LES 4: Hofcultuur - Renaissance: Dans en Drama

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Dans en drama in de renaissance

A: Theater in Italie

B: Shakespeare

C: Dans

Dans en drama in de renaissance

Lees pagina 40 t/m 45 voor je aan de les begint.

Verwerk de stof in je samenvatting/overzicht.

Zoektocht naar de klassieke uitvoering

Theater op straat:

Commedia Dell'Arte

01:00-01:09

Middeleeuwen werden gekenmerkt door de mysterie-, passie en mirakelspelen.

02:33-02:37

Nieuw! Theater naar binnen halen!

02:48

Wat was nog meer nieuw?

1. Klassieke stukken in de moderne tijd plaatsen.
2. Stukken schrijven in eigen beheer.
3. Kerkelijke stukken in de eigen taal ipv Latijn
4. Klassieke stukken in de eigen taal ipv latijn

04:00

Waarom zag de gewone man zelden een voorstelling Erudite Komedie?

06:14

Noem 3 voorbeelden van theatervormgeving die in de renaissance nieuw waren of hernieuwd werden.

07:34

Leg in je eigen woorden uit wat Commedia dell'Arte is. Noem in ieder geval de woorden 'improvisatie'en 'lazzi'.

09:35

Wat voor personages horen niet bij de 3 categorieen personages in de Commedia?

1. Geliefden
2. Schurken
3. Knechten
4. Meesters

Theatro Olympico

(p. 28)

Grieks theater

(p. 15)

Kijk en Vergelijk

De reanaissance theaters waren gebaseerd op de klassieke theaters zoals beschreven door Serlio op basis van de geschriften van Vitruvius. 

Noem 2 grote verschillen tussen het griekse theatergebouw en het Teatro Olympico

Woordweb

Bekijk het filmpje nogmaals. Waaruit blijkt dat deze Oeidipus van Toneelgroep Amsterdam zich in deze tijd afspeeld?

info Oedipus

Oedipus is een toneelstuk van de griek sophocles (496-406 v Chr.)

Het vertelt het verhaal die de moordenaar van zijn vader zoekt, hij blijkt dat echter zelf te zijn. Als hij daar achter komt, is hij ook al met zijn moeder getrouwd. Oeidipus steekt zichzelf uiteindelijk de ogen uit. 

B: Commedia Dell'Arte

Commedia Dell'Arte is  volkstoneel dat ontstaat uit het reizende theater op straat. Commedia Dell'Arte bestaat uit geïmproviseerd spel rondom een vaste rode draad met vaste karakters onderbroken door Lazzi.

Het succes van de vaste types binnen de commedia dell'arte heeft alles te maken met de voorspelbare karakters. Leg uit waarom dit bij het publiek zo populair is.

Wie is wie? Kijk eventueel het filmpje terug. Zorg ervoor dat je 4 personages kun benoemen en beschrijven!

Lazzi zijn komische vaak acrobatische tussenscenes

Benoem 2 kenmerk van de commedia dell'Arte op spelgebied (S) en 1 kenmerk op gebied van vormgeving (V)

Doel behaald?

1: Je kunt de verschillen in de 2 renaissance theatervormen van Italie beschrijven en herkennen.

2: Je kunt het theater plaatsen in de context van de tijd.

3: Je kunt theatergebouwen beschrijven en herkennen.

4: Je kent personages van de Commedia Dell Arte en de begrippen: Lazzi, improvisatie, erudite Komedie t.o.v. Tragedie

Elizabethaans Theater

Zelf aan de slag.

Werk VOOR volgende les het gedeelte over Shakespeare door.

Kenmerken Engels theater 17e eeuw

Vaste theaters i.p.v rondreizend.

Theater is voor alle lagen van de bevolking.

Gezelschappen worden beschermd door de adel.

Gezelschappen hebben hun eigen theatergebouw.

The Globe

• Gebouwd 1598
• Buiten de stad London        

• Alle stukken van Shakespeare speelden hier
• Brandde af in 1613, tijdens het stuk Henry IVV
   (door de gevolgen van een toneelkanonschot)
• Plaats voor 3000 mensen van alle rangen en standen

Leg uit waarom de theaters buiten de stad werden gebouwd.

