§2.3 Ruimte voor de rivier deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

§2.3 Ruimte voor de rivier deel 1

Lesprogramma

We kijken vandaag naar de diverse maatregelen die Nederland heeft genomen om onze rivieren meer ruimte te geven.

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

(11) de doelstellingen en maatregelen van
       "Ruimte voor de Rivier" benoemen, verklaren en herkennen;

Noem 2 maatregelen die de vertragingstijd verkorten.

In welk seizoen is het debiet het laagst?

1. Zomer
2. Herfst
3. Winter
4. Lente

In de grafieken zie je het regiem (schommelende waterstanden)
 van drie rivieren. Welk type rivier hoort bij elke grafiek? (Debiet -> hoeveelheid water in m³   die op een bepaald moment een plek in de rivier passeert) 

Gletsjerrivier

Regenrivier

Gemengde rivier

Geef een oorzaak waardoor klimaatverandering bijdraagt aan het onregelmatiger worden van het regiem van rivieren.

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

Uiterwaard verbreding voor meer veiligheid bij hoofwater.

Zuid-Limburg, Borgharen

Benodigde voorkennis 

Je weet wat dijkverzwaring en verhoging is;
Je weet wat terpen zijn;
Je weet wat binnen- en buitendijkse gebieden zijn;
Je weet waarom internationale samenwerking noodzakelijk is;

VCV

Dijkverzwaring

Nadelen te hoge dijken

Na 1995...

• Eerst Deltaplan voor de Grote Rivieren
• Daarna De Wet op de waterkering
• Daarna Ruimte voor de rivier

Het grote plaatje - zie ook atlas

Binnen- en buitendijkse gebieden

Buitendijkse maatregelen

1. Rivierbedverruiming

2. Rivierbedverdieping

3. Uiterwaardvergraving

4. Nevengeul

5. Kribverlaging

6. Dijkverlegging

7. Obstakelverwijdering

Binnendijkse maatregelen

8. Retentiebekken

9. Noodoverloopgebied

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

Wat?	Maken 1, 2 en 4
Hoe?	in je tweetal of alleen
Tijd?	20 minuten
Klaar?	Dan ga je alvast §2.3 goed doorlezen.

Aan de slag!