Les 1 Recht en Rechtspraak

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Burgerschap

Politiek Juridisch Burgerschap

Rechtsstaat en rechtspraak

- Wat, waarom en hoe Burgerschap

- Politiek Juridische Dimensie

- Theorie 

- Opdrachten maken

- Evaluatie

Leren over burgerschap waarom is dat belangrijk?

Burgerschap heeft 3 belangrijke doelen:

1. Iedereen doet actief mee in de democratische rechtstaat

2. Studenten leren maatschappelijke en sociale vaardigheden om jezelf te kunnen redden ten opzichte van elkaar en de overheid

3. De kloof tussen MBO studenten vs HBO/ WO studenten moet worden verkleind.   

Wat verwacht ik van jullie? 

Het belangrijkste vind ik dat jullie 

1. kritisch leren denken: 

"het proces om te komen tot een grondig met betrouwbare gegevens onderbouwd oordeel"

en

2. jullie zelfredzaamheid vergroten: 

"voor jezelf zorgen en je eigen problemen oplossen"

Wat is er nodig om die doelen te bereiken? 

 

Vraag je af waarom?

- het gaat om denkvaardigheden en

- het gaat om houding

Kritisch denken moet je "aanzetten".

Hoe? 

Door je oordeel uit te stellen en 

door jezelf en anderen vragen te stellen. 

Wat moet je doen om het vak te halen? 

Burgerschap is geen examenvak. Om je diploma te krijgen heb je een verklaring nodig waarin staat dat je je voldoende hebt ingespannen voor het vak burgerschap. 

Wanneer heb je je voldoende ingespannen? 

- je doet mee in de les

- je bent bij de sportdag en de cultuurdag in de Slotweek 

- je maakt het opgegeven huiswerk (in de les of thuis als het niet af is) 

- voldoende halen voor de eindopdracht: deze periode: Debat!

Berekening cijfer: 75 % huiswerk (telt 3x) 25 % opdracht debat (telt 1x)

Uit de Opleidingswijzer SOD 

Beoordeling opdrachten: 

- alleen ja, nee of weet ik niet is altijd fout. 

- je moet jouw oordeel uitleggen aan de hand van goede argumenten

- laat zien dat je andere meningen kent, maar dat je het daar niet mee eens bent omdat... 

- laat zien dat je kritisch denkt

Doe het niet voor mij, of voor je cijfer, maar vooral voor jezelf!

Heb je een onvoldoende gehaald in periode 1 (sociaal - maatschappelijk burgerschap)?

Dan moet je herkansen:

- lever de opdrachten van periode 1 alsnog in of

- laat mij weten welke opdrachten je opnieuw wil doen

6 verschillende "dimensies": 

1. Sociaal - Maatschappelijk Burgerschap 

2. Politiek - Juridisch Burgerschap

3. Economisch Burgerschap

4. Vitaal Burgerschap

5. Wereldburgerschap

6. Digitaal Burgerschap

Politiek Juridische Dimensie:

Onderwerpen die aan de orde komen zijn:

Rechtstaat

Wereldburgerschap

Democratie

De rol van de overheid en het bestuur van Nederland

Vrijheden

Besluitvorming

Leerdoelen: 

Aan het einde van de les:

- heb je nagedacht over het belang van grondrechten

- heb je inzicht in hoe ons rechtssysteem werkt, hoe  rechtsspraak tot stand komt en welke functies hierbij betrokken zijn.

- heb je kennis opgedaan over gevangenis-, taakstraffen en levenslange straffen 

Wat weet jij al over het begrip rechtsstaat?

Vind jij dat er levenslange gevangenisstraffen moeten worden opgelegd?

Ja ik vind van wel

Nee ik vind van niet, iedereen verdient een 2e kans

Nee, want er bestaat een risico dat je onterecht veroordeeld wordt

Ben je voor of tegen de doodstraf?

VOOR

TEGEN

Theorie Democratische rechtstaat

Vroeger werd Burgerschap toegekend aan bepaalde mensen. Had je het burgerschap, dan had je rechten en plichten. 

Niet iedereen was burger (onderdanen, slaven, lijfeigenen, boeren, nomaden).

In de loop der tijd kwamen door revolutie steeds meer mensen in opstand tegen koningen en andere machthebbers.

