theater

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

Theater 

Kunst algemeen Hofcultuur 

zestiende en zeventiende eeuw

Theater 

Tijdens de renaissance wordt in Italië volop onderzoek gedaan naar de klassieken. Zo ook op het gebied van theater. De klassieke theaterstukken zijn bewaard gebleven, maar er is geen kennis over hoe de uitvoering (enscenering en spel) er echt uitzag. Gedurende de 16e eeuw worden er verwoede pogingen gedaan om de klassieke stukken weer op de oorspronkelijke wijze op te voeren. Er worden zelfs speciale theaters gebouwd.

Teatro Olimpico

In Vicenza (Italië) probeert de Accademia Olimpico de klassieke kunst (met name theater en literatuur) in hun stad weer tot leven te brengen. Daartoe wordt het Teatro Olimpico gebouwd door de architect Palladio. Hij baseert zijn ontwerp op de regels voor de decors die Sebastiano Serlio heeft beschreven. Serlio onderscheidt verschillende decors voor de 3 klassieke theatervormen: komedie, tragedie en satyrspelen.

Tragedie 

Voor tragedie bestaat het decor uit een klassiek stadsgezicht . Of zoals Serlio zegt: 'Gebouwen voor tragedies moeten gemaakt worden voor belangrijke personages, want die daden van liefde, vreemde avonturen en wrede woorden (zoals in klassieke en moderne tragedies te lezen zijn) vinden altijd plaats in de woningen van grote heren, hertogen, vorsten en koningen. Daarom moet u in zulke gevallen alleen maar statige huizen toepassen.'

decor voor een klassiek tragedie, aldus Serlio

Komedie

Het decor voor komedie is een combinatie van renaissance-architectuur  en gotiek. Serlio schrijft daar het volgende over: 'Het eerste toneel is komisch, aangezien de huizen voor burgers kleinere afmetingen moeten hebben en vooral mogen een bordeel, of huis van lichte zeden, een herberg en een kerk niet ontbreken.'

decor voor een komedie, aldus Serlio

Satyrspel

Het satyrspel speelt zich af in de natuur en krijgt daarom een natuurlijke omgeving.

Serlio schrijft hier het volgende over: 'Satyrische taferelen moeten satyrspelen voorstellen, waarin u al die dingen moet plaatsen die onbeschaafd en landelijk zijn -daarom sprak Vitruvius over scènes vol bomen, wortels, gras, heuvels en bloemen met wat landelijke behuizingen. stmatige dingen geschilderd worden, zo moet u ook met bomen, gras en andere dingen doen.'

decor voor een satyrstuk, aldus Serlio

Teatro Olimpico

Het Teatro Olimpico heeft een vaste toneelwand met openingen die uitzicht bieden op een straat. Deze straat is deels 3d uitgevoerd, maar ook deel geschilderd. Palladio baseerde zijn theater op wat er bekend was over de klassieke theaters. Deze kennis ontleende hij aan de geschriften van Vesuvius en ruïnes van klassieke theaters. Het publiek zit in een halve cirkel voor het podium. 

Het Teatro Olimpico is bedoeld voor de uitvoering van klassieke tragedies. Leg uit waarom de achterwand en coulissen passen binnen Serlio's regels.

Romeins theater in Orange, Frankrijk

Bekijk de afbeeldingen van Teatro Olimpico en het theater in Orange. Noem twee aspecten van de vorm waarom het Teatro Olimpico overeenkomt met een theater uit de oudheid.

Commedia dell'arte 

Terwijl men in theater probeert het klassieke theater weer tot leven te brengen, komt op straat een nieuwe theatervorm tot stand: de commedia dell'arte. Dit straattoneel kent geen vaste regels, de acteurs improviseren hun tekst. Centraal staat de liefde tussen 2 jonge mensen. Een belangrijke rol is er voor de 'maschere' (de maskers), karikaturen die in alle commedia dell'arte voorstellingen terugkeren. Deze voorstellingen worden gegeven door rondtrekkende gezelschappen.

Het succes van de vaste types binnen de commedia dell'arte heeft alles te maken met de voorspelbare karakters ervan. Leg uit waarom deze zo succesvol zijn bij het publiek.

Elizabethaans theater 

In het 16e eeuwse Engeland ontstaat een bloeiende theatercultuur. Er bestaan vrije gezelschappen met vaak een vaste speelplek. Er worden namelijk meerdere vaste theaters gebouwd in Londen en Londenaren zijn verzot op het theaterbeozek. Het publiek komt uit alle lagen van de samenleving.

Elizabethaans theater 

Shakespeare is al tijdens zijn leven een grote naam in het Engelse theater. Hij schrijft een geheel eigen repertoire, dat geen kopie meer is van klassieke theaterstukken. Zijn stukken worden overal in Europa opgevoerd. 

In Engeland komt het theater tot bloei in publieke theaters, in plaats van aan de hoven zoals in Italië en Frankrijk. Leg uit wat dit betekent voor de samenstelling van het publiek en leg uit welke invloed dit heeft op de stukken.