Gewervelden, geleedpotigen en determineren

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

3.7 De stam gewervelden

Doelstelling:

De stam van gewervelden kunnen indelen in klassen

aan de hand van kenmerken.

belangrijke afbeelding: afb 60 blz 144

Gewervelden (notitie in schrift)

Gewervelden:

• Zijn yweezijdig symmetrisch
• Hebben een inwendig skelet met een wervelkolom 

Gewervelden worden verdeeld in 5 klassen

1. Vissen
2. Amfibieën
3. Reptielen
4. Vogels
5. Zoogdieren 

Je kijkt naar de volgende kenmerken: (notitie in schrift)

Om gewervelden in klassen in te delen kijken we naar:

Huid: schubben, slijm, veren, haren

Lichaamstemperatuur: warm- of koudbloedig

Ademhaling: kieuwen of longen

Voortplanting: soort eieren of levendbarende kinderen

Milieu: land, water, lucht

Warmbloedig of koudbloedig?

• Warmbloedig: lichaamstemperatuur is altijd even hoog
• Koudbloedig: lichaamstemperatuur is gelijk aan de temperatuur van de omgeving

Vissen

• Huid: schubben met slijm
• Koudbloedig
• Ademhaling: kieuwen
• Voortplanting: eieren zonder schaal
• Milieu: water

Amfibieën

• Huid: slijm
• Koudbloedig
• Ademhaling: kieuwen (kikkervisje), via de huid en met longen
• Voortplanting: eieren zonder schaal
• Milieu: water en land

Reptielen

• Huid: droge schubben
• Koudbloedig
• Ademhaling: longen
• Voortplanting: eieren met leerachtige schaal
• Milieu: water en land

Vogels

• Huid: veren
• Warmbloedig
• Ademhaling: longen
• Voorplanting: eieren met kalkschaal
• Milieu: land en lucht

Zoogdieren

• Huid: haren
• Warmbloedig
• Ademhaling: longen
• Voortplanting: levendbarend, jong wordt gezoogd
• Milieu: land en water

Welke dieren leggen hun eitjes (meestal) in het water?

1. vissen en amfibieën
2. vissen en reptielen
3. vissen
4. amfibieën

Welke zijn de warmbloedige dieren?

1. vissen en zoogdieren
2. reptielen en zoogdieren
3. vogels en reptielen
4. zoogdieren en vogels

Welke dieren leggen eieren met een taaie, leerachtige schaal?

1. vogels
2. reptielen
3. vogels en reptielen
4. reptielen en amfibieën

H3 Ordening

3.8 Geleedpotigen

Hoe horen krekels?

https://www.eoswetenschap.eu/natuur-milieu/krekels-horen-zoals-mensen

Lesdoel

Je kunt kenmerken en voorbeelden noemen van de vier groepen geleedpotigen.

Bouw van geleedpotigen

Geleed-potigen

Poten zijn geleed = in stukjes

Skelet: Uitwendig skelet (een pantser)

Lichaam is gesegmenteerd = ook in stukjes

Bouw van geleedpotigen

Poten en vleugels zitten vaak aan het borststuk.

Bouw van geleedpotigen

Wat valt je op aan de bouw van de spin?

4 groepen geleedpotigen

4 groepen geleedpotigen

Insecten (zespotigen):

- Hebben 6 poten (wow)

- Bestaan uit een kop, borst
en achterlijf.

- Alleen achterlijf is 

gesegmenteerd

4 groepen geleedpotigen

Kreeftachtigen:

- Hebben 10 of meer poten;

- Bestaan uit een kop, borst

en achterlijf.

4 groepen geleedpotigen

Spinachtigen (gifkakigen):

- Hebben 8 poten;

- Hebben geen aparte kop en 
borststuk.

4 groepen geleedpotigen

Veelpotigen:
- Hebben veel poten (wow)

- Hele lichaam bestaat uit
segmenten.

4 groepen geleedpotigen

Insecten (zespotigen):

- Hebben 6 poten (wow)

- Bestaan uit een kop, borst
en achterlijf.

- Alleen achterlijf is 

gesegmenteerd

Spinachtigen (gifkakigen):

- Hebben 8 poten;

- Hebben geen aparte kop en

borststuk.

Welke vier groepen geleedpotigen zijn er? Noem ten minste 1 kenmerk per groep.

Lesdoel - check

Je kunt kenmerken en voorbeelden noemen van de vier groepen geleedpotigen

Kun je kenmerken en voorbeelden noemen van de vier groepen geleedpotigen?

Basisstof Het indelen van organismen / determineren

Leerdoelen:

- Je kunt gebruik maken van een determineertabel om een organisme te determineren.

- Je kunt de 'route' die je hebt doorlopen in een determinatietabel op een juiste manier opschrijven.

Bij welk antwoord passen deze
kenmerken het best?
Celkern, bladgroenkorrel, eencellig

1. plant
2. sporenplant
3. eukaryoot
4. alg

Bij welk antwoord passen deze
kenmerken het best?
grote vacuole, celwand, geen plastiden

1. plant
2. schimmel
3. dier
4. bacterie

Bij welk antwoord passen deze
kenmerken het best?
tweezijdig symmetrisch, skelet als pantser, 8 poten

1. geleedpotigen
2. dieren
3. insecten
4. spinachtigen

Bij welk antwoord passen deze
kenmerken het best?
beenderen als skelet, koudbloedig, schubben

1. reptiel
2. amfibie
3. vis
4. vogel

Naar welke kenmerken kijk je om dit dier te herkennen?

Determineren

Determineren = 

organismen herkennen door naar kenmerken te kijken

(engels)Determine = bepalen, vaststellen

Determineren doe je met een determineertabel

Determineren

- Begin altijd bovenaan bij 1. Kijk of het a of b is.

- Ga door met dat nummer dat achter je antwoord staat.

- Uiteindelijk krijg je de naam van het organisme

Schrijf altijd je 'route' op: 1a-2b-3a langpootmug

Let op de streepjes en de letter!