Herhaling H5 & 6

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

H5 'Mensen en regels'

cursus 5.1 'Doen wat gezegd wordt.'

Tijdvak 3: Monniken en ridders (500-1000)

Periode 3: Middeleeuwen

(500-1500)

Planning

• Mededeling 
• H5 & 6 herhalen
• Aan de slag!

Mededeling 

Do groep B: Hw controle + nakijken & uitleg PO H6 

Ma groep A Toets

Groep A: toets (+hw controle)

Groep B: PO h6 (thuis)

Do groep B Toets 

Groep B: toets 

Groep A: PO h6 (thuis)

Lesdoelen 5.1

• Je kunt uitleggen welke 3 bestuurslagen er zijn.

• Je kunt uitleggen hoe in een democratie het bestuur gekozen wordt.

• Je kunt uitleggen hoe een wet wordt gemaakt en aangenomen.

Regels, wetten en sancties

• Regel: afspraak over wat wel en niet mag.

• Wet: regel van de overheid waaraan alle mensen zich moeten houden.

• Sanctie: een soort straf: boete, taakstraf of een gevangenisstraf. 

Macht en invloed

• Invloed: Als je het idee of gedrag van iemand overneemt dan heeft die persoon invloed op jou. 
  

• Macht: Je moet doen wat anderen zeggen (trainer / ouders / school). 

Bestuurders

• Belangrijkste bestuurder van Nederland (helpt mee het gebied te besturen): De koning 
  

 

3 bestuurslagen:

• Gemeentebesturen. Hoofd van de gemeente: Burgemeester 
  
• Provinciebesturen. Hoofd van de provincie: Commissaris van de Koning 
  
• Landsbestuur. Hoofd van de regering: Minister-President 
  

Samen noemen we ze de overheid.

Democratie

• Democratie: Het volk mag mee beslissen over het bestuur van een land door verkiezingen.

• Tweede Kamer: Groep van 150 mensen die is gekozen door het volk. Dit zijn de volksvertegenwoordigers.

De regering

De regering bestaat uit:

• De minister-president: geeft leiding aan de ministers 
  
• De ministers: houden zich bezig met een bepaald onderwerp, bij. onderwijs 
  
• De staatssecretarissen: ondersteunen een minister. Ze zijn een soort onderministers 
  

Onder leiding van de minister-president worden allerlei belangrijke beslissingen genomen.

Lesdoelen 5.2

• Je kunt uitleggen waarom Karel de Grote zijn Rijk verdeelde in graafschappen.

• Je kunt uitleggen waar Willibrord voor gezorgd heeft in Nederland.

• Je weet welke 3 groepen er in de tijd van de monniken en ridders bestonden.

• Je kunt de 4 plichten van de horigen noemen.

3 groepen

Als je in de tijd van monniken en ridders leefde hoorde je bij een van de 3 groepen:

1. Edelen (de mensen van adel: graven, koningen e.d.)
2. Geestelijken (de mensen van de kerk: monniken, priesters)
3. Boeren en horigen

Groep 1 en 2 was maar een klein deel van de bevolking.

Edelen 

Omdat het rijk van Karel te groot is, verdeelt hij zijn rijk in graafschappen. 

De baas hiervan is een graaf. Hij heeft 2 taken:

• bijstaan met raad. (besturen graafschap en advies geven)
• bijstaan met daad. (zorgen voor ridders/soldaten)

Graven zijn van adel en worden edelen genoemd.

 

Geestelijken

Geestelijken: mensen die de hele dag met hun geloof bezig zijn.

2 soorten geestelijken: 

• Priesters (werken in de kerk en preken op zondag) 
  

• Monniken (mannen) en nonnen (vrouwen). Ze leven afgezonderd in een klooster en werken en bidden de hele dag).
  

Willibrord

• Hij leefde rond het jaar 730 in Nederland. 
  

• In de tijd van Willibrord geloofden veel mensen in verschillende goden. 
  

• Vanuit Utrecht reisde hij door Nederland om de mensen over Jezus Christus te vertellen.  
  

• Willibrord bekeerde veel mensen in Nederland tot het christendom. 
  

Heren en horigen

Horigen: boeren die weinig vrijheid kenden en ‘hoorden’ bij het land.

Horigen hadden 4 plichten:

1. Mochten het land van hun heer niet verlaten; 
   
2. Een deel van de oogst afstaan als belasting; 
   
3. Op feestdagen extra geschenken geven; 
   
4. Allerlei klusjes doen voor hun heer. 
   

In ruil hiervoor kregen ze bescherming tegen gevaar. Dit was hun recht.
.

Lesdoelen 5.3

• Je kunt uitleggen wie Mohammed is. 
  

