Grammatica herhaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Nederlands grammatica zinsdelen

Leerdoelen zinsdelen benoemen:

Je kunt:  

- Een zin in zinsdelen verdelen;

- Benoemen wat de persoonsvorm en het onderwerp is in de zin;

- Benoemen wat het lijdend voorwerp, het meewerkend voorwerp, de bijwoordelijke bepaling is;

- Aangeven of er een werkwoordelijk gezegde in de zin zit, of een naamwoordelijk gezegde.

Verdeel de zin in zinsdelen

Deze sportman geeft zijn kinderen elke dag twee gezonde appels.

-Geeft deze sportman zijn kinderen elke dag twee gezonde appels?

-Elke dag geeft deze sportman zijn kinderen twee gezonde appels. 

Verdeel de zin in zinsdelen

Deze sportman / geeft / zijn kinderen / elke dag / twee gezonde appels.

-Geeft / deze sportman / zijn kinderen / elke dag / twee gezonde appels?

-Elke dag / geeft / deze sportman / zijn kinderen / twee gezonde appels. 

Lijdend voorwerp

De mentor overhandigde Andries zijn rapport. 

O = de mentor
pv = overhandigde          wg = overhandigde

Lijdend voorwerp:

Wie/wat + wg + onderwerp?

Lijdend voorwerp

De mentor overhandigde Andries zijn rapport. 

o = de mentor
pv = overhandigde          wg = overhandigde

Lijdend voorwerp:

Wie/wat + wg + onderwerp?

Wat overhandigde de mentor?

= zijn rapport

o = de oppas

pv/wg = overhandigde

Wie/wat overhandigt de oppas?

o = de oppas

pv/wg = overhandigde 

Wie/wat onderhandelt de oppas?

Lijdend voorwerp:

Wie/wat + wg + onderwerp?

De oppas overhandigt aan moeder Alieke de huilende Timon. 

De oppas overhandigt aan moeder Alieke de knuffel. 

Stelling: Het lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel.

aan, achter, bij, in, langs, met, naast, onder, op, over, voor enzovoorts.

1. waar
2. niet waar

Kan in zinnen met een lijdend voorwerp ook een meewerkend voorwerp voorkomen?

1. ja
2. nee

Voor wie is het rapport bestemd?

De mentor overhandigde Andries zijn rapport. 

O = de mentor
pv = overhandigde          wg = overhandigde
lv = zijn rapport

Meewerkend voorwerp:

Aan wie/voor wie + wg + onderwerp + lijdend voorwerp?
 

Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp:

Aan wie/voor wie + wg + onderwerp + lijdend voorwerp?
 

Let op:

Alleen als je aan/voor kunt weglaten of toevoegen is een zinsdeel een mv.   

Meewerkend voorwerp

Ik mag aan de koningin een bos bloemen overhandigen.

Ik mag de koningin een bos bloemen overhandigen. 

Meewerkend voorwerp:

Aan wie/voor wie + wg + onderwerp + lijdend voorwerp?
 

Let op:

Alleen als je aan/voor kunt weglaten of toevoegen is een zinsdeel een mv.   

bijwoordelijke bepaling

Zullen veel tv-kijkers na de uitzending het zieke jongetje een kaartje sturen? 

Verschil? 

1. Joery en Alain fietsen naar school.

2. Ik werk met veel plezier in de supermarkt.

3. De leerlingen van H2G hebben mooie interviews gehouden.

4. Matthijs en Laila zijn ontzettend aardig. 

5. Wil je niet meer zo boos zijn?

6. De brandweerauto rijdt door het dorp.

7. Hij is al tien jaar politieagent. 

Naamwoordelijk gezegde / werkwoordelijk gezegde

Een naamwoordelijke gezegde zegt wat iemand/iets [...............].

Een werkwoordelijk gezegde zegt wat iemand/iets [...............]

Het onderwerp is/wordt iets.

Het onderwerp doet iets.

De oude vrouw lijkt ziek.

De jongen fietst naar huis.

De jongen schijnt aardig te zijn 

De jongen doet opeens heel aardig.

Tanja is kampioen geworden.

Tanja is kampioen van het JFC geworden. 

1. Tanja is/wordt iets.

2. Koppelwerkwoord?

3. Naamwoordelijk deel:

WAT + PERSOONSVORM + ONDERWERP + OVERIGE WERKWOORDEN

              

Naamwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk deel:

WAT + PERSOONSVORM + ONDERWERP + OVERIGE WERKWOORDEN

Wat is Tanja geworden?
[kampioen van het JFC]

Werkwoordelijk deel:

Alle werkwoorden uit de zin.

is geworden

Tanja is kampioen van het JFC geworden. 

