Ethiek - 5. Deontologie - Kant

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Hoe bepaal je volgens het utilitarisme concreet of een handeling meer geluk of lijden oplevert?

Wat is precies het verschil tussen het epicurisme (hedonisme) en het utilitarisme van Bentham?

Mag je volgens de categorische imperatief van Kant liegen tegen je kleine broertje over het bestaan van Sinterklaas?

1. Ja, iedereen wordt daar gelukkiger van
2. Nee, liegen mag nooit
3. Ik weet het niet

Mag je volgens het utilitarisme liegen tegen je kleine broertje over het bestaan van Sinterklaas?

1. Ja, iedereen wordt daar gelukkiger van
2. Nee, liegen mag nooit
3. Ik weet het niet

universalistisch& onpartijdig

hedonistisch

categorische imperatief

intrinsieke waarde: geluk

intrinsieke waarde: goede wil

intrinsieke waarde: genot

greatest happiness principle

de dood gaat ons niet aan

Waarom heet Kants deontologie een plichtsethiek?

De categorische imperatief

1. Handel slechts volgens die maxime, waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat zij een universele wet wordt.
2. Handel zo dat je de mensheid, zowel in jezelf als in de ander, altijd tegelijkertijd als doel op zichzelf gebruikt, en nooit louter als middel.

Kun je voorbeelden geven van hoe mensen in de wereld gebruikt worden als middel tot een doel en niet als een doel in zichzelf?

Zou Elvira, volgens Kant, mogen liegen tegen de moordenaar om Tony te beschermen tegen hem?

1. Ja, want liegen mag wel als je de mensheid in de ander als doel op zich gebruikt.
2. Nee, want de maxime van liegen kan geen algemene wet worden, want dat leidt tot een contradictie.
3. Ja, want dan redt ze Tony, en de maxime van iemand redden kan zonder contradictie een algemene wet worden.
4. Nee, want dan gebruikt Elvira de moordenaar louter als middel en niet als doel op zichzelf.

Problemen met Kant

--> de absolute morele wet leidt soms tot tegenintuïtieve conclusies (VB niet mogen liegen tegen moordenaar)

--> moreel narcisme: zolang jij zelf volgens de goede maximes handelt, maakt het geluk van anderen / de wereld / dieren niet uit

              --> dit lijkt een egoïstische ethiek

--> is zo'n strenge morele wet realistisch?

Fundering voor de metafysica van de zeden (1785) 

- Kants eerste ethische werk (de tweede is de Kritiek van de Praktische Rede, 1788)

- Doel van het boek: zoektocht naar achterliggende principes in de ethiek.

- Uitkomst zoektocht: De goede wil is de enige intrinsieke waarde. 

- Revolutionair, want: rechtvaardiging van een handeling ligt bij Kant voor het eerst in de mens zelf (autonoom) ipv buiten de mens (heteronoom), zoals je bij het utilitarisme bijv. zag

Fundering voor de metafysica van de zeden (1785)

De goede wil, geleid door de rede, houdt zich aan de morele wet       

    --> plichtethiek (deontologie: deon = plicht)

En dus:

"Dit goede is reeds aanwezig in de persoon zelf die daarnaar handelt, en moet niet pas van het effect verwacht worden." (p. 3)

     --> intentionalisme