havo 4 Tekstverwerken les 1: §4: stappenplan lezen -01-04-25

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom 4THo

Tekstverwerken 01 - 04 -25

                                                                             

                                                                               §4: stappenplan lezen

                                                                               

                                                                          

Deze spullen heb ik nodig:

• Leesboek 
• Werkboek (theorie boek Nederlands)
• marker en potlood of pen

Wat gaan we doen?

1. start leesvaardigheid: de stof
2. Stil lezen 
3. Uitleg stof + samen oefenen:  §4: stappenplan lezen 
4. Zelfstandig oefenen/ HW maken/ vragen stellen
5. Evaluatie 

Mededeling

• De toets staat gepland in de toetsweek
• We behandelen voor deze toets de volgende lesstof: 

Lesboek: Lezen (§ 4 t/m 7) 

Examenteksten: oefenopgaven vernieuwd examen en theorie

Herhalen:

Lesboek lezen par 2

Lesboek: Argumenteren (§1 t/m 3)

Wat gaan we doen?

1. Mededeling 
2. Stil lezen 
3. Uitleg stof + samen oefenen:  §4: stappenplan lezen
4. Zelfstandig oefenen/ HW maken/ vragen stellen 
5. Evaluatie 

Eerst... 

lekker lezen! 

Leerdoelen

Aan het einde van de les: 

- weet ik hoe ik een tekst kan lezen en beter begrijpen aan de hand van een stappenplan 

- weet ik waar een stappenplan mij bij kan helpen bij het lezen van een tekst 

Bekijk het volgende fragment en beantwoord voor jezelf de volgende vragen: 

 

Bekijk het volgende fragment en beantwoord voor jezelf de volgende vragen: 

 

Uitleg stof: §4: stappenplan lezen 

Opdracht tijdens instructie

• Ga naar pagina 25 in het boek : kort bespreken

Dan: pag 26 tekst 1: toepassen

Je mag (moet) in de tekst markeren, maak eventueel aantekeningen in de marge

Na mijn uitleg van iedere stap voeren jullie de stap zelfstandig uit 

• Hierna bespreken we de stap klassikaal

Stap 1: Oriënterend lezen

• Bepaal het onderwerp van de tekst: lees de titel, bekijk de eventuele afbeelding(en) en lees de eerste alinea(’s).

Markeer de woorden die het onderwerp aangeven

• Vraag je af:

- Wat weet ik al van dit onderwerp?

- Wat zal de tekst over dit onderwerp zeggen?

Stap 1: Oriënterend lezen

Stap 1: onderwerp van de tekst bepalen

[1] De tekst gaat over vliegende auto’s en dan met name over de variant die als taxidrone ingezet kan worden. Dat blijkt uit de titel en uit alinea 1 en 2: zie de grijze markeringen. Over dit onderwerp weet je misschien al iets (uit films of series) en anders kun je je er vast wel wat bij voorstellen. Gezien de vraag in de titel en de laatste zinnen van alinea 1 en 2 gaat de rest van de tekst over de nabije toe-komst, waarin de taxidrone werkelijkheid is geworden.

Stap 2: Globaal lezen

Om alvast een idee van de inhoud te krijgen, lees je de tekst vluchtig door. Doe daarbij het volgende:

• Stel vast uit welke alinea(’s) de inleiding en het slot bestaan. Zet strepen tussen inleiding, middenstuk en slot.

• Probeer in het middenstuk deelonderwerpen te onderscheiden: lees van elke alinea het begin en het eind en ga op zoek naar kernzinnen. Maak daarbij gebruik van structurerende zinnen, als die er zijn. Zet strepen tussen de deelonderwerpen.

 

Stap 2: Globaal lezen

Stap 2:  inleiding

[2] De inleiding bestaat uit alinea 1 en 2. In alinea 1 trekt de auteur de aandacht met twee voorbeelden en hij introduceert daarna het onderwerp. In alinea 2 preciseert de auteur het onderwerp en aan het eind van de alinea spreekt hij een verwachting uit.

Stap 2: Globaal lezen

Stap 2: slot

[3] Het slot begint bij alinea 12. Het bevat de hoofd-gedachte (zie [19]) en een toekomstverwachting.

Stap 2: Globaal lezen

Stap 2:

[4] De dikke strepen geven de scheiding aan tussen de inleiding, het middenstuk en het slot.

Stap 2: Globaal lezen

Stap 2: middenstuk 

[5] Het middenstuk bestaat uit twee delen: voordelen van de taxidrone (al. 3 en 4) en nadelen (al. 5 t/m 11). De voor- en nadelen worden in structurerende zinnen aangekondigd: de voordelen in de eerste zin van alinea 3, de nadelen in de eerste zin van alinea 5. Elk deel is verdeeld in deelonderwerpen: zie de dunne strepen tussen de alinea’s die elk bij een ander deelonderwerp horen.

Stap 3: Precies lezen

• Ga na of je eerdere verwachtingen over de tekst bevestigd worden.

• Noteer (en markeer) woorden die je niet kent: achterhaal die via een woordraadstrategie of raadpleeg een woordenboek.

• Markeer van elke alinea de kernzin of de zinnen die samen de belangrijkste informatie geven.

• Markeer de signaalwoorden die een verband tussen alinea’s aangeven.

• Benoem de deelonderwerpen: noteer (in de linkermarge) informerende kopjes of vragen die in het betreffende tekstgedeelte beantwoord worden.

• Markeer functiewoorden (als die er zijn): woorden die de functie van (een deel van) een alinea aanduiden. (→ Handig! § 1.1 Begrippen Lezen) Als ze niet expliciet in de tekst staan, noteer functiewoorden die van toepassing zijn dan in de linkermarge; dat kan lang niet altijd.

