Les 4: klimaat (1.3)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Welkom terug bij Aardrijkskunde! 

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• telefoon en oortjes weg
• schrift en pen op tafel 

Periode 3

1	2	3	4	5	6
Nabespreking P2 Intro P3 + 1.1	1.2	1.3	Meivakantie	Meivakantie	1.4 + SO H1

7	8	9	10	11	12
2.1 + 2.2	2.3 + 2.4	H3	4.1 + 4.2	4.3 + 4.4	Herhaling

Programma vandaag

1. Overzicht periode 3
2. Terugblik platentektoniek
3. 1.3 Klimaat Uitleg + opdracht 
4. Afsluiting

H1 Zuid-Amerika Systeem Aarde
H2 Zuid-Amerikanen
H3 Zuid-Amerika en de wereld
H4 Actuele vraagstukken

Terugblik

Terugblik

De Nevado del Ruiz is een stratovulkaan in Colombia die bedekt is met sneeuw en gletsjers. In 1985 barstte de vulkaan uit. Door de hitte van de uitbarsting smolten grote hoeveelheden sneeuw en ijs, wat samen met vulkanisch materiaal modderstromen (lahars) veroorzaakte. Het stadje Armero werd hierbij verwoest en duizenden mensen kwamen om het leven.

Terugblik

a) Welke platen waren betrokken bij het ontstaan van Nevado del Ruiz? 
b) Welke plaatbeweging heeft voor het ontstaan gezorgd?
c) Wat voor type vulkaan is dit? 

Terugblik

d)  Leg uit hoe een uitbarsting van een vulkaan als de Nevado del Ruiz kan leiden tot een modderstroom (lahar). Gebruik in je uitleg de begrippen: sneeuw/ijs, magma, helling.

Terugblik

d)  Leg uit hoe een uitbarsting van een vulkaan als de Nevado del Ruiz kan leiden tot een modderstroom (lahar). Gebruik in je uitleg de begrippen: sneeuw/ijs, magma, helling.

Een uitbarsting kan leiden tot een lahar, omdat bij een uitbarsting heet magma uit de vulkaan komt. Door de hitte van het magma smelt de sneeuw op de berg.

Het smeltwater vermengt zich met los vulkanisch materiaal (zoals as en puin).

Door de steile hellingen van de vulkaan stroomt dit mengsel als een modderstroom (lahar) met hoge snelheid naar beneden.

Terugblik

e) Verklaar waarom mensen ondanks het gevaar toch in de buurt van actieve vulkanen als de Nevado del Ruiz blijven wonen. 

Mogelijke redenen

Vruchtbare grond: Vulkanische bodems zijn erg vruchtbaar, goed voor landbouw.

Gebrek aan alternatieven: Mensen zijn vaak arm en kunnen niet makkelijk ergens anders heen.

Werkgelegenheid: Er is toerisme of werk in de landbouw of mijnbouw.

Gebrek aan kennis of voorbereiding: Mensen zijn zich niet altijd bewust van het gevaar of denken dat het wel meevalt.

Culturele of familiebanden: Mensen wonen er al generaties lang en willen niet verhuizen.

H1 Zuid-Amerika Systeem Aarde
H2 Zuid-Amerikanen
H3 Zuid-Amerika en de wereld
H4 Actuele vraagstukken

Overzicht 

     Lesdoel

Aan het einde van de les...

• weet je welke klimaten volgens Köppen voorkomen in Zuid-Amerika
• Ken je de redenen waarom deze klimaten daar voorkomen. 
• weet je welke invloed ENSO heeft op Zuid-Amerika

Paragraaf 1.3

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Wat zie je?

Wat weet je hier al over?

Wat zie je?

Wat weet je hier al over?

     Lesdoel

Aan het einde van de les...

• weet je welke klimaten volgens Köppen voorkomen in Zuid-Amerika
• Ken je de redenen waarom deze klimaten daar voorkomen. 
• weet je welke invloed ENSO heeft op Zuid-Amerika

Paragraaf 1.3

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Klimaten in Zuid-Amerika

• A-klimaten (tropisch)
• B-klimaten (droog)
• C-klimaten (maritiem)
• E-klimaten (polair)
  
  Enige wat niet voorkomt is D-klimaat 
  (continentaal) 

Leerlingen verwachtingen laten invullen, zelf verwachtingen uitspreken. 

     Lesdoel

Aan het einde van de les...

• weet je welke klimaten volgens Köppen voorkomen in Zuid-Amerika
• Ken je de redenen waarom deze klimaten daar voorkomen. 
• weet je welke invloed ENSO heeft op Zuid-Amerika

Paragraaf 1.3

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Klimaatfactoren

De ligging van klimaatzones (en hierbij passende landschappen) wordt bepaald door de 

5 klimaatfactoren:

1. breedteligging
2. de ligging van gebergten,
3. de ligging ten opzichte van zee
4. de gesteldheid van het aardoppervlak (land warmt/koelt sneller af dan zee)
5. zeestromen

Leerlingen verwachtingen laten invullen, zelf verwachtingen uitspreken. 

Opdracht

• Kaart op het bord met cijfers erin
• 4 teams: 4 whiteboards 
• Schrijf de cijfers 1 t/m 5 op aan jouw kant van het whiteboard  
• Overleg in je team: waarom komt dit klimaat op die locatie voor? 
  
• Noem 1 van de 4 klimaatfactoren

1

2

3

4

5

Klimaatfactoren:

1. breedteligging
2. ligging ten opzichte van de Andes (of in Brazilie kustgebergte) / hoogteligging
3. invloed van zee- en windstromen 

Klimaat

Tropen	- opstijgende lucht, veel neerslag - onder invloed van ITCZ (regengebieden verschuiven)
Westen	- invloed van oceaan minder door Andes, aflandige winden. - koude zeestroom
Oosten	- aanlandige passaat, grote invloed van oceaan - kustgebergte Brazilië (stuwingsregens) - warme zeestromen
Zuiden	- langs oostkust geen bergen, aanlandige wind - langs oostkust koude zeestroom - Wind komt van andere kant

     Lesdoel

Aan het einde van de les...

• weet je welke klimaten volgens Köppen voorkomen in Zuid-Amerika
• Ken je de redenen waarom deze klimaten daar voorkomen. 
• weet je welke invloed ENSO heeft op Zuid-Amerika

Paragraaf 1.3

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

El Niño of Zuidelijke oscillatie

Heeft iemand hier al eens over gehoord of geleerd? 

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

ENSO

EN = El Niño (het kerstkind)

SO = Southern Oscillation  (zuidelijke schommeling) 

Normale situatie op grote oceaan:
- oostelijke passaatwinden.
- koud zeewater voor kust Z-A (droog)
- warm water voor kust Indo (nat)

ENSO

•  om de twee tot zeven jaar verandert

het luchtdrukpatroon in dit gebied

• wetenschappers weten nog niet
  Waarom 
• passaatwind zwakt af / draait om
• warm water voor kust Z-A (nat)

Klimaat: El Niño

In het kort...

Pak je kladpapier en schrijf: 

• Welke klimaten volgens Köppen komen voor in Zuid-Amerika en waarom daar? 
  
  
• Wat is ENSO en wat betekent het voor Zuid-Amerika? 

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

H1 Zuid-Amerika Systeem Aarde
H2 Zuid-Amerikanen
H3 Zuid-Amerika en de wereld
H4 Actuele vraagstukken

Overzicht 

Begrippen oefenen!

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Tot de volgende les!

Meenemen:
- JDW Map of AK schrift

- Pen