving waarin weinig contact bestond tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Boodschappen deed je bij iemand van je eigen zuil, je voetbalde bij de club van je zuil en je luisterde naar de radio-omroep van je zuil. 

Veel mensen vonden het prettig om bij zo’n groep te horen. Bij de verzuiling paste een bepaalde mentaliteit en er was sociale controle.

h2 les 1

A Leven in zuilen

Na 1945

Terug naar het oude

Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren de zuilen minder belangrijk: mensen voelden zich in de eerste plaats Nederlander. De Duitse bezetter verbood bovendien veel verzuilde organisaties, zoals kranten en politieke partijen.

Na afloop van de oorlog vonden de leiders van de zuilen het belangrijk dat de normen en waarden van vóór de oorlog werden hersteld. Mensen moesten op zondag weer netjes naar de kerk en gehoorzamen aan de regering en de leiders van de kerk.

 

Maar niet iedereen was het daarmee eens. Zo waren er groepen jongeren die meer vrijheid wilden. Er waren grote veranderingen in aantocht.

h2 les 1

Opdrachten

Na 1945

Maak opdracht 2 t/m 4 par 4.1

h2 les 1

B Jeugdculturen

Na 1945

Vanaf de jaren 1950 gingen jonge mensen hun eigen keuzes maken. Ze luisterden minder naar hun ouders, die zeurden over hard werken en sparen. De jeugd wilde vooral lol trappen en genieten.

Eigen cultuur

Deze verandering had een aantal oorzaken:

• Groei welvaart (hogere lonen)
• Langer naar school (jongeren zagen elkaar vaker, beïnvloedde elkaar

Het gedrag van jongeren veranderde snel. Zo ontstond voor het eerst een jeugdcultuur. Dat is de eigen stijl en mentaliteit van een groep jongeren. Bijvoorbeeld met hun kleding, kapsel en muzieksmaak onderscheidden zij zich van anderen.

h2 les 1

B Jeugdculturen

Na 1945

Nozems

De eerste groep jongeren die een eigen stijl ontwikkelde, waren de nozems. Dat was aan het eind van de jaren 1950. 

• werkende jongens uit de steden. 
• brommers, droegen leren jacks, spijkerbroeken en hadden vetkuiven. 
• vrijheid. 
• weinig verantwoordelijkheid

Meisjes ontwikkelden in deze tijd ook een eigen stijl, maar hun cultuur kreeg geen eigen naam. Zij droegen wijde rokken met petticoats eronder en hoog opgestoken kapsels.

h2 les 1

B Jeugdculturen

Na 1945

Provo's

Jongeren die aan de universiteit studeerden. Zij waren midden jaren 1960 actief, vooral in Amsterdam. 

Provoceerden ‘het gezag’; dat wil zeggen dat ze hun ouders, de kerk, de politie en leraren uitdaagden met opvallende acties.

Provo’s wilden ook de samenleving en de politiek veranderen: ze vroegen bijvoorbeeld aandacht voor milieuvervuiling en wilden meer inspraak en democratie.

h2 les 1

B Jeugdculturen

Na 1945

Hippies

ontstond in Amerika en kwam eind jaren 1960 naar Europa.

 ‘flower power’ en ‘love and peace’: lief zijn voor elkaar. Tegen milieuvervuiling, tegen kernwapens en tegen oorlog. 

Hippies droegen kleding met veel kleuren, bloemen en kralenkettingen. Mannen en vrouwen hadden lang haar. Hippies verafschuwden een regelmatig, burgerlijk bestaan. Ze waren vóór vrije seks, rookten hasj (blowden) en gingen naar grote popfestivals. Ze hingen rond op de Dam of in het Vondelpark in Amsterdam en woonden in communes (woongemeenschappen) in gekraakte panden.

h2 les 1

Opdrachten

Na 1945

Maak opdracht 6 t/m 9 par 4.1

h2 les 1

C Individualisering

Na 1945

Jongeren gingen dus heel anders denken over gezag, geloof, politiek, relaties en seks. Maar ook veel andere Nederlanders hadden genoeg van de mentaliteit van de verzuiling.

Zuilen verdwijnen

Dit gedeelte van de paragraaf bestuderen jullie zelf. Lees de tekst in je boek en beantwoord de volgende vragen:

1. Geef drie oorzaken voor de ontzuiling

2. Geef twee oorzaken voor het leeglopen van de kerken (secularisatie)

3. Leg uit waarom steeds minder mensen zich in hun keuzes lieten leidden door anderen. (individualisatie)

4. Leerdoel: Hoe kwam het dat het individu steeds centraler kwam te staan in de Nederlandse samenleving?

h2 les 1

Huiswerk

Na 1945

Maken opdracht 1 t/m, 6 t/m 9 en 11 t/m 13