De gedachte ontstond dat mensen bescherming verdiende tegen de machthebbers en geen bezit zijn. 

Sociaal Contract

Filosofie (Locke en Rousseau) (1762) 

Waarom gezag/ macht van politie accepteren? 

Iedereen is vrij en gelijk (soevereiniteit)!

Sociaal contract: stilzwijgende afspraak tussen burger en staat

= de burger geeft een gedeelte van vrijheid op, accepteert gezag van de overheid, in ruil voor de plicht van de overheid de burgers te beschermen (leven, bezit en vrijheid) en voor hen te zorgen. 

Anders dan vroeger met Koningen of militaire heersers.

Sociaal Contract

1. Vertrouwen in de overheid is heel belangrijk!

2. Controle op de overheid (macht en tegenmacht)

3. De overheid is er voor de burger en niet andersom. 

Want als de macht van de overheid niet wordt geaccepteerd: Chaos!

Nederland is Democratische Rechtstaat

Democratisch staat voor: de macht ligt uiteindelijk bij het volk (volksheerschappij). Het volk kiest wie het land bestuurt en het bestuur legt verantwoording af aan de vertegenwoordiging van het volk. De rechter controleert of de regering zich aan de wet houdt. 

Rechtstaat staat voor: Iedereen moet zich aan het recht houden, burgers, overheid, organisaties, iedereen! Voor iedereen geldt hetzelfde recht.

In een democratische rechtstaat worden burgers beschermd tegen elkaar en tegen de overheid. Het gaat om voorkomen van machtsmisbruik.

Belangrijkste onderdelen Rechtstaat - geregeld in de Grondwet

1. Grondrechten: burgers hebben grondrechten en de overheid respecteert deze en de vrijheden van de burger beperkt macht vd Staat

2. Scheiding der machten: macht ligt niet in een hand, de machten controleren elkaar (voorkomen machtsmisbruik).

3. Legaliteitsbeginsel: alles wat de overheid doet, gebaseerd zijn op de wet. 

4. Onafhankelijke en eerlijke rechtspraak op grond van wetten en verdragen. Voor iedereen geldt hetzelfde recht.

Grondwet (1e 1798)

De grondwet is een document dat de basisbeginselen van de democratische rechtstaat vastgelegd.

- inrichting van de staat

- wetgeving maken

- kiesrecht

- deelnemen aan de politiek

- grondrechten

Grondrechten

- klassieke (vrijheid meningsuiting, vrijheid van godsdienst, recht op privacy, recht op "family life", een eerlijk proces)

- sociale (recht onderwijs, huis, sociale zekerheid, werk)

- participatie (kiesrecht en verkiesbaar stellen)

Beperking van grondrechten mogelijk: 

- openbare orde en veiligheid, strijd met andere grondrechten - belangenafweging.

Staatsinrichting

Scheiding van de Macht (Montesquieu)

Trias Politica - de macht is verdeeld over drie groepen

1 Uitvoerende macht = de regering, politie

2 Wetgevende macht = 1e en 2e kamer

3 Rechtsprekende macht = Rechters en OM

Scheiding der Machten

Noodzakelijk voor het handhaven van de orde!

Gaat machtsmisbruik door de Staat tegen.

De machten zijn strikt gescheiden, bemoeien zich niet met elkaar, controleren elkaar! 

Scheiding der Machten

*
Voorkomen machtsmisbruik, omschreven in de wet, alle burgers gelijke rechten, geen terugwerkende kracht, overheid moet zich aan de wet houden, trias politica

Wetgevende macht

De grondwet zegt hoe wetten gemaakt worden

Goedgekeurd door de Wetgevende macht - = 

De eerste en de tweede kamer 

Zonder de wetten, kan de uitvoerende macht = regering niks. 

Rechterlijke macht

- bestaat uit Rechters en het Openbaar Ministerie.

- de rechterlijke macht bewaakt de rechtstaat

- controleert de uitvoerende macht

Rechters:

- rechters behandelen iedereen gelijk

- rechters zijn onafhankelijk (vrij iedere uitspraak te doen op grond van de wet)

- rechters zijn onpartijdig (geen belang bij de uitkomst)

- rechters zijn objectief en baseren hun beslissing op feiten. 