Naamwoordelijk deel:

WAT + PERSOONSVORM + ONDERWERP + OVERIGE WERKWOORDEN

Wat is Tanja geworden?
[kampioen van het JFC]

Werkwoordelijk deel:

Alle werkwoorden uit de zin.

is geworden

Tanja is kampioen van het JFC geworden. 

Hoe noteer je dat?  

pv+[naamwoordelijk deel]+overige werkwoorden.

Naamwoordelijk gezegde:

is [kampioen van het JFC] geworden

Samengestelde / enkelvoudige zinnen 

Grammatica zinsdelen

Leerdoel: Je kunt aangeven of een samengestelde zin bestaat uit een hoofdzin en een bijzin óf uit twee hoofdzinnen.

Persoonsvorm

De kat wil graag voer hebben. 

Persoonsvorm? 

Maak een vraagzin -> Wil de kat graag voer hebben? 

Persoonsvorm

De kat wil graag voer hebben. 

Persoonsvorm? 

Maak een vraagzin -> Wil de kat graag voer hebben? 

Stelling:

Op de basisschool en in de brugklas zoek je de persoonsvorm op door middel van een vraagzin, maar in de hogere klassen heb je een andere manier nodig om de persoonsvorm te vinden. 

Enkelvoudige zin 

Samengestelde zin 

De allerleukste school van Nederland, het JFC, heeft pas een heel leuk schoolfeest gehad. 

Omdat Jenny voetbal erg leuk vindt, gaat zij vanavond een wedstrijd kijken.

Ik noteer de datum van jouw verjaardag in mijn agenda. 

Enkelvoudige zin:

1 persoonsvorm

-Hij is heel blij. 

-De allerleukste school van Nederland, het JFC, heeft pas een heel leuk schoolfeest gehad. 

Samengestelde zin :

Meerdere persoonsvormen

-Hij fietst naar school en is heel blij. 

-De hockeywedstrijd is heel spannend, daarom zit ik op het puntje van mijn stoel.

hoofdzin/bijzin

Toen Joseph wegrende, gingen de andere jongens hem achterna.

Persoonsvorm? 

Onderwerp? 

hoofdzin/bijzin

Toen Joseph wegrende, gingen de andere jongens hem achterna.

Persoonsvorm

Persoonsvorm

Onderwerp

Onderwerp

Wat is een kenmerk van een bijzin?

o = onderwerp

pv = persoonsvorm

1. de pv staat voorin de zin
2. tussen o & pv kunnen andere onderdelen staa
3. er zitten meerdere pv's in de bijzin
4. o en pv staan naast elkaar

Ik bedoel hier natuurlijk 'staan', maar anders valt het antwoord weg!

Hoofdzin of bijzin?

(bijna) nooit andere

Persoonsvorm

Persoonsvorm

Onderwerp

Onderwerp

Toen Joseph wegrende, 

gingen de andere jongens   hem achterna.

Persoonsvorm

Persoonsvorm

Onderwerp

Onderwerp

Toen Joseph wegrende, 

gingen de andere jongens   hem achterna.

Persoonsvorm

Onderwerp

Toen Joseph wegrende, 

Toen Joseph wegrende,

Toen Joseph hard wegrende,

Toen Joseph bibberend wegrende,

Toen Joseph wegrende, 

-gingen de andere jongens 

hem achterna.

-gingen niet de andere jongens 

hem achterna. 

-gingen snel de andere jongens hem achterna.

gingen de andere jongens   hem achterna.

bijzin

hoofdzin

Persoonsvorm

Persoonsvorm

Onderwerp

Onderwerp

Toen Joseph wegrende, 

gingen de andere jongens   hem achterna.

bijzin + hoofdzin 

hoofdzin + hoofdzin 

hoofdzin + bijzin

hoofdzin + hoofdzin + bijzin

hoofdzin + bijzin + bijzin

Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes. 

Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes, omdat zij die zo lekker vindt. 

Als je vanavond langskomt, zal ik je het allerlaatste nieuwtje vertellen. 

Ik kom vanavond langs en ik vertel jou dan het laatste nieuwtje. 

Toen opa rookte, vond ik dat vies.

Dat hij rookt, vind ik vies. 

Ik vond het vies, dat hij rookte.

Ik kan aangeven of een samengestelde zin bestaat uit een hoofdzin en een bijzin óf uit twee hoofdzinnen.

😒🙁😐🙂😃

Let op: 

Een samengestelde zin is een zin die eigenlijk uit twee zinnen bestaat. Behandel de met zinsontleding deze zin dan ook als twee aparte zinnen. 

Jeroen werd kampioen en fietste daarna snel naar huis. 

> HIJ IS IETS <                                 > HIJ DOET IETS <