Wat heeft een zeehond aan AI?
1 / 28
Lesduur is: 50 minIntroductie
Deze les gaat over het gebruik van data en kunstmatige intelligentie (in dit geval om zeehonden te tellen). Ook het lezen/interpreteren van grafieken komt aan bod. De les is geschikt voor klas 2/3.
Instructies
Voorkennis van leerlingen
n.v.t.
Voorbereiding voor de docent
Lees de dia's en bijbehorende notities door. Maak eventueel een keuze uit dia's en opdrachten.
Leerdoelen / vaardigheden
Na deze les...
...kennen de leerlingen het verschil tussen grijze en gewone zeehonden.
...weten leerlingen wat de bedreigingen voor zeehonden zijn.
...hebben leerlingen enig idee gekregen van de complexiteit van zeehondenonderzoek en -tellingen.
...weet je hoe AI kan helpen bij deze tellingen.
...en kunnen de leerlingen aangeven hoe AI kan helpen om zeehonden in de toekomst te beschermen.
Aansluiting curriculum
Biologie: biologisch onderzoek, interpreteren van grafieken
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 4 - Video
Tekst
In dit korte stukje video zie je hoe zeehonden in de Waddenzee momenteel geteld worden. Een arbeidsintensief proces.
Laat leerlingen vooraf een schatting doen van het aantal zeehonden in de Waddenzee, en/of het aantal zeehonden in de cirkel.
Slide 5 - Tekstslide
Toelichting
In de Waddenzee komen deze twee soorten zeehonden voor.
Laat de leerlingen kijken naar de verschillen (klik op het oogje, de hotspot) De volgende vraag gaat hierover.
Vraag
Welk type zeehond is dit?
Typ hier je antwoord:
Slide 6 - Open vraag
Antwoord:
Grijze zeehond
Vraag
De grijze zeehond (Halichoerus grypus) en gewone zeehond (Phoca vitulina) komen allebei in de Waddenzee voor. Wat is waar?
A
De gewone zeehond en de grijze zeehond kunnen onderling paren en jongen krijgen
B
De gewone zeehond en de grijze zeehond zijn nauw aan elkaar verwant maar kunnen niet samen jongen krijgen
C
De gewone zeehond en de grijze zeehond kunnen samen geen jongen krijgen
D
De gewone zeehond en de grijze zeehond behoren tot hetzelfde geslacht, maar tot verschillende soorten
Slide 7 - Quizvraag
Toelichting
Doel van deze vraag is het ophalen van kennis over het soortsbegrip. Is dat (nog) niet behandeld, dan kun je deze vraag overslaan.
Of je gebruikt deze vraag om het soortsbegrip en de binaire nomenclatuur uit te leggen (biologie).
Slide 8 - Tekstslide
Toelichting
Elk jaar worden in de Waddenzee systematisch de zeehonden geteld, vanuit een vliegtuigje aan de hand van foto's. Ook in Duitsland en Denemarken gebeurt dat, op dezelfde manier. Dit is een arbeidsintensief proces. Op deze kaart zie je hoe de Waddenzee is ingedeeld in 11 telgebieden. Keer op keer worden hier de zeehonden geteld, om trends in aantallen te kunnen volgen.
Slide 9 - Tekstslide
Toelichting
Tellingen en schattingen van de zeehondenpopulatie in de Nederlandse Waddenzee, voor beide soorten.
De volgende dia stelt de vraag 'Wat kun je opmaken uit de grafiek die je net gezien hebt?' Bereid de leerlingen alvast voor op die vraag, geef ze even de tijd om goed te kijken (wijs ze eventueel op de legenda) en klik daarna door naar de volgende dia.
Vraag
Wat kun je opmaken uit deze grafiek?
(meerdere antwoorden mogelijk)
Typ hier je antwoord:
Slide 10 - Open vraag
Voorbeelden van antwoorden:
- Er zijn veel meer gewone zeehonden dan grijze zeehonden in de Waddenzee.
