1.1 Het landschap als dynamisch systeem

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

1.1 Het landschap als dynamisch systeem

H1 Landschapszones

Domein C: Aarde

6 VWO

Leerdoelen

• Ik kan aan de hand van de vijf verschillende bodemvormende processen uitleggen hoe bodems gevormd worden.
• Ik kan beschrijven op welke manier het klimaat invloed heeft op de bodemvormende processen.
• Ik kan de verschillende geofactoren benoemen.

Bos als dynamisch systeem

• Voedingsstoffen die bomen nodig hebben worden door de voedselkringloop continue gerecycled.

• Opslag voedingstoffen in:
  
• Levend organisch materiaal van de bomen
• Dode organisch materiaal op de grond
• Zwarte humuslaag in de bodem

Bos als dynamisch systeem

• Levend organisch materiaal (A)
• Organisch afval (B)
• Uitgespoelde grond (C)
• Humusrijke grond (D)
• Onveranderde grond (E)

A

Levend organisch materiaal

B

Organisch afval

C

Uitgepoelde grond

D

Humusrijke grond

E

Onveranderde grond

Bodemvormende processen

1. Fotosynthese -> productie nieuw organisch materiaal
2. Vorming organisch afval -> ophoping vallende bladeren
3. Mineralisatie -> geheel afbreken van organisch afval tot CO2 en voedingstoffen N, Ca en K dat uitspoelt.
4. Humusvorming -> gedeeltelijk afbreken van organisch materiaal, houdt voedingsstoffen en water vast.
5. Verwering -> door inwerking van water en bacteriën komen voedingsstoffen vrij.
6. Neerslag en grondwater -> belangrijk voor voedselopname en transpiratie, maar kan ook zorgen voor uitspoeling van voedingsstoffen.

Het klimaat heeft grote invloed op het type bos dat ergens voorkomt

A

Naaldbos > in de boreale zone

(lange koude winter, kort groeiseizoen)

B

Tropisch regenwoud > in de tropische zone

(warm, veel neerslag)

C

Loofbos > in de gematigde zone

(seizoensinvloed, voldoende neerslag)

Als klimaat en begroeiing veranderen is het logisch dat de processen die de verkleuring van de grond veroorzaken ook anders zijn.

Naaldbos                 Tropisch bos                        Loofbos

humusvorming 
uit- en inspoeling

sterke mineralisatie

sterke uitspoeling

sterke chemische verwering

mineralisatie en humusvorming

uit- en inspoeling

Tropische bodems (Latasol)

• Hoge temperatuur, hoge vochtigheid en permanent groeiseizoen
• Geen (erg dunne) humuslaag doordat mineralisatie snel verloopt.
• Mineralen worden óf direct opgenomen door vegetatie óf worden uitgespoeld door vele neerslag.
• Hierdoor is de tropische bodem relatief onvruchtbaar.
• Rode kleur is een gevolg van snelle chemische verwering.

Boreale bodems (Podzol)

• Door lage temperatuur weinig mineralisatie en kort groeiseizoen.
  
• Hierdoor ontstaat relatief dikke, zure laag organisch afval.
• Combinatie weinig verdamping + neerslagoverschot zorgt voor veel uitspoeling van voedingsstoffen (indicatie = grijze laag).

Aan de slag

Maak opdr. 1, 2, 4 en 5 van §1.1

óf

Concept map maken van §1.1