Openbaar Ministerie

- opsporing verdachten en beslissen of de zaak naar de rechter gaat

- in de rechtszaal presenteert de Officier van Justitie de zaak en geeft hij aan welke straf redelijk zou zijn. 

- kan ook zelf straf opleggen in kleinere zaken. 

Rechten en plichten

Privaatrecht: regelt de rechten en plichten van burgers onderling 

vb. familierecht, handelsrecht, arbeidsrecht.

Publiekrecht: rechten en plichten van burgers tegen de overheid

vb. Strafrecht, Belastingrecht, Privacy

Strafrecht

Soorten straffen: 

- hoofdstraffen: 

* celstraf (tijdelijk of levenslang (= echt levenslang, nu 55 mensen)

* taakstraf: onbetaalde arbeid voor gemeenten, ziekenhuizen, Staatsbosbeheer of andere niet-­commerciële instellingen.

* geldstraf

* Onder de 18 jaar: leerstraf (vb. cursus sociale vaardigheden) of HALT taakstraf

- bijkomende straffen:

 * vb afnemen rijbewijs 

- maatregelen: TBS, schadevergoeding of afnemen drugs/ geld/ andere spullen

www.rtl.nl

Doel van straffen: 

- Vergelding - dader verdient straf en mag er niet mee wegkomen, slachtoffer tevreden stellen. 

- Voorkomen van herhaling - voorwaardelijke straf? 

- Beschermen samenleving - iemand die in de cel zit kan geen strafbare feiten plegen. 

- Afschrikken

De straf wordt afgestemd op de dader en de ernst van de zaak.

Straffen

In Nederland wordt streeds strenger gestraft (na Engeland hoogste straffen van Europa). 

Voordelen zwaarder straffen: de samenleving wordt veiliger; 

Nadelen:  strenger straffen werkt niet en het leidt tot volle gevangenissen. Dat is duur.  

In Nederland zijn de persoonlijke omstandigheden van de dader altijd van groot belang. Straf is vaak maatwerk. 

uitspraken.rechtspraak.nl

Boete bedragen: 

- geen gordel EUR 180

- rijden over trottoir: 190 euro

- Onterecht parkeren op een gehandicaptenparkeerplaats met een voertuig die daar niet mag staan: 500 euro

- Telefoon vasthouden of niet handsfree bellen tijdens het rijden: 430 euro

- Door rood rijden: 310 euro

alles + EUR 9 adminkosten

te laat: + 50%, nog een keer te laat + 100% 

niet betalen en 18+ eventueel vervangende hechtenis (1 = EUR 50,-)

boetebase.om.nl

https://boetebase.om.nl/

Korting op straf? 

Vroeger was het zo dat je bijna automatisch na 2/3e van je straf (voorwaardelijk) vrijkwam. 

Dat is veranderd (maar is nog niet verwerkt in Generation 24/7): Nu moet je het echt verdienen, door je goed te gedragen en bij goed gedrag kan een dader nog maximaal 2 jaar eerder vrijkomen. 

Schema Zelf werken!

Wat moet je doen?	Maak de opdrachten bij het hoofdstuk Politiek Juridisch Burgerschap - Rechtsstaat en Rechtspraak
Hoe moet je het doen?	Kijk de video's, lees de teksten, denk goed na over de vragen en geef je eigen mening.
Hoeveel tijd heb je ervoor?	Tot 5 minuten voor het einde van de les
Hulp vragen aan?	Je buur, google, ChatGPT, docent --> maar eigen antwoord geven!
Wat als je eerder klaar bent?	Zoek een onderwerp op npokennis.nl en lees daarover

Zelf werken: 

Wat vond jij het meest interessant vandaag?

Behaald?

- heb je nagedacht over het belang van grondrechten

- heb je inzicht in hoe ons rechtssysteem werkt, hoe rechtsspraak tot stand komt en welke functies hierbij betrokken zijn.

- heb je kennis opgedaan over gevangenis-, taakstraffen en levenslange straffen 

En? 

Tot de volgende keer!

Dan hebben we het over:

Democratie en Monarchie

De opdrachten die je moet maken staan in Canvas.

Zorg dat je ze voor de volgende les af hebt!