2.3 Ruimte voor de rivier

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Waterbeheer & Ruimte voor de rivier

Aan het einde van de les...

• Weet je wat waterbeheer is;
• Weet je het verschil tussen waterkwaliteit en kwantiteit;
• Kan je de doelstellingen en maatregelen van "Ruimte voor de Rivier" benoemen, verklaren en herkennen.

Waterbeheer

Het regelen dat er geen wateroverschot of -tekort ontstaat.

In Nederland hebben we

Rijkswaterstaat en waterschappen die waterbeheer op zich nemen.

Rijkswaterstaat:

bouw dijken

grote projecten

Kwantitatief waterbeheer

Waterbeheer dat gaat over de hoeveelheid water

• Dijken
• Terpen
• Stuwen
  
• Sluizen 

Kwalitatief waterbeheer

Waterbeheer dat gaat over de kwaliteit van het water

• Wetgeving rondom afval

• Zuiveringsinstallaties

Waterkwantiteit

Met sluizen, stuwen en gemalen zorgen we ervoor dat de hoeveelheid water, de waterkwantiteit, op peil blijft.

Waterkwaliteit

Afvalwater mag niet in het oppervlakte water terecht komen. Dit water wordt eerst schoongemaakt.

Kwantitatief of kwalitatief waterbeheer

1. Kwantitatief
2. Kwalitatief

Kwantitatief of kwalitatief waterbeheer

1. Kwantitatief
2. Kwalitatief

Kwantitatief of kwalitatief waterbeheer

1. Kwantitatief
2. Kwalitatief

Ruimte voor de rivier

Beperkingen dijkverzwaring

Waarom kan je een dijk niet oneindig 

hoog en breed maken?

De dijk zal uiteindelijk onder zijn eigen gewicht wegzakken in de slappe ondergrond.

Wat dan wel?

Beleid "Ruimte voor de Rivier"

Vier doelstellingen

1. Verlagen overstromingsrisico

2. Verbeteren leefbaarheid 

3. Versterken van de landbouw

4. Verbeteren natuur

Het grote plaatje

Project: Grensmaas

Wat is hier gebeurd?

En 

Hoe helpt dit Nederland veiliger te maken?

Wat is hier gebeurd?

Binnen- en buitendijkse gebieden

Buitendijkse maatregelen

1. Rivierbedverruiming

2. Rivierbedverdieping

3. Uiterwaardvergraving

4. Nevengeul

5. Kribverlaging

6. Dijkverlegging

7. Obstakelverwijdering

Binnendijkse maatregelen

8. Retentiebekken

9. Noodoverloopgebied

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

Krib

Dijkverhoging

Terp

Dijkverlegging

Uiterwaardvergraving

Kribverlaging

Obstakelverwijdering

Zomerbedverdieping

Kribben

Delta

Stuw bij Driel

Maeslantkering

Estuarium

Delta-werken

Welke maatregel van het plan Ruimte voor de rivier wordt in de afbeelding toegepast?

1. kribben verlagen
2. nevengeul graven
3. rivierbed verdiepen
4. uiterwaard uitgraven