3.5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

3.5 Wetenschap en techniek

Wetenschappelijke Revolutie

In deze paragraaf leer je:

- Hoe wetenschappers anders gingen werken in de 17e eeuw.

- Hoe wetenschap praktisch werd toegepast.

- Hoe de landbouwgrond in Nederland werd uitgebreid.

Hoe werd de vertaling van de bijbel in 1637 genoemd?

1. Nederlandse bijbel
2. Statenbijbel
3. Nieuwe testament
4. Nieuwe bijbel der Nederlanden

Wat is geen Pushfactor

1. Armoede
2. Oorlog
3. Werkgelegenheid
4. Geloofsvervolging

Verandering in de wetenschap

Geleerden in de Middeleeuwen hadden bijna duizend jaar lang de wetenschappelijke kennis van Griekse en Romeinse filosofen genegeerd. De meeste middeleeuwse geleerden geloofden dat alles het werk van God was.

Vanaf de veertiende eeuw, tijdens de renaissance, begonnen humanisten dit geleidelijk in twijfel te trekken. Ze gingen op zoek naar mogelijke verklaringen voor natuurverschijnselen. Hun onderzoek was gebaseerd op redenering en logica, zonder experimenten.

 

schilderij: De School van Athene (1509-1511) van de renaissancekunstenaar Raphael, die beroemde klassieke Griekse wetenschappers en filosofen afbeeldt in een geïdealiseerde omgeving geïnspireerd op de oude Griekse architectuur

De wetenschappelijke revolutie

Geleerden hadden hun kennis altijd gebaseerd op de Bijbel en oude teksten zoals die van de Griekse wetenschapper Aristoteles.

Dit veranderde, wetenschappers vertrouwden steeds meer op eigen waarnemingen, proeven en logische redeneringen.

In de wiskunde, natuurkunde, sterrenkunde en de techniek leidde dat tot allerlei nieuwe ontdekkingen. 

Zo was er een wetenschappelijke revolutie begonnen die niet meer te stoppen was.

 

Het geocentrische wereldbeeld van Ptolemaios en Aristoteles: de aarde in het midden van het heelal.

Het heliocentrisch wereldbeeld van Copernicus en Galilei: de zon in het midden van het heelal.

Galileo Galilei demonstreert zijn telescoop aan Leonardo Donato (19e eeuw, schilder onbekend)

Galileo Galilei: ‘de zon is het middelpunt van het heelal, niet de aarde!’

Wat was het idee van Galilei?

1. De aarde is het stilstaande middelpunt van het universum en de zon draait er om heen.
2. Dat voorwerpen op verschillende momenten naar beneden vallen komt door de lucht.
3. De aarde draait om de zon
4. Alle voorwerpen oefenen aantrekkingskracht op elkaar uit

Isaac Newton 

Zwaartekracht. 

Natuurwetten. 

Naast de wet van de zwaartekracht ontstonden tijdens de Wetenschappelijk Revolutie meer natuurwetten:

beschrijvingen van regelmatige natuurverschijnselen die overal en voor elk voorwerp geldig waren

Isaac Newton - Zwaartekracht 

00:57

Wat was de natuurwet van Newton en hoe werkt die?

02:41

Welke 3 wetten hebben invloed op de beweging?

1. Kracht, massa, actie is reactie.
2. Massa, zwaartekracht, actie is reactie.
3. Zwaartekracht, massa, actie is reactie.
4. Gewicht, spierkracht, zwaartekracht.

Bron B

Museum Boerhaave, Leiden - Anatomisch Theater tijdens radio-opname

Bron A

Het anatomisch theater van Leiden was een instelling voor het onderwijs in anatomie. Het is gebouwd in 1596. Gravure door Willem Swanenburg (1610).

Praktisch toepassen

1660: regeringen gaan ook inzien dat de nieuwe manier van wetenschap belangrijk is.

Koninklijke academie van wetenschap

Academie= plek waar wetenschap wordt beoefend

Voorbeelden nieuwe toepassingen

Meer astronomische kennis (zeevaart)

Beter kunnen richten van kanonskogels (leger)

Molens en dijken

Wat is de wetenschappelijke revolutie?

1. Doorbraak van een wetenschappelijke manier van denken in de 17e eeuw
2. Doorbraak van een wetenschappelijke manier van denken in de 16e eeuw
3. Het uitvinden van natuurwetten

Hoe deden de wetenschappers onderzoek in de 17e eeuw?

1. Door de bijbel te bestuderen
2. Door klassieke teksten te bestuderen
3. Door te observeren, experimenteren en logisch te redeneren
4. Door proeven te doen

Wetenschap in de praktijk

Jan Adriaanszoon Leeghwater vond een manier uit om hele meren droog te leggen met behulp van molens. 

Deze molens zetten wind om in beweging, waardoor water verplaatst kon worden.

--> Beemsterpolder

De molengang, uitgevonden door Simon Stevin.

Gebruikt door Jan Adriaanszoon Leeghwater voor het droogleggen van de Beemster

00:21

Waar werden de molens voor gebruikt?

00:33

Welke grote meren zijn er in 1643 al gedroogd?

Kijk opdr. 3.4 na

00:29

Waarom werd de Beemster drooggemalen?

01:15

Waar of niet waar. De Beemster is een polder.

1. Waar
2. Niet waar

01:57

Op welke lijst staat de Beemster?

04:30

Voeg een foto toe van het gebouw/monument wat op de werelderfgoed lijst staat die jij het mooiste vindt.