5V Thema 5 BS 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Bouw, ontwikkeling en groei

5V

Thema 5

BS 1

Vandaag

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven  hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn

Programma:

1. Plantgroei timelaps

2. Bouw planten

3. Groei en ontwikkeling (lengte- en diktegroei)

4. Plastiden

Anatomie en weefsels van planten

Bouw (afhankelijk van omgeving):

• wortels
• stengels
• bladeren

Weefsels:

• dekweefsel
• vaatweefsel: hout- en bastvaten

      --> houtachtige: in jaarringen

      --> kruidachtige: in bundels

• vulweefsel

Blad

Hoe zie je wat de bovenkant is?

Houtvaten en bastvaten gebundeld in vaatbundels in blad (nerven).

Waarom is het vulweefsel groen getekend?

Groei

• Delingen in meristeem toppen van stengels en wortels (groeipunten)
• Diktegroei: cambium
• Celstrekking en celspecialisatie één van twee dochtercellen stamcel
• afb. 3 in boek

Celstrekking

mitose...:groei dochtercellen worden net zo groot als de moedercel

Cambium

• Ringvormig meristeem (diktegroei)
• Houtcellen naar binnen, bastcellen naar buiten
• Kunnen vaten vormen
• Afb. 5 in boek: celdeling

Houtvaten en bastvaten

• Houtcellen maken secundaire celwanden van cellulose en lignine, dwarswanden verdwijnen. Cellen verdwijnen, celwanden blijven
• Bastvaten krijgen openingen tussen cellen, celkernen verdwijnen. Uiteindelijk verdwijnen cellen, vaten klappen in

Bastvaten en houtvaten

Jaarringen

• Voorjaarshout: wijde houtvaten met dunne wanden
• Zomerhout: nauwe houtvaten met dikke wanden --> extra stevigheid vanwege extra watertransport
• Jaargrens: tussen het donkere zomerhout en het lichte voorjaarshout
• Niet in de bast, want de bastvaten worden snel samengedrukt

Plastiden

= celorganel met functie in:

• Fotosynthese (chloroplast)
• Insecten lokken (chromoplast)
• opslaan van reservestoffen (leukoplast: zetmeel, olie of eiwitten)

Vorming uit proplastiden (in meristeem)

Plastiden kunnen in een ander type overgaan 

--> afhankelijk van omstandigheden

Met behulp van een houtboor werd een uitgeboorde kern van een nog levende boom bestudeerd. Van deze kern werd een schematisch tekening gemaakt (zie afbeelding hiernaast). Bij welke nummers bevinden zich jaargrenzen?

1. 1 en 5
2. 2 en 6
3. 3 en 7
4. 4 en 5

Met behulp van een houtboor werd een uitgeboorde kern van een nog levende boom bestudeerd. Van deze kern werd een schematisch tekening gemaakt (zie afbeelding hiernaast). De jaarring in het midden is in 2017 gevormd. Bij welk nummer staan de cellen die in de zomer van 2016 zijn gevormd?

1. 1
2. 3
3. 5
4. 7

Met behulp van een houtboor werd een uitgeboorde kern van een nog levende boom bestudeerd. Van deze kern werd een schematisch tekening gemaakt (zie afbeelding hiernaast). In welke richting bevindt zich de kern (p of q)? En in welke richting bevindt zich het cambium? Leg je antwoord uit.

Houtvaten liggen in jaarringen

1. Kruidachtige stengels
2. Houtachtige stengels
3. Zowel kruidachtige als houtachtige stengels
4. Houtvaten liggen nooit in jaarringen

Vormt de buitenzijde van een plant en beschermt tegen waterverlies en infecties.

1. Vaatweefsel
2. Dekweefsel
3. Vulweefsel
4. Grondweefsel

Het vulweefsel wordt ook wel.....

1. Dekweefsel genoemd
2. Vaatweefsel genoemd
3. Cytoplasma genoemd
4. Grondweefsel genoemd

Afsluiting

Lezen:

BS 1 

Maken:

BS 1 opdr. 1, 3 en 8

Volgende les

Transport in planten

Kun je: beschrijven hoe lengte en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt?