3.6 Het parlement controleert

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Welkom in de les

Planning

1	Nakijken vraag 11 op blazijde 88 van je werkboek
2	Uitleg § 3.6 : 'Het parlement controleert'
3	Maken vragen

11

Volgorde aanloop en traject kabinetsformatie:

• 7: aflopen regeringtermijn / kabinetscrisis
• 5:campagne
• 6: verkiezingen
• 3: debat uitslag / informateur
• 9: bekijken samenwerkingsmogelijkheden
• 2: beleidsafspraken
• 1: ministers/staatssecretarissen
• 4: kabinet is klaar
• 8: debat over regeringsverklaring

3.6 Het parlement controleert

Lesdoel:

Je kunt herkennen en uitleggen op welke manier het parlement haar macht uitoefent.

?

Parlement: 

• 1e en 2e kamer = Staten-Generaal

Regering:

• Koning en ministers

Kabinet:

• ministers en staatssecretarissen

Parlementaire democratie

Het parlement = Staten Generaal =

Tweede Kamer (150) en Eerste Kamer (75)

Tweede kamer (150)

• Direct gekozen
• Wetsvoorstellen: indienen, goedkeuren/afkeuren en veranderen
  

Eerste kamer (75)

• Indirect gekozen
• Wetsvoorstellen: goedkeuren/ afkeuren (NIET indienen /veranderen)
  

Fracties

Alle Kamerleden worden namens een bepaalde partijen gekozen en behoren tot een fractie (van die partij).

Een fractie = de groep vertegenwoordigers van een politieke partij in een gekozen orgaan.

TRIAS POLITICA

De scheiding van de macht noemen we Trias Politica:

• Wetgevende macht: het parlement.
  
• Uitvoerende macht: de ministers.
  
• Rechtelijke macht: de rechters.
  

Oppositiepartijen en coalitiepartijen

Trias Politica

Parlement

ministers

rechters

Macht van het Parlement

Taken van het parlement:

1.    (Mede)wetgeving.
2.    Controleren van de regering.

1e en 2e kamer wetgevende rechten:

• Stemrecht
• Budgetrecht
  

Extra wetgevend rechten 2e kamer:

• Recht van initiatief
• Recht van amandement
  

1e en 2e kamer controlerende rechten

• Het recht om vragen te stellen
  
• Het recht om een motie in te dienen
  
• Het recht van interpellatie
• Het recht van onderzoek en enquête
  

Taken van de regering/kabinet

1. Dagelijks bestuur van het land

2. (mede)wetgeving

Taken van het parlement

1. Controleren van de regering

2. (mede)wetgeving

Hoe komt een wet tot stand?

1. Bekijk bron 18 (blz. 94 lesboek)
2. Maak opdracht 9 (blz. 91 werkboek)
   

9 a/b/c

• a :  een regeling die tot stand gebracht wordt door regering en Staten-Generaal  (1e en 2e kamer) via de regels van de grondwet
• b: stap 2
• c : beide: staatsecretarissen bij opstellen wet - tweede kamer bij aanpassen 

9 d/e/f/g

• d :  dan gaat het terug naar de minister
• e: de tweede kamer stemt over de wijzingen/aanpassingen (= amendenten) en stemmen opnieuw over de wet
• f: bij een meerderheid van de stemmen (76)
• g: de wet is alleen geldig als hij de wet ondertekend!

Wie doet wat?

• Stemt over wetsvoorstellen: Tweede kamerlid
• Ondertekent wetten: Koning en minister
• Schrijft de troonrede: Minister
• Zit in de regering: Koning en minister
• Debatteert: Tweede kamerlid
• Bestuurt: Minister
• Wordt gekozen: Tweede kamerlid
• Mag een eigen politieke mening niet uitspreken: Koning
• Mag een wetsvoorstel indienen: Minister en Tweede kamerlid
• Is inhoudelijk betrokken bij de totstandkoming van een wet: Minister

+ (mede)wetgevend

Trias Politica

Vraag: 

Waarom kan een minister niet lid zijn van de Tweede Kamer?

Poldermodel

Poldermodel

'Polderen'

De eerste Nederlandse polders ontstonden in de 11e eeuw. In deze tijd werden er al dijken om een gebied geplaatst, waarna dit gebied werd leeggepompt om extra land te winnen. De term 'poldermodel' komt van de samenwerking die nodig was om het water buiten de nieuwe polders te houden.

Huiswerk 

werkboek: 90-93

lesboek: 92-95

vragen: 

1-2-5-7-8-9-10-11

Huiswerk

werkboek: 90-93

lesboek: 92-95

vragen:

1-2-5-7-8-10-11

Het kabinet kan een wet goedkeuren of afkeuren.

1. Waar.
2. Niet waar.

Een minister kan ook in de Tweede Kamer zitten.

1. Waar.
2. Niet waar.

Wie heeft er meer macht?
De regering of het parlement?
Waarom?

Wie heeft er meer macht?
Tweede Kamer of Eerste Kamer?
Waarom?

Wie heeft er meer macht?
Coalitie of oppositie?
Waarom?