William Shakespeare

• Eerste moderne toneelschrijver

         - geen herhaling van klassieke schrijvers, eigen stukken

         - stukken niet gebaseerd op religieuze verhalen

         - tijdloze, universele thema's: menselijk

• Hij schreef: tragedies, komedies, romantische drama's
• Invloed op Engelse taal
• Maar vooral, een leerschool voor het leven:

macht, afgunst,  achterbaksheid, verleiding, twijfel, waanzin, beïnvloeding, hartstocht, dromen.

Shakespeare: nog steeds modern

Veel moderne versies van zijn verhalen: "adaptaties".

Waarom? - Zijn verhalen zijn tijdloos // herkenbare problemen.

Vooral films, bijvoorbeeld: 

- Lion King = Hamlet

- 10 things I hate about you = Temmen van de feeks

Vormgeving v.s. Taal

De rondtrekkende toneelgezelschappen verplaatsen met behulp van hun mecenassen (beschermheren zoals Lord Chamberlain) naar houten theaters. Toneel wordt steeds populairder. In Londen staat een reconstructie van het Globe-theater zoals dit eruit heeft gezien rond 1600. Bekijk het volgende fragment van Midzomernachtsdroom in dit herbouwde Globe-theater.

Bij engelse toneelstukken is er vaak een verteller die voordraagt waar de scène zich afspeeld. Leg adhv de aankleding van het podium uit waarom toneelschrijvers de omgeving zo uitgebreid beschrijven.

Waarom passen improviserende toneelspelers niet meer bij het type toneelstukken dat Shakespeare schrijft?

Noem 2 dingen die Shakespeare niet wil zien/horen bij het spel van de acteurs.

FEITJE

Justin Bieber was een van de eersten die het woord swag gebruikte in onze tijd.

Shakespeare was hem echter 4 eeuwen voor:

'Swagger' = op een uitdagende manier rondlopen

Doelen gehaald?

Je kunt het ontstaan van het theater in Engeland duiden en beschrijven.

Je kent de kenmerken van het Elizabethaanse theater en benoemen en kan haar invloed op het hedendaagse theater beschrijven.

Je weet waar Midzomernachtsdroom over gaat.

meer ofenen? zie de groene oefenvragen als je verder klikt!

Renaissance: dans

Hofdans: gezelschapsdans

• Uitgevoerd tijdens intermezzi: tussen de gangen door. 
• Sociale aspect belangrijk: ontmoeten, beleefdheid, plezier, flirten.
• Suite: reeks dansen, vaak van rustig naar druk.
  Dansen hebben eigen tempo en maatsoort. 

• Voorbeelden  van dansen in een suite: 

- basse danse (langzaam, statig, zonder sprongen)

- volta (wilde dans, sprongen, vrouw wordt opgetild)

- verder: moresca, saltarello, pavane, gaillarde. 

Dansen hebben eigen tempo en maatsoort. 

Hofdans: theatraal

• Soms richting totaaltheater (voorloper van opera): 
• Hovelingen dansen zelf, naast beroepsdansers. Technisch niet hoogstaand (beperkt door kleding / schoenen)

• Kunnen dansen = statusverhogend!

• Figuurdans (theaterdans): patronen over 
• de vloer, goed te zien door de vorst (die hoog zit). Ook 'balletti' genoemd. 
  

Oefenen

onderstaande vragen kun je gebruiken bij het oefenen voor de toets.

Waaraan kun je zien dat de voorstelling zich in onze tijd afspeeld?

Waarom kiest een maker er (in de renaissance of in 2021) voor een voorstelling in de huidige tijd af te laten spelen?

Wat waren de grote veranderingen in het renaissance-theater ten opzichte van het middeleeuwse theater?

00:00-00:05

Bekijk het filmpje

Het filmpje van het NNT is een trailer voor de voorstelling Midzomernachtsdroom. Benoem 2 spel- en/of tekstkenmerken waarin de stijl verschilt van de Elizabethaanse speelstijl.

Shakespeares stukken worden nog steeds meer dan die van andere schrijvers veel opgevoerd en verwerkt in films. Bedenk twee redenen waarom dit zo is.

Tekst

Tekst

vraag

Sleep de voorstellingen naar het juiste decor volgens Serlio.

Komisch Decor

Satyrspel Decor

Tragedie Decor