- Grijze zeehonden komen pas sinds 1980 in de Waddenzee voor.
- Het gaat goed met de zeehonden.
- Honderd jaar geleden waren er véél meer zeehonden in de Waddenzee.
- Rond 1980 zit er een dipje in de aantallen gewone zeehonden.
- Pas vanaf 1960 zijn er betrouwbare tellingen van zeehonden in de Waddenzee.
Welke oorzaken zou de enorme afname van het aantal zeehonden sinds 1920 kunnen hebben?
Slide 11 - Woordweb
Mogelijke antwoorden:
- ziekte
- jacht (voedsel)
- jacht (bont)
- emigratie
Jacht is de belangrijkste oorzaak van de daling.
Slide 12 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 13 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 14 - Tekstslide
Toelichting
Het juiste antwoord is 79.
Slide 15 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 16 - Tekstslide
Toelichting
Denk je een probleem opgelost te hebben (het handmatige tellen, nu via AI), blijkt er nóg een probleem te zijn: het maken van de foto's die voor de tellingen nodig zijn is duur en (omdat er erg laag gevlogen moet worden) enigszins riskant.
Bovendien stuur je als onderzoeker dit vliegtuigje alleen naar plaatsen waar je zeehonden verwacht. Soms trekken zeehonden uit de Waddenzee opeens naar Engeland. Dan tel je met deze methode dus veel minder zeehonden, terwijl ze er nog steeds zijn.
Slide 17 - Tekstslide
Toelichting
De oplossing is: gebruik maken van satelietfoto's. Satelieten maken non-stop foto's van de hele aarde. Door in te zoomen op het onderzoeksgebied kun je ook zeehonden tellen.
Slide 18 - Tekstslide
Toelichting
Via AI is het mogelijk om zeehonden te tellen op satelietfoto's. Maar er doemt een nieuw probleem op: Doordat de foto's van zo grote afstand gemaakt worden, is de resolutie (te) laag om het verschil tussen gewone en grijze zeehonden te zien.
En ja, dat is wél belangrijk.
Slide 19 - Tekstslide
Toelichting
Nieuw onderzoek laat zien dat gewone zeehonden meer aan 'social distancing' (afstand houden) doen dan grijze zeehonden. Ze liggen dus verder uit elkaar. Dat verschil kan AI herkennen en op die manier kan AI de twee soorten zeehonden apart tellen. Zie volgende dia voor meer specifieke informatie (kan ook overgeslagen worden)
Achtergrond
Wetenschappers denken dat dit verschil in afstand te maken heeft met een zwakker immuunsysteem bij gewone zeehonden. Door verder uit elkaar te liggen zullen ze elkaar minder snel besmetten met ziektekiemen.
Slide 20 - Tekstslide
Deze dia kan ook overgeslagen worden.
Wat heeft een zeehond dus aan AI?
Slide 21 - Woordweb
Toelichting
Dit was de startvraag van deze les. Leerlingen denken nu na over het nut van dit tellen van zeehonden. Voor een individuele zeehond is dit natuurlijk niet zinvol, maar wellicht wel om de soort(en) te beschermen. Dalingen kunnen snel worden waargenomen, oorzaken gezocht en mogelijk weggenomen worden (bijv. de plaatsing van windmolenparken; overbevissing)
Noem drie dingen die je van deze les zijn bijgebleven
(geef drie aparte antwoorden)
Slide 22 - Woordweb
Toelichting
Deze opdracht zorgt ervoor dat leerlingen even terugblikken op wat ze de afgelopen les gedaan hebben. Wat blijft er hangen? Hebben ze wat geleerd?
Slide 23 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 24 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 25 - Tekstslide
Toelichting
De beelden op de volgende slide laten zien wat je op satelietbeelden allemaal kunt zien. Het dient geen specifiek lesdoel, maar het zijn wel mooie beelden.
Slide 26 - Video
Deze slide heeft geen instructies
Slide 27 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 28 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
