Aanleggen vijvers

• Tuin en landschap
• MBO
• Studiejaar 3

Aanleggen vijvers

Doel van deze les

• De belangrijkste stappen voor het aanleggen van een vijver benoemen.
• De verschillende soorten vijvers en hun functies beschrijven.
• De benodigde materialen en gereedschappen kiezen en toepassen voor een vijveraanleg.

Programma

• Introductie en nut van vijvers
• jullie ervaringen met vijvers
• uitleg over aanleg vijvers
• div soorten vijvers 
• opdracht

Vijver aanleg waar denk jij aan??

Nut en waarde van een vijver

Vijvers zijn een belangrijk element in tuin- en landschapsontwerp. Ze voegen niet alleen visuele aantrekkingskracht toe, maar kunnen ook de biodiversiteit en ecologische balans in een omgeving verbeteren. 

Ecologische functie

Vijvers dragen bij aan de biodiversiteit. Ze vormen een leefgebied voor verschillende soorten planten, insecten, vogels, amfibieën en soms zelfs vissen. Een goed ontworpen vijver kan een klein ecosysteem op zichzelf zijn, dat bijdraagt aan het behoud van lokale flora en fauna.

Nut en waarde van een vijver

Esthetische waarde

Vijvers kunnen een rustige, natuurlijke sfeer toevoegen aan een tuin of park. Water reflecteert het omringende landschap en kan dynamiek brengen door de beweging van water en licht. Daarnaast kunnen vijvers een aantrekkelijke plek zijn voor bezoekers om te ontspannen en genieten van de natuur.

Waterbeheer en duurzaamheid

Vijvers kunnen een rol spelen in het beheer van regenwater en het voorkomen van wateroverlast. Ze kunnen fungeren als waterreservoirs, die overtollig regenwater opvangen en langzamer laten infiltreren in de bodem. Dit is vooral belangrijk in stedelijke gebieden waar regenwater vaak snel afgevoerd wordt.

Stappen plan aanleggen vijver 

Plaats en grootte bepalen

Kies een geschikte locatie in de tuin, rekening houdend met factoren zoals zonlicht, schaduw, en nabijheid van bomen (die kunnen zorgen voor vallende bladeren). Bepaal ook de gewenste grootte van de vijver, passend bij de ruimte en het type vijver.

Graven van de vijver

Graaf de kuil volgens de gekozen vorm en diepte. Houd rekening met verschillende niveaus in de bodem voor verschillende planten en dieren, zoals moeraszones en diepe zones voor vissen.

stappen plan aanleggen vijver

Vorm en diepte kiezen

Bepaal de vorm van de vijver (bijv. rechthoekig, rond of organisch) en de gewenste diepte. Voor een natuurlijke vijver zijn verschillende dieptes belangrijk, zodat er variatie in het ecosysteem ontstaat. Voor een zwem- of koivijver zijn meestal specifieke dieptes vereist.

Aanbrengen van vijverfolie of vijverbak

Leg de vijverfolie (bijv. PVC, EPDM) zorgvuldig uit, of plaats een prefab vijverbak. Zorg dat de folie goed aansluit op de bodem en de zijkanten. Gebruik eventueel zand of geotextiel onder de folie om beschadiging te voorkomen.

stappen plan aanleggen vijver

Vullen met water en bodemsubstraat aanbrengen

Vul de vijver geleidelijk met water en breng eventueel bodemsubstraat aan voor de beplanting. Het bodemsubstraat kan bijdragen aan het biologisch evenwicht en biedt een plek voor waterplanten om zich te wortelen.

Installeren van eventuele filter- en pompsystemen

Bij vijvers zoals koivijvers of zwemvijvers is een filter en/of pomp vaak nodig om het water schoon te houden. Kies het juiste type filter en installeer het op een geschikte plaats.

stappen plan aanleggen vijver

Beplanten van de vijver

Plaats verschillende soorten waterplanten in de vijver. Deze planten zorgen voor zuurstof en helpen bij het filteren van het water. Denk aan zuurstofplanten, moerasplanten en drijvende planten voor een gevarieerd ecosysteem.

Afwerking van de vijverrand

Werk de vijverranden netjes af, bijvoorbeeld met stenen, grind, of planten, zodat de vijver er natuurlijk uitziet en de folie onzichtbaar is. Dit voorkomt ook dat de folie blootgesteld wordt aan zonlicht en snel veroudert.

verschillende soorten vijvers

Siervijver

Kenmerken: Een siervijver is vooral bedoeld voor esthetiek. Deze vijver kan allerlei vormen aannemen en vaak bevat hij waterplanten, decoratieve stenen, en soms een klein waterelement zoals een fontein.