• Markeer signaalwoorden die een belangrijk verband tussen (delen van) zinnen aangeven.

Stap 3: Precies lezen

Stap 3: onbekende woorden, kernzinnen en verbanden

[6] De uitdrukking ‘als zodanig’ ken je misschien niet. Als je de betekenis ook niet uit de context kunt afleiden, moet je een woordenboek raadplegen. Dat geldt ook voor de andere paars gemarkeerde woorden.

[7] De geel gemarkeerde zinnen zijn de kernzinnen van de alinea’s. Niet alle alinea’s hebben een kernzin, maar dan zijn wel de hoofd-zaken geel gemarkeerd.

[8] De blauw gemarkeerde woorden geven verbanden tussen alinea’s, deelonder-werpen of tekstdelen aan.

Stap 3: Precies lezen

Stap 3: deelonderwerpen

[9] In de eerste zin van alinea 3 worden enkele interessante voordelen aangekondigd. Het 

signaalwoord ‘bijvoorbeeld’ kondigt het eerste voordeel aan – en daarmee ook het eerste deelonderwerp: Weinig kosten voor infrastructuur.

[10] Het tweede deelonderwerp, Bewegingsvrijheid, herken je aan: het tweede voordeel in alinea 4.

Stap 3: Precies lezen

Stap 3: deelonderwerpen

[11] Het derde deelonderwerp: Veiligheidsrisico, is een nadeel. Het wordt aangekondigd in de eerste zin van alinea 5 en je kunt het afleiden uit de tweede zin van alinea 5.

[12] Alinea 6 hoort bij alinea 5: deze alinea geeft oorzaken van iets wat in alinea 5 genoemd wordt: de onveiligheid van kleinere vliegtuigen.

Stap 3: Precies lezen

Stap 3: deelonderwerpen

[13] De structurerende zin aan het begin van alinea 7 en het signaalwoord ‘Daarnaast’ geven aan dat er een tweede nadeel volgt (ook weer een deelonder-werp): Geluidsoverlast. Alinea 8 gaat ook over geluidsoverlast, dus die alinea hoort bij hetzelfde deelonderwerp.

[14] Aan het begin van alinea 9 wordt met het signaal ‘Een ander probleem’ een nieuw nadeel aangekondigd (ook weer een deelonderwerp): Hoog energieverbruik. Alinea 10 en 11 zijn opsommend verbonden met alinea 9. Dat kun je zien aan de signaal-woorden ‘Ook’ en ‘Daar komt bij’. Het gaat hier om drie oorzaken van een hoog energieverbruik.

Stap 3: deelonderwerpen

[14] Aan het begin van alinea 9 wordt met het signaal ‘Een ander probleem’ een nieuw nadeel aangekondigd (ook weer een deelonderwerp): Hoog energieverbruik. Alinea 10 en 11 zijn opsommend verbonden met alinea 9. Dat kun je zien aan de signaal-woorden ‘Ook’ en ‘Daar komt bij’. Het gaat hier om drie oorzaken van een hoog energieverbruik.

Stap 3: functies van alinea's

[15] De onderstreepte woorden in alinea 4, 6 en 9 geven de functie van die alinea of een deel ervan aan. 

[16] Alinea’s of delen daarvan waarbij de functie niet letterlijk genoemd wordt, zijn: het begin van alinea 2 (nuancering), alinea 5 (nadeel), alinea 7 (nadeel), alinea 12 (conclusie, zie ook [19]).

Stap 3: verbanden tussen (delen van) zinnen

[17] De groen gemarkeerde woorden duiden op belangrijke verbanden tussen (delen van) zinnen.

Stap 4: Analyse afronden

• Noteer de vaste tekststructuur van de tekst (als die er is). 

(→ Handig! § 1.1 Begrippen Lezen)

• Markeer de hoofdgedachte van de tekst of noteer die in eigen woorden.

• Noteer het (belangrijkste) tekstdoel.

• Noteer de tekstsoort.

Stap 4: Analyse afronden

Stap 4: vaste tekststructuur

[18] De termen ‘voordelen’ en ‘voordeel’ in de alinea’s 3 en 4 en ‘grenzen’, ‘problemen’ en ‘bezwaren’ (in alinea 5, 7, 9 en 12) geven aan dat de tekst een voor- en nadelenstructuur heeft.

Stap 4: Analyse afronden

Stap 4: de hoofgedachte, tekstdoel, tekstsoort

[19] De eerste en tweede zin van alinea 12 vormen de conclusie bij de gehele tekst. Het signaalwoord ‘dus’ in alinea 13 wijst ook op een conclusie, maar die wordt alleen getrokken uit alinea 12. De conclusie in alinea 12 lijkt op de hoofdgedachte van de tekst: Hoewel het gebruik van taxidrones meer nadelen dan voordelen heeft, gaan we ze stap voor stap steeds vaker zien. 

Uit deze hoofd-gedachte kun je het (belangrijkste) tekstdoel afleiden: informeren. De tekstsoort is dus uiteenzetting.

Wat gaan we doen?

1. Mededeling 
2. Stil lezen 
3. Uitleg stof + samen oefenen:  §4: stappenplan lezen 
4. Zelfstandig oefenen/ HW maken/ vragen stellen 
5. Evaluatie 

Zelfstandig oefenen/ HW maken/ vragen stellen 

Ga aan de slag met opdracht 2 en 3: tekst 2 blz 27 - 29

 

 

Wat gaan we doen?

1. Mededeling 
2. Stil lezen 
3. Uitleg stof + samen oefenen:  §4: stappenplan lezen 
4. Zelfstandig oefenen/ HW maken/ vragen stellen 
5. Evaluatie 

Evaluatie

Leg uit hoe een stappenplan je kan helpen bij het beter begrijpen van een tekst.