Module C2 inleiding

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Onvoorziene situaties in de zorg

Leerdoelen

Aan het einde van deze module kun je:

• de zv in een crisissituatie begeleiden
• aandacht en begrip tonen voor een zv in een crisis situatie
• samenwerken en overleggen met anderen in een crisissituatie
• instructies, richtlijnen en procedures opvolgen in een crisissituatie
• met druk en tegenslag omgaan in een crisissituatie

Module inhoud

• Crisissituaties ten gevolge van somatische problemen.
  
• Crisissituaties door onvoorziene situaties.
  
• Crisissituaties ten gevolge van gedragsproblemen.
  

Fijnmazig

Inleiding

In de beroepspraktijk maak je als verzorgende regelmatig onvoorziene situaties mee.

Dit houdt in dat de omstandigheden anders zijn dan waar je op voorbereid was. Het kan zijn dat je met een kleine aanpassing alsnog de geplande zorg kunt verlenen. Het komt ook voor dat je alle zeilen bij moet zetten om ervoor te zorgen dat de situatie niet uitmondt in een crisis.

Door jouw handelen kun je soms een crisis voorkomen, in andere situaties is een crisis onvermijdelijk en zul je daarnaar moeten handelen.

Voorbeelden onvoorziene situaties

Onvoorziene situaties in de zorg

In de zorg is geen enkele werkdag gelijk:

• Als verzorgende moet je er rekening mee houden dat de dagelijkse praktijksituatie anders is dan waar je op voorbereid bent.
• Wanneer je je als verzorgende openstelt voor wat er dagelijks op je pad komt en niet dwangmatig vasthoudt aan jouw planning, zal je merken dat je gemakkelijker met onvoorziene situaties om kunt gaan.

Voorbeelden crisissituatie

Crisissituaties in de zorg

Een onvoorziene situatie kan uitmonden in een crisissituatie, maar dat hoeft zeker niet het geval te zijn. Een crisissituatie is een noodsituatie, waarbij het functioneren van een stelsel ernstig verstoord raakt. Het kan gaan om allerlei stelsels, ook de mens is zo'n stelsel. 

Verschillende soorten crises

Persoonlijke crisis

Een persoonlijke crisis is een ernstige verstoring van iemands dagelijks leven, als gevolg van een emotioneel diep ingrijpende gebeurtenis.

• overlijden van een dierbare;
  
• ernstig ziek of lichamelijk beperkt raken;
• slachtoffer worden van een geweldsmisdrijf;
• slachtoffer worden van een ernstig ongeval.

Organisatiecrisis

Een organisatiecrisis is een plotselinge en onverwachte of onvermijdelijke noodsituatie die gevaar oplevert voor de medewerkers en/of zorgvragers van de organisatie.

• falende ICT
  
• brand
  
• langdurig personeelstekort
  
• financiële tekorten
  
• geweldsmisdrijf
  

Maatschappelijke crisis

Een maatschappelijke crisis is een plotselinge en onverwachte of onvermijdelijke noodsituatie, waarin de samenleving dusdanig ontwricht raakt dat vitale processen en voorzieningen uitvallen.

• aardbeving of overstroming;
  
• cyberaanval die het volledige financiële verkeer platlegt;
  
• economische crisis 
• pandemie die vele aspecten van een samenleving stillegt.

Kun je de drie overlevingsreacties benoemen?

Overlevingsreacties

Flight/Vluchten: je probeert weg te komen van de situatie.

Fight/Vechten: je verzet je of gaat letterlijk het gevecht aan.

Freeze/Verlamming of bevriezing: je kunt niet tot actie komen, je denken is verlamd, sommigen kunnen zelfs letterlijk niet bewegen, vluchten of vechten is niet mogelijk.

Fawn/Meebewegen: je verzet je niet, maar beweegt mee om de situatie zo snel mogelijk voorbij te laten gaan.

Verdedigingsmechanismen

Ontkenning en verdringing: We geven niet toe dat er een probleem is.

Vluchtgedrag, regressie en rationalisatie; Bij regressie keer je in stressvolle situaties terug naar het gedrag dat je als kind aannam op dit soort momenten. 

Projectie: Van projectie is sprake wanneer je eigenschappen of emoties van jezelf tracht te ontkennen, verbergen of verdringen door deze aan iets of iemand anders toe te schrijven. 

Reactie vorming en compenseren; Reactieformatie is een onaanvaardbare prikkel omzetten in het tegenovergestelde. 

Wat is volgens jou belangrijk bij het begeleiden van een zv in een crisissituatie?

Begeleiden van zorgvragers in een crisissituatie

• Afstemmen op de behoefte van de zorgvrager
  
• Stress
  
• Angst
  
• Verwardheid
  
• Onredelijke boosheid
  

Communiceren in een crisissituatie

• Maak, indien mogelijk, oogcontact 
• Geef korte, krachtige en duidelijke instructies
• Communiceer en geef instructies die wel mogelijk zijn
• Geef informatie over het incident
• Wees voorzichtig met informatie als je verwacht dat er paniek uit kan breken.
  

Voorkomen van crisissituaties

• Signaleren van een dreigende crisis
  
• Voorbereiden op crisissituaties
  
• Voorkomen van herhaling van crisissituaties
  

Escalatieladder

Omgaan met trauma's in de zorg

Kenmerken van een psychotrauma:

• veelvuldige herbeleving.
  
• vermijdingsreacties.
  
• verhoogde waakzaamheid.
  

Persoonlijke factoren bij het ontstaan van een trauma

• Persoonlijkheid.
  
• Balans tussen draagkracht en draaglast.
  
• Aan- of afwezigheid van sociale steun.
  
• Persoonlijke levensgeschiedenis en eerder opgelopen trauma's.
  

Gedrag wat voort kan komen uit een trauma

• schrikreacties, bijvoorbeeld bij aanraking;
• overgevoelig voor licht en/of geluid;
  
• overdreven reacties op onverwachte situaties en gebeurtenissen;
  
• somberheid, huilbuien
• bewust opzoeken van risico's en zelfbeschadiging;
• snel overspoeld, niet in staat emoties in de hand te houden.
• moeite met concentreren; 
• emotieloos, alles gebeurt op de automatische piloot; 
• ongeduldig; 
• gefrustreerd; 
• snel boos worden, tot woedeaanvallen toe; 
• snel overspoeld, niet in staat emoties in de hand te houden
• voortdurend gespannen, 'opgefokt' of gestrest;

Opdracht 2

Lees de theorie en maak de verwerkingsopdrachten in Thieme Meulenhof:

Communicatie en begeleiden n4 -

module 5 - Omgaan met onvoorziene situaties - Opdrachten

De lesstof die vandaag is behandeld is mij duidelijk

-4100

Volgende week:

De zorgvrager met een delier.