Grammatica zinsdelen H5 en 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom bij Nederlands

Brugklas havo/vwo

Grammatica zinsdelen

Programma

- Leerdoelen

- Korte herhaling pv, zinsdelen, ow, wg en lv

- Uitleg meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling

- Oefenen ontleden

Leerdoelen

- Ik kan het meewerkend voorwerp in zinnen vinden.

- Ik kan de bijwoordelijke bepaling in zinnen vinden. 

Welke zinsdelen zijn juist benoemd:
De politie heeft op de A2 veel boetes uitgedeeld.

1. De politie = ow
2. heeft uitgedeeld = pv
3. op de A2 = lv
4. veel boetes = lv

Maak zinsdelen en sleep ze naar de juiste plek. 

Zinsdeel 1

Zinsdeel 2

Zinsdeel 3

Zinsdeel 4

Zinsdeel 5

Ik

maak

straks

mijn

opdrachten

wel

Uitleg meewerkend voorwerp

In een zin met een lijdend voorwerp kan ook een meewerkend voorwerp (mv) staan. Het mv geeft aan voor wie/wat iets bestemd is. 

Het mv hoort vaak bij woorden die iets 'vertellen' of 'geven'.  

| Mama | heeft | mijn zusje | een groot cadeau | toegestuurd.|

       ow      pv/wg         mv                       lv                                   wg

Uitleg meewerkend voorwerp

Let op: 

- Het mv kan beginnen met aan of voor, maar dit hoeft niet. Als het zinsdeel niet met aan of voor begint, kan je het er vaak voor denken. Als aan of voor wél in de zin staat, kun je het weglaten. 

- Het meewerkend voorwerp is meestal een levend wezen of instantie (organisatie/dienst). 

Uitleg meewerkend voorwerp

Voorbeelden:

- | Julia en Kim | gaven | een cadeautje | aan hun moeder.|

- | Ik | vroeg | het | (aan) haar.|

- | Mijn vriend | geeft | de poes en de hond | hun eten.|

- | Zij | laat | al haar geld | na | aan goede doelen.|

Benoem het mv:
Bij de opening van de schouwburg hebben ze alle bezoekers een drankje aangeboden.

1. Bij de opening van de schouwburg
2. ze
3. alle bezoekers
4. een drankje

Benoem het mv:
Hem geef ik niets.

1. Hem
2. geef
3. ik
4. niets

Oefenen met ontleden

Belangrijk: check voordat je besluit of je het benoemen van zinsdelen lastig of gemakkelijk vindt, hoe goed je daadwerkelijk kan ontleden. (80% beheersingsgraad - zonder verbeteren)

mv: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-2-meewerkend-voorwerp/

Oefenen ontleden

Pas de theorie toe en maak de volgende opdrachten:

- Paragraaf 9: opdracht 1, 2, 3, 4, 5 en 6 bladzijde 220-221.

Lastig? Extra oefenen in De Brug op Nieuw Nederlands online.

Goed in ontleden? Sla opdr.  3 over, maak 1, 2, 4, 5 en 6. Ga verder met paragraaf 11. 

Uitleg bijwoordelijke bepaling 

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) geeft extra informatie in een zin. Vaak kun je deze informatie weglaten. Een bwb geeft antwoord op vragen als: Hoe?, Hoelang?, Hoever?, Waar?, Waardoor?, Waarheen?, Waarom?, Waarover? en Wanneer?

Vb: Waarom | heeft | Cis | zoveel troep | in de garage | staan.|

            bwb       pv/wg    ow            lv                       bwb                  wg

Bedenk een aantal groepen woorden die een bwb zouden kunnen vormen.

Uitleg bijwoordelijke bepaling

Let op: 

- Alle vraagwoorden waarmee je een bwb kan vinden, zijn ook bwb! (Waar, wanneer, waarom, hoe etc.)

- Woorden die een zekerheid/onzekerheid aangeven zijn ook bwb: niet, wel, misschien, absoluut, natuurlijk, waarschijnlijk etc.

- In een zin kunnen één, geen of meerdere bwb's voorkomen. 

Uitleg bijwoordelijke bepaling

Zo vind je bijwoordelijke bepalingen:

1. Zoek de persoonsvorm en deel de zin op in zinsdelen. 

2. Benoem het ow, wg, lv en mv. 

3. Bekijk welke zinsdelen nog over zijn. Geven deze zinsdelen antwoord op vraagwoorden, zoals Hoe?, Hoelang?, Wanneer?, 

Waar?, Waardoor?, Waarom? Ja? Dan is het een bwb. 

           Let op: gebruik geen Wie? of Wat? !

Wie/wat is de bwb:
Waar heb je die broek gekocht?

1. Waar
2. heb
3. je
4. die broek

Wie/wat is de bwb?
Na afloop van het debat moesten leerlingen helpen bij het opruimen van de stoelen.

1. Na afloop van het debat
2. moesten helpen
3. leerlingen
4. bij het opruimen van de stoelen

Wie/wat is de bwb?
In deze rustige week voor Pasen gaan we een paar dagen naar de Ardennen.

1. In deze rustige week voor Pasen
2. een paar dagen
3. naar de Ardennen
4. geen bwb

Oefenen met ontleden

Belangrijk: check voordat je besluit of je het benoemen van zinsdelen lastig of gemakkelijk vindt, hoe goed je daadwerkelijk kan ontleden. (80% beheersingsgraad - zonder verbeteren)

bwb: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-2-bijwoordelijke-bepaling/

Oefenen ontleden

Pas de theorie toe en maak de volgende opdrachten:

- Paragraaf 11: opdracht 1, 2, 3, 4 en 5 bladzijde 224-225.

Lastig? Extra oefening in De Brug op Nieuw Nederlands online.

Goed in ontleden? Sla opdr. 1 en 3 over, maak opdr. 2, 4 en 5. Maak een zelftest op cambiumned.nl om te checken of je alle zinsdelen voldoende snapt. 

Meten = weten

Kijk je opdrachten goed na!

Check lesdoelen

Maak in de volgende volgorde een zin:

 bwb – pv/wg – ow – lv – bwb – wg – wg.

Tip

Maak voor jezelf een stappenplan van hoe je alle zinsdelen kan vinden. 

1. Zoek de pv. Verander de zin van tijd of getal. 

2. Deel de zin op in zinsdelen. Hussel de zin. 

3. Zoek het onderwerp. Wie/wat + pv?

4. Zoek het werkwoordelijk gezegde. Alle werkwoorden in de zin

.....