Functie: De siervijver heeft geen specifiek ecologisch doel, maar voegt vooral schoonheid en sfeer toe aan een tuin. Het is een rustige plek die het landschap visueel aantrekkelijker maakt.

Onderhoud: Deze vijvers hebben regelmatig onderhoud nodig om helder water te behouden en algen onder controle te houden.

verschillende soorten vijvers

Koivijver

Kenmerken: Een koivijver is speciaal ontworpen voor het houden van koi-karpers. Deze vissen zijn groot en kleurrijk en vereisen specifieke omstandigheden, zoals diep water en voldoende ruimte om te zwemmen.

Functie: Naast het esthetische aspect van de koi-karpers, is deze vijver ook een plek waar vissenliefhebbers hun hobby kunnen beoefenen en genieten van de interactie met hun vissen.

Onderhoud: Koivijvers vereisen veel onderhoud. Ze hebben een goed filtersysteem nodig om het water helder en zuurstofrijk te houden, omdat koi veel afvalstoffen produceren.

verschillende soorten vijvers

Zwemvijver

Kenmerken: Een zwemvijver is ontworpen voor recreatief gebruik en is meestal groot en diep genoeg om in te kunnen zwemmen. Hij heeft een natuurlijke uitstraling, maar is ook uitgerust met een filtersysteem of een biologische filterzone om het water helder te houden.

Functie: De zwemvijver biedt een duurzame, milieuvriendelijke manier van zwemmen. Het heeft geen chloor of andere chemicaliën nodig zoals een traditioneel zwembad, waardoor het beter is voor het milieu en gezonder voor de huid.

Onderhoud: Hoewel het water op een natuurlijke manier schoon wordt gehouden, is regelmatig onderhoud nodig om de waterkwaliteit te waarborgen. De biologische filterzone moet in balans blijven, en overtollige planten moeten verwijderd worden.

Filter systemen vijvers

1. Waarom zijn filtersystemen nodig?

Waterkwaliteit: In zwemvijvers is helder en schoon water belangrijk om het zwemcomfort te garanderen. In koivijvers produceren de koi-vissen veel afvalstoffen, die het water snel kunnen vervuilen als ze niet gefilterd worden.

Voorkomen van algen: Filtersystemen helpen bij het verminderen van voedingsstoffen in het water die algen kunnen laten groeien. Minder voedingsstoffen zorgen voor minder algengroei en een stabieler ecosysteem.

Zuurstofgehalte: Pompen zorgen voor watercirculatie, waardoor er meer zuurstof in het water komt. Dit is belangrijk voor de gezondheid van zowel planten als vissen.

Filter systemen vijvers 

Verschillende soorten filters

Mechanische filters: Deze verwijderen vuildeeltjes zoals bladeren, algen en afvalstoffen uit het water. Ze zijn nuttig om grof vuil uit de vijver te houden, maar kunnen minder goed omgaan met opgeloste stoffen.

Biologische filters: Dit zijn filters waarin goede bacteriën worden aangemoedigd om zich te ontwikkelen. Deze bacteriën breken ammoniak en nitrieten af die door visafval in het water komen. Biologische filters zijn belangrijk voor het creëren van een stabiel vijvermilieu.

UV-filters: Ultraviolet (UV) filters helpen bij het bestrijden van algen. Het UV-licht doodt algen en andere micro-organismen in het water, wat helpt om het water helder te houden.

Filter systemen vijvers

 Installatie en plaatsing

Plaatsing van de pomp: De pomp wordt meestal op de bodem van de vijver geplaatst, waar het meeste vuil zich verzamelt. Zo wordt het vuil direct naar het filter geleid.

Filterinstallatie: Filtersystemen worden vaak buiten de vijver geplaatst in een filterkast of naast de vijverrand. Dit zorgt voor eenvoudige toegang bij onderhoud en reiniging.

Leidingen en slangen: Het is belangrijk dat leidingen en slangen goed aansluiten om lekkages te voorkomen en een goede watercirculatie te garanderen

opdrachten

1. Schrijf een stappenplan voor het aanleggen van een vijver die biodiversiteit bevordert, inclusief keuze van planten en materialen.

2. Maak een materialenlijst met kostenraming voor een vijver van 2x2 meter met een EPDM-folie en enkele waterplanten.

3. Onderzoek een natuurlijk filteringsysteem (bijvoorbeeld een plantenfilter of een moerasfilter) en beschrijf hoe dit toegepast kan worden in een tuinomgeving.