• Je kunt 2 voorbeelden noemen van de Arabische cultuur. 
  

• Je kunt een voorbeeld noemen van een vreedzaam contact en een vijandig contact tussen christenen en moslims. 
  

Wie was Mohammed

• Mohammed leefde van 570-632 n. Chr. 
  

• Mohammed was een profeet: een boodschapper van God. 
  

• Volgens Mohammed was er maar 1 God, Allah. 
  

• Hij is de stichter van de godsdienst de Islam 
  

Arabische veroveringen

• Kalief: opvolger van Mohammed. Zij breidde het Islamitische Rijk verder uit. 
  

• Een moslimleger wordt door de grootvader van Karel de Grote, Karel Martel, verslagen bij de Franse stad Potiers. Hierdoor bleef Europa christelijk. 
  

Arabische cultuur

• Alle mensen in de Arabische wereld spraken en schreven Arabisch en overal golden dezelfde wetten en islamitische regels. Ook werden er overal moskeeën gebouwd.
  

• Mensen die in meerdere goden geloofden moesten zich bekeren tot de Islam. 
  

• Christenen en Joden mochten hun geloof behouden, omdat ze ook in 1 God geloofden. 
  

Contact tussen christenen en molsims

• Vreedzaam contact: Handel

• Vijandig contact: Oorlog, kruistochten: gewapende tocht van christelijke soldaten die Jeruzalem wilden veroveren.
  

H6 'Leven in een stad'

cursus 6.2 'Het ontstaan van steden'

Tijdvak 4:

Tijd van steden en staten

Lesdoelen 6.2

• Je kunt één verbetering in de landbouw noemen die zorgde voor een grotere opbrengst rond het jaar 1000.
• Je kunt uitleggen waarom niet iedereen meer boer hoefde te zijn.
• Je kunt uitleggen hoe steden ontstonden in Nederland rond het jaar 1000.
  

Groei

Rond het jaar duizend gingen de boeren op een andere manier het land bewerken:

• Ze gebruikten een betere ploeg. 
• Ze gingen in plaats van 1/2 deel van het land, 2/3 deel van het land gebruiken.

Gevolg: er was meer dan de boeren zelf nodig hadden. Wat ze over hadden verkochten ze op de markt.

Ambachtslieden

• Ambachtslieden: mensen die producten maken met hun handen en gereedschap.

• Ambachtslieden gingen wonen op plekken waar veel mensen kwamen.

• Zo ontstonden marktplaatsen
  

Steden

Ontstaan steden:

• Mensen gingen dicht bij elkaar wonen, want dat was veiliger.
• Handelaren en ambachtslieden gingen daarom in de buurt van een markt wonen.
• Om het nog veiliger te maken bouwden ze  een muur en een gracht om de marktplaats heen.
• Dan heb je een echte stad.

De stad Amersfoort met in het midden de marktplaats.

• Handelaren en ambachtslieden gingen rond de marktplaats wonen omdat het veiliger is om met meer mensen bij elkaar te wonen.

• De stadsmuren en grachten volgden al snel.
  

Lesdoelen 6.3

• Je kunt beschrijven  hoe een middeleeuwste straat er uit

     zag.

• Je kunt uitleggen wat een landbouwstedelijke samenleving

     is en hoe dat is ontstaan.

• Je weet wat centralisatie betekent.

Leven in de stad

• Er was gebrek aan hygiëne.

•  Het gevaar voor brand was groot.

•  Als je als horige 1 jaar en 1 dag in de stad woonde, werd je een vrij man en burger.
  

Stad en platteland

2 belangrijke veranderingen in de tijd van steden en staten:

•  Van ruilhandel naar betalen met geld.

•  Van een landbouwsamenleving naar een landbouwstedelijke samenleving.
  

Edelen en steden

•  De edelen hadden geld nodig voor ridders en kastelen.

•  Edelen verkochten rechten aan steden voor geld.

•  Steden mochten hierdoor steeds meer zelf beslissen.

•  Steden kregen hun eigen bestuur: de schout en de schepenen.
  

Machtige koningen

• Centralisatie: een gebied wordt steeds meer bestuurd vanuit één     centrale plaats.

• Vanaf 1300 verliezen edelen de macht, de koningen krijgen meer macht.
  

Aan de slag!

Maak:

• p. 84 opdracht 1 t/m 10
• p. 128 opdracht 4 t/m 9

tips:

• Samenvatting p. 82 & 126 
• Begrippen p. 83 & 127
• Leerdoelen!!

Huiswerk controle

• H5.1, 5.2 & 5.3 
• H6.2
• Test jezelf H5
• Test